Asel (Wittmund)
Asel is en Stadtdeel vun Wittmund in Oostfreesland un liggt etwa 4 Kilometer vun de Karnstadt entfernt. Nah Jever hen bedrocht de Entfernung 7 Kilometer.
Oortsnaam[ännern | Bornkood ännern]
De Herkunft vun den Oortsnaam is nich afsluutend to klären. Man vermoot en Herkunft ut Ase-lâ mit de Düüden „Gödderhain“ vermoot (ut Oltnedderdüütsch/Oltengelsch as, os „Gottheit“ un Oltfreesch/Oltnedderdüütsch lâ, lôh „Wald“, „Gehölz“).[1]
Geschichtlich Överblick[ännern | Bornkood ännern]
Dat Dörp wurr eerstmals in dat 12. Johrhunnert in en Oorkunn as Asla erwähnt, in dat 14. Johrhunnert denn ok as Asle un Azle. Eerst 1497 hett dat Dörp denn Asel heeten.
An' 1. Juli 1972 wurr Asel in de Kreisstadt Wittmund ingleedert.[2]
Entwicklung vun de Gemeend bit to de Weimarer Republiek[ännern | Bornkood ännern]
Asel wurr luut Karkenböker un verscheeden anner Schriftstücke woll in dat fröh Hoochmiddelöller grünnd. In dat Johr 1124 wurr de Oortsdeel Klinge dat eerste Mal erwähnt un de Kark in dat 13. Johrhunnert. Dat is aber antonehmen, dat de Kark en Vörgängerbau harr.
1684 wurr vun Balthasar Arend överleefert, dat dat Dörp Asel vun den Aseler Warf (ok Basel) to de jetzig Laag verleggt wurrn is. De Grund weer, dat de nee Oort höhger leeg un so en beteren Schuul för Flooten beeden dee. Todem söllt in Asel inst twee Borgen stahn hemm: In Klinge en Waterborg un in Dohusen en wiedere, de Folkersborg, de ok in de Chroniken vun Weerm nömmt wurr.De Borgen söllt vun twee Bröers ut de Kankena Familie bedreeven wurrn ween.
1710 hemm de Jeverländer den ollen Seediek dörstaken, um hör Water nah Eggelingen un Asel afflooten to laaten, aber de Aseler hemm sück dorgegen wehrt, wenn ok anfangs ahn Spood. Eerst as se Ünnerstütten vun Fürst Georg Albrecht vun Oostfreesland kreege, de hör 70 Suldaten to Siet stellen dee, hemm de Aseler de Wedderherstellen vun de Indämmen schafft.
1806 bit 1813 wurr de Mairie Asel wegen de hollandsch-franzöösch Besatten den Arrondissement Jever un den Kanton Wittmund toordnt. Eerst later wurr Asel de Vogtei Wittmund toorndt.
To en Utwannernswell in de USA keem dat um 1881 un 1889. 1918 wurr en Suldaten-, Börger- un Buernraat bild, de sück för dat Verdeelen vun Levensmiddel insetten dee, disse Raat wurr denn vun en demokraatsch wählt Gemeendvertretung aflöst. En Dörpwaak wurr insett, um dat Veeh up dat Land to schuulen, un en Börgerwehr harr en Stärke vun 22 Mann.
Karkenhistorie/Kark[ännern | Bornkood ännern]
Asel weer in dat 13. Johrhunnert dat Archidiakonat vun den Domdekan in Bremen ünnerstellt un hörr woll to den Sendkarkenberiek Jever. Af 1420 is de Karkengemeend Asel de Sendkark in Wittmund todeelt. De St.-Dionysius-Kark wurr in de eerst Hälft vun dat 13. Johrhunnert ut Quadergranitsteens upricht. De Afbröök vun de oorsprünglich Ostapsis wurr 1825 vörnommen. De Siedenfassaden sünd nich gleedert un mit je dree Rundbagenfenster utstatt. De fackgedeckt Rechteck-Eenruumkark steiht up en Warft (Anhööcht) neben den 1661 upricht Glockentoorn un Backsteen. In' Glockentoorn hangt de vun Ghert Klinghe 1454 gaaten Betglocke. De Kark steiht – as ok veer Gulfhööf ünner Denkmalschuul.
Naamhafte Persönlichkeiten[ännern | Bornkood ännern]
Mamme Folkardus weer een vun de dree Reformatoren vun dat Harlingerland un hett van 1537 bit to sien Dood 1576 in Asel predigt.
Peter-Wilhelm-Johannsen wurr 1870 in Asel as Söhn vun den Dörpschmitt boren un hett in Bremen de Kunst vun de Lithographie. Later wurr he vun den däänschen to'n Meesterlithographen nömmt.
1929 hett Pastor Karl Schaaf de hüüd noch bestahnJöögsbillensstäe begrünnd. He wurr 1895 in Hesel boren un is 1965 storven. Sien Deenst as Sprengeljöögdpastor in Asel hett he van 1929 bit 1937 leist.
Bevölkerungsentwicklung[ännern | Bornkood ännern]
Hier folgt en Tabell mit de Uplistung vun de Bevölkerungsentwicklung vun Asel siet 1811, 1961 un 1970: Volkszählungsergebnisse[2].
|
|
Enkeld Nahwiesen[ännern | Bornkood ännern]
- ↑ Arend Remmers: Von Aaltukerei bis Zwischenmooren. Die Siedlungsnamen zwischen Dollart und Jade. Verlag Schuster, Leer 2004.
- ↑ a b Statistisches Bundesamt (Hrsg.): Historisches Gemeindeverzeichnis für die Bundesrepublik Deutschland. Namens-, Grenz- und Schlüsselnummernänderungen bei Gemeinden, Kreisen und Regierungsbezirken vom 27. 5. 1970 bis 31. 12. 1982. W. Kohlhammer GmbH, Stuttgart und Mainz 1983, ISBN 3-17-003263-1, S. 264 und 265.