Tuareg
De Tuareg sünd en Volksgrupp, de to de Berbers tohören deit. Se wahnt in de Wööst Sahara un in den Sahel in Afrika. Jem ehr Spraak is Tamascheq. Siet Jahrhunnerte leevt se in verscheedene Kuntreien in de hüdigen Staaten Algerien, Burkina Faso, Libyen, Mali, Mauretanien, Niger un Nigeria. Um un bi een Million Minschen höört to düt Volk hento. In de lesten Jahren hett dat jümmers wedder Upstänn vun de Tuareg geben.
De Naam
[ännern | Bornkood ännern]Dat Woort Tuareg is araabsch. Dat is de Mehrtall vun Targi. Dat bedutt: „Een, de in dat Targa wohnt“. Targa is en Woort ut de Berberspraak un heet „Kanaal“. Dat weer de ole Naam vun een Daal in de Bargen vun den Fezzan. Tuareg heet also De Lüe, de in dat Targadaal wohnt.
Ganz anners warrt dat vun dat Volk in araabsche Spraak vertellt. Tawariq, so seggt se, kümmt vun Tarqi. Dat is een, de vun Gott utstoten wurrn is. Dat stimmt aber nich. Tuareg kümmt vun Targa.
De Tuareg süms nömmt sik Kel Tamascheq/Kel Tamajaq, dat heet: De Lüe, de Tamascheq snackt. Een annern Naam vun de Tuareg in jem ehr eegen Spraak is Imuhaq/Imuschaq, dat bedutt: De Lüe, de free sünd.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]De Tuareg stammt vun de Berbers af. Se schöllt de Upfolgers vun de Garamanten ween, de in’t 7. Johrhunnert vun de Muslime ut den Fessan verdreben wurrn sünd. Toeerst breden se sik in de Midden vun de Sahara ut. Dorbi hefft se dat Wööstenvolk vun de Tubbu in de Tibesti-Bargen afdrängt. As dat Riek vun de Songhai in dat 16. Johrhunnert unnergüng, kemen de Tuareg ok in de Sahelzoon. Later weren se ok Baas vun Timbuktu.
In dat 19. Johrhunnert hefft se lang gegen de Franzosen gegenan streden. Eerst in dat Jahr 1917 hefft se enen Verdrag mit Frankriek slaten un Freden maakt. As de franzöösch Kolonialtiet in Westafrika to Enn weer, wurr dat Land vun de Tuareg updeelt up de neen Staaten Algerien, Mali un Niger. Lüttjere Gruppen vun de Tuareg leevt ok in Burkina Faso un in Lybien. 1990 bit 1995 weren de Tuareg upsternaatsch un hefft enen Upstand maakt gegen jem ehr Regeerung in Mali un in Niger. Een Baas vun düssen Upstand weer Mano Dayak.
De Tuareg treckt mit jem ehr Veeh dör dat Land un wohnt mehrstendeels nich in faste Hüser. Wenn een liekers seggen schall, wat jem ehr Hoofdstadt is, denn so is dat Agadez in den Niger.