Zellplasma
Zellplasma, wetenschopplich meist Cytoplasma (vun ooldgr. κύτος kýtos „Fatt“, „Höhl“ un πλάσμα plásma „Maaksel“),[1] ok Zytoplasma, warrt de Grundstruktur nömmt, de de Zellen utfüllen deit. Se besteiht ut dat fletige Zytosol mit allerhand Stoffe, de dor in uplööst sünd, un ut dat Zellskelett, wat faster is. Na buten hen warrt dat Zellplasma afslaten dör de Zellmembran (Membrana cellularis oder Zytolemma, bi de Planten ok Plasmalemma). In dat Zellplasma swömmt de Zellen ehre Organellen, dormank ok de Zellkarn, dat Binnenplasma-Nett, de Peroxisome un de Mitochondern. De sünd alltohopen dör sunnerliche Membrans gegen dat Zellplasma hen afslaten (Hier hefft sik avers de Forschers noch over in’e Plünnen: Gifft ok wecke, de meent, de Organellen weern en Deel vun dat Zellplasma). De Begreep „Cytoplasma“ is 1863 vun den düütschen Anatomie-Perfesser Albert von Kölliker in de düütsche Spraken inföhrt wurrn. He hett dat bruukt as Synonym for „Protoplasma“. Eerst vun 1882 af an is dat to’n wetenschopplichen Naam vun dat Zellplasma sunner Karn un Plastiden wurrn. So harr Eduard Strasburger dat vorslahn.[2]
Begreepe
[ännern | Bornkood ännern]Dat Zellplasma is de Grundsubstanz vun de Zellen. De Grundsubstanz tohopen mit de Zellorganellen warrt Protoplasma nömmt. Wenn de Zellorganellen dör Zentrifugatschoon utscheedt weert, denn blifft Cytosol over. An den Rand vun de Zellen is dat Zellplasma wat faster un warrt dor „Ektoplasma“ nömmt. Binnen is dat wat fletiger un nömmt sik dor „Endoplasma“.[3]
Funktschoon
[ännern | Bornkood ännern]In dat Zellplasma loopt allerhand Prozesse vun den cheemschen Stoffwessel vun de Zellen af. Stüert weert de dör Enzyme. All Zellen stellt in dat Plasma ok Energie praat for allens, wat in de Zellen aflopen deit. Dor kaamt denn noch sunnerliche Upgaven to, de de Zellen to wuppen hett, as de Produktschoon vun tosätzliche Zelldeelken bi dat Wassen, de Afbo vun Substanzen, de dor nich henhöört, un de Produktschoon vun Substanzen, de spiekert oder wietergeven weern schöllt. Ok de Transport vun Moleküle dör de Membrans un dör de Zelle dör passeert in dat Zellplasma.
Biomembrans umfaat in dat Zellplasma tosätzliche, unnerscheedlich formte Rüme un grenzt de gegenanner af. Düsse Rüme in dat Zellplasma, mit Membran dor umto, weert „Kompartimente“ oder Zellorganellen nömmt. Se overnehmt sotoseggen as „Organe vun de Zellen“, sunnerliche Upgaven in’n Zellstoffwessel. Dör düsse verschedenen Rüme könnt binnen datsülvige Zellplasma to glieke Tied ok Stoffwesselvorgänge aflopen, de een gegen den annern lopen doot. To lieke Tied kann dor Köhlenhydrat mit afboot un upboot weern un kann Oxidatschoon neven Reduktschoon stattfinnen.
Wie dat Zellplasma tohopensett is
[ännern | Bornkood ännern]Dat Zellplasma is tohopensett ut allerhand orgaansche un anorgaanschs Stoffe. Mit 80 bit 85 % is de Andeel vun Water hooch. Bi Zellen vun Deerter is dat Plasma in’nDöörsnitt so tohopensett:
- Water 80,5–85 %
- Proteine 10–15 %
- Lipide 2–4 %
- Polysaccharide 0,1–1,5 %
- DNA 0,4 %
- RNA 0,7 %
- lüttje orgaansche Moleküle 0,4 %
- anorgaansche Moleküle un Ionen 1,5 %
De pH-Weert vun dat Zellplasma liggt meist bi Seven. Vunwegen datt bi Reaktschonen in den Stoffwessel faken Protonen bunnen oder free weert, is dat Zellplasma puffert. Ännert oder stabil maakt weern kann de pH-Weert bovendem dör Ionenpumpen.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Werner Buselmaier: Biologie für Mediziner. 10. Uplage, ISBN 3-540-29374-4.
- Neil A. Campbell: Biologie. Spektrum, Heidelberg 1998, ISBN 3-8274-0032-5.
Belege
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Wilhelm Gemoll: Griechisch-Deutsches Schul- und Handwörterbuch. München 1965.
- ↑ Helga Güttler: Die Begriffe Plasma und Protoplasma: ihre Entwicklung und Wandlung in der Biologie. In: Rete. 1, Nr. 3/4, 1972, S. 365–375, sunnerlich S. 374.
- ↑ Ralf R. Mendel: Zellbiologie der Pflanzen. Stuttgart 2010, ISBN 978-3-8252-3423-2, S. 33.