Veltenhoff
Veltenhoff (amtlich: Veltenhof) is een Dörp in Neddersassen, siet 1931 en Stadtdeel vun Bronswiek, mit 2.762 Innwohners (2017)[1], waar siet 1750 Pälzer wohnen.
Al im Johr 1007 werd en Dörp mit de Naam Theletunnum erwähnt, im Johr 1031 as Velittunum. Dat Dörp was lang verswunnen, as de Pälzer komen sünd, de Naam hett sik man hollen. Im Johr 1750 sünd op Veranlaten vun’n Hertog vun Bronswiek Carl I. twölf pälzsch Familjen in’n Oort trocken. Dor sullen se Wien un Toback anplanten. De Hertog wull sik so dat Inföhren un de Inföhrtoll (Dörföhrtoll) sporen. Dat weer aver man sturer maakt as docht. Wieldat de Eer dor sannig is, hebbt de Lüü na swore Tieden 1850 de Idee hatt, Spargel to setten. Dat hett jem önnig Erfolg brocht. Butendem hebbt se sik im Huusbo as Steensetter een Naam maakt.
1933 is de Middellandkanaal, de de Eems, de Werser un de Elv verbinnt, bit Bronswiek boot worrn. Up de Mark vun Veltenhoff sünd dör’n Kanaal un een Havenbecken een Hümpel Spargelfeller wegfallen. Todem hett de Stadt Bronswiek natürlich een Egenbelang hatt, Veltenhoff mitsamt de tokunftigen Havenrebeed intomenen. So is Veltenhoff 1931 gegen den Will vun de Lüü an Bronswiek komen.
Siet 1982 hett Veltenhoff en Wappen, dat den Kurpälzer Lööw wiest, de de Möhlenkark in’e Poten driggt.
De pälzsche Nalaat[ännern | Bornkood ännern]
Vandaag noch snackt man in de Famieljen vun de Nakomen „Veltenhejwersch“ (Pälzisch). De Pälzer Namen Ding, Volker, Maul un Uster sünd jümmer noch de faakste. De Warkring „Pfälzer Abend“ (up nedderdüütsch: Pälzer Avend, up pälzisch: Pälzer Owend) kümmert sik üm dat „Veltenhejwersch“ un de Histoorje vun Veltenhoff. De Museum in de Heimatstuuv befaat sik mit de Histoorje.
De Höövdstraat heet „Pfälzerstraße“ (Pälzerstraat). De Straten vun een groten Ordserwiedern in de söventiger Johren hebbt Namen vun Öörd in’e Kurpalz kregen, wo de Siedlers herwest sünd: Frankenthalstraat, Germersheimstraat, Heidelbergstraat, Landaustraat, Leimenweg, Mannheimstraat, Rheinaustraat, Rohrbachweg, Sandhofenstraat, Schwetzingenstraat, Speyerstraat, Wieblingenweg, Wormsstraat, Zeiskamweg. Dat Partnerdörp vun Veltenhoff is Wieblingen (bi Heidelbarg), wo se en Veltenhoffer Straat hebbt.
En poor Veltenhoffer Wöör[ännern | Bornkood ännern]
Faslomd (Faslam) * Modder * Vadder * Goggel (Hahn) * Schdrimp (Strümp) * Werschd (Wusten) * Arwed (Arbeit)[2]
Kultuur[ännern | Bornkood ännern]
An’n Oostersünnavend werd en Oosterfüür anmaakt. To Begünn vum Haumaand gifft dat in Veltenhoff en Volksfest.
Bowarken[ännern | Bornkood ännern]
1876 hett man up een lütten Hövel een Hollänner boot. 1930 is se to een Kark ümboot worrn, de werd ok vandaag noch vun de reformeert Karkgemeen bruukt. De Pälzer hebbt hör reformeerden Glöven vun de Palz mitbrocht.
Natuur[ännern | Bornkood ännern]
Im Süden un Westen vun Veltenhoff löppt de Oker, en Tostroom vun de Aller. De Oker treckt bi Veltenhoff ok vondaag noch in natürliche Mäanders hen. In dat Daal vun de Oker hett sik een typisch Landschap hollen mit Woolden, Wiekholtbestännen, Sumpvegetatschoon un Berieke mit sannige Steilövers. De Okerau is en wichtig Biotop un Rüstrebeed för Watervagels. In de sannigen Steilövers bröödt Iesvagels un Brandgöös. De hele Au vun’e Oker bi Veltenhoff höört to dat Naturschuulrebeed Bronswieker Okerau.[3]
In Veltenhoff gifft dat ok de Natuurdenkmaals Ole Eek (in de Straat Ünner de Linnen), Swedenkanzel (bi’m Karkhoof) un Ole Landwehr (all dree sünd schütt siet 1959)
Bornen[ännern | Bornkood ännern]
Im Nett[ännern | Bornkood ännern]
- De Artiekel baseert up düsse Verschoon vun de glieknaamige Artikel in de rhienfränksche Wikipedia.
- Histoorje vun Veltenhoff up de Sied vun de Interessengemeenschap Veltenhoff
- De Möhlenkark up de Sied vun de Karkgemeen
Literatuur[ännern | Bornkood ännern]
- Interessengemeinschaft Veltenhof e. V. (Utddooer): Körner aus der Sanduhr. 250 Jahre Pfälzer Kolonie Veltenhof, 1750 - 2000. Braunschweig 2000. ISBN 3-930292-33-5. Inhaldsverzeischnis
- Dieter Karch: Braunschweig-Veltenhof, pfälzische Sprachinsel im Ostfälischen. Tübingen 1978
Footnoten[ännern | Bornkood ännern]
- ↑ http://www.braunschweig.de/politik_verwaltung/statistik/ez_statistische_bezirke.html
- ↑ Beate Henn-Memmesheimer: Alltägliche Dialektverwendung und das Spiel mit dialektalen Formen. In: Jahrbuch für Internationale Germanistik XXI, 1989 (as Pdf-Datei bie de Universität Mannheim). Zitiert na: Rudolf Lehr un Paul Waibel: Wie mer redde un schwätze : Mundarten zwischen Rhein und Tauber, Main und Murg. Karlsruhe, Sandhausen 1980
- ↑ Naturschutzgebiet „Braunschweiger Okeraue“ bi’n Neddersassischen Landsbedriev för Waterweertschop, Küsten- un Naturschutz