Ugandabahn

bi de Boarbeiden 1896 in Railhead

Kurv bi Mombasa üm 1899 rüm

Bahnhoff Changameve üm 1899 rüm

Iesenbahnbrüch över den Islan

De Ugandabahn (Uganda Railway) is ene Bahnstreek, de vun Mombasa an’n Indischen Ozeaan dör Kenia un Uganda löppt. Wichtige Statschonen sünd Nairobi, Nakuru, Kisumu, Jinja un Kampala.

De Lien hett en Spoorwiet vun 1.000 mm (Een-Meter-Spoor) un hett op’n gröttsten Deel blots ene Spoor.

Historie

Al 1892 harr J. R. L. Macdonald för de Britische Oostafrika-Kumpanie ene Studie dörföhrt, ob dat mööglich weer, vun wegen de groten Transportkosten ene Bahn na dat Binnenland Uganda to leggen. Toeerst harr de Kumpanie nich dat Geld, de Streek to boen. Twee Milljonen Pund weren veranslagt. Doch as Uganda 1894 Schutzrebeet vun Grootbritannien worrn is, weer dat noch nödiger, en eenfach Verbinnen to hebben. In dat britische Parlament hebbt se groot streden, ob dat överhaupt to finanzeren weer. Welke nömen de Bahnlien „the Lunatic Line“ (de Irrsinnslien). Doch amenn weren doch de Frünn vun de Idee in de Övertall. De verantwoortliche Inschenör schull George Whitehouse wesen. De Arbeiders weren kene Inheemschen. De Briten hebbt Kulis ut Indien klarkt.

De Britische Oostafrika-Kumpanie leeg de eersten Schenen an’n 30. Mai 1896 in Mombasa. Een Johr later, an’n 30. Mai 1897 weren de Arbeiden bet na Voi kamen. 1898 kemen se na Tsavo un Kibwezi. Bi Tsavo, as se ene Brüch över den Tsavostroom boen, weren twee Löwen en groot Problem. Üm un bi 130 Arbeiders sünd freten worrn un to ene Tiet kemen de Arbeiden ditwegen för dree Weken to’n Stillstand. De Offizier John Henry Patterson weer de, de de Löwen amenn kregen hett. Den eersten hett he an’n 9. Dezember schaten un den tweten dree Weken later. He hett disse Tiet in sien Book The Man-Eaters of Tsavo beschreven. Disse beröhmte Episood is later ok in de Filmen The Man-eaters of Tsavo, Bwana Devil un The Ghost and the Darkness verarbeidt worrn.

Ok Wedderstand vun de Inheemschen weer en Problem. To’n Bispeel de Nandi hebbt jümmer wedder Överfäll maakt un Lagers utrövert.

An’n 30. Juni 1899 weren se bet an’n Platz vun dat hüdige Nairobi kamen un harrn dormit den halven Weg na’n Viktoriasee achter sik. An de Steed hebbt se Nairobi as Depotstatschoon grünnt. Nu müssen de Arbeiders dör den Oostafrikaanschen Graven. In dat Johr 1900 kemen se dör Naivasha un Nakuru. Kort nadem se op de annere Siet ut den Oostafrikaanschen Graven wedder rutkemen, müssen se den Mau-Topp överwinnen, de hööchste Stell op de Streek mit 2.800 Meter över NN. Na 920 Kilometers kemen se an’n 20. Dezember 1901 in Kisumu (wat to de Tiet noch Port Florence heet) an’n Viktoriasee an, wat för de nächsten 25 Johren de Ennstatschoon weer. Vun hier güng de Verkehr na Uganda per Schipp wieder. As de Bahn fardig weer, sünd dormit de Kosten för dat Transporteren vun Woren vun Uganda na de Küst üm 97 Perzent sunken. Dormit weer ok dat eerste Maal de Anbo vun Woren as Koffie oder Boomwull för den Export mööglich. De Bahn sülvst harr acht Milljonen Pund kost, wiet mehr as veranslagt.

1911 is ene Streek vun Tanga an de Küst na Moshi boot worrn, de ok mit ene Siedenstreek vun Voi ut verbunnen worrn is. 1913 hebbt se en Siedenstreek vun Nairobi ut na Thika boot, 1915 ok na Magadi an’n Magadisee.

In’n Eersten Weltkrieg bröch de Iesenbahn grote militäärsche Vördelen för Grootbritannien in’n Kamp gegen de düütschen Truppen ünner Paul von Lettow-Vorbeck.

Eerst later hebbt se de Arbeiden an de Hööftstreek wedder opnahmen. Se hebbt aver nich in Kisumu wedderboot. Se füngen in Nakuru an, wat 100 Kilometer wieder in’n Oosten leeg. Toeerst güng dat na Eldoret. Vun dor güngen twee Streken wieder. De Körtere na Kitale is 1926 fardig worrn. De annere güng na Tororo. In Tororo hett se sik wedder vertwiegt. De Streek na Noorden keem 1929 in Soroti an. De annere güng över Jinja na Kampala. 1931 weren se dor ankamen.

1929 hebbt se ok noch ene Bahnlien vun Nakuru na Thomsons Falls (hüüt Nyahururu) un 1930 de, de in Thika toenn weer, bet na Nanyuki an’n Keniabarg utboot. De Streek, de in Kisumu toenn weer, is 1932 nochmal bet na Butere verlängert worrn.

Vun 1963 an hebbt se de Noordlien vun Soroti ut na Gulu un na Pakwach utboot, wo se 1964 ankemen. Later is de Bahn ok noch vun Pakwach bet na Arua wiederboot worrn. De Streek na Kampala geiht siet 1965 bet na Kasese nah bi de Grenz to de Demokraatsche Republiek Kongo wieder. Todem geev dat ok en Streek je vun Jinja un Busembatia ut na Namasagali.

Vele vun de indischen Arbeiders sünd in Uganda bleven un dor faken as Hannelslüüd to Wohlstand kamen.

De Inheemschen ünner annern vun dat Volk vun de Kikuyu, aver ok de Arbeiders, hebbt veel to lieden hatt mit de Süken, de de Iesenbahnbo mit sik bröcht hett. Schätzungen seggt, dat villicht 20 bet 50 Perzent vun de Inwahners vun disse Rebeden dood bleven sünd un vele annere flücht sünd.

Vele Städer de Bahnlien langs sünd eerst mit de Bahn grünnt oder groot worrn. Dorto höört Eldoret, Jinja, Kisumu, Kitale, Nairobi un Nakuru.

Sekerheit

En Gödertog vun de Ugandabahn in Kampala (2006)

De Tostand vun de Streek in Uganda is hüüt slecht. Blots de Streken vun Kampala na’n Haven Port Bell un vun Kampala na Kenia warrt noch vun Tiet to Tiet för den Göderverkehr bruukt. De Personenverkehr in Uganda is 1997 instellt worrn. Ok in Kenia is de Sekerheit in’n Bedriev nich de beste, dat Fohrttempo is mehrst ring, faken springt Frachttöög ut de Spoor.

1993 kemen bi en Iesenbahnunglück 114 Minschen to Dood, nadem na starke Regenfäll ene Brüch wegspöölt worrn is. 1999 bleven 32 Lüüd dood, as en Tog bi’n Tsavo-Natschonalpark dör dat Versagen vun de Bremsen ut de Spoor sprungen is. 2000 geev dat 13 Dode, as wedder bi en Tog de Bremsen nich güngen. In dat sülvige Johr is en Gödertog, de Benzin as Fracht harr, in’e Luft flagen un 25 Personen sünd verbrennt.