Sweerd
Een Sweerd es ene Slag- un Steekwape, de sik uut ene Klinge, de Hilte un meest ene Schede tohopesett. De Klinge es länger as bi enen Mest oder enen Pook un kann graad oder bògen sien. De Upbu van enen Sweerd underscheed sik na geograafsche Regioon un histoorsche Periode.
Dat Sweerd kam in’r Bronzetiet as enen längeren Pook up. Dat öldste kundige Sweerd stammt uut’r Tied ümme 1600 v. Chr. De läteren Sweerder in’r Iesentied blèven ook noch recht kort un hadden noch kene Sweerdhilte oder een Sweerdkrüüz. Dat Spatha-Sweerd, dat sik de Röömsche Armee uutdachte, œvernam in’r Völkerwandertied heel Europa un was de Vœrlöper van den europääschen Riddersweerdern med Hilte un Sweerdkrüüz, de tiedens den Hoogmiddelölder upkemen.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]Prähistorie un Antike
[ännern | Bornkood ännern]Bronzetied
[ännern | Bornkood ännern]De eersten Wapen, de för Sweerder gelden könnt, stammt uut de Tied ümme 3300 v. Chr un kümmt uut Arslantepe in’r Törkie. Se sind uut Bronze, wat bi 60 cm lang un hebbet Inleegarbeden uut Sülver.
De Vœrlöper van den Sweerde was een lang Mest oder Pook. Tiedens de Bronzetied, so ümme 3.000 v. Chr., begünnen sik Sweerder, Mesten un Poken to verschèlen. Lange bladdförmige Klingen, de anders as een Mest twee scharpe Sieden hebbet, med enen Greep kemen up.[1] De eersten Klingen weren uut Kopper, en betken läter uut Tinn un Bronze.[2]
Klingen, de länger as 60 cm sind, weren bet in de late Bronzetied unhändig, den Bronze es een recht stiev Metall un ene Bronzeklinge verbögt sik daarümme licht. De Weg van enen Pook na dat Sweerd gung Schrid vœr Schrid vœran. De eersten Wapen, de klaar van Poken to scheden sind, un för echte Sweerder gelden könnt sind de „Typ A-Sweerder“, de ümme 1.700 v. Chr. up Kreta tiedens de minoosche Kultuur upkemen un ene œver 100 cm lange Klinge hadden.
Een van den wichtigsten Sweerdtypen in’r europääschen Bronzetied was dat „Greeptungensweerd“ (hoochdüütsch Greifzungenschwert) oder „Naue II-Sweerd“, dat den Namen van den Archäologen Juilius Naue dregt. De Typ kam dat eerste Maal 1.300 v. Chr in Noorditalien bi de Terramare-Kultuur, ene Aschenpottfeldkultuur, up un was œver 700 Jare lang, also lange bet in de Iesentied in Bruuk. In de Tied wandele sik dat Materiaal van Bronze to Iesen, man de From bleev bestaan.
De Handel med Naue II-Sweerder brochte düsse Sweerder ümme 1.200 v. Chr. uut Europa bet na Ugarit, ene antike Havenstad an’r Middelländschen See, de vandage in Syrien liggt. Naue-II Sweerder konnen bet 85 cm lang sien, de meesten Sweerder de vandage nablèven, sind 60 bet 70 cm lang. Naue II-Sweerder weren nich bloot händig un praktisch, man faken ook riek uutsmücked. In de Sweerdhilten weren faken Munster insmeed oder med falschen Neten schöön maked. Besunders Sweerder uut Dänemark un Noorddüütschland hadden dree oder ook meer falsche Neten as Smuck up de Sweerdhilte.[3]
In China kemen de eersten Sweerder tiedens de Shang-Dynastie up. Se weren uut Bronze un verbettern sik in’r Tied van den strieden Rieken un in de Qin-Dynastie. In de Tied dachten sik de tweedrächtigen Rieke vèle Technologien uut, de Sweerder better maken. So hadden chineesche Sweerder to de Tied enen groten Deel Tinn to de Bronze bimengeld, dat de Sweerder so hard weren, dat se afbrèken können. Tiedens de Han-Dynastie hadde Iesen de Bronze as Materiaal för Sweerder wegdrängt.[4]
In’n oolden Indien weren de Minschen van’r Indus-Kultuur, in’n Noordwesten langs den Indus vandage to’n groten Deel in Pakistan, de eersten, de Sweerder bruken. Ook in’n Ruum twischen den Strömen Ganges un de Jamuna in Bangladesch weren Sweerder, besunner ut Kopper statts Bronze, van 1.700–1.400 v.Chr. an in Bruuk.[5][6]
Iesentied
[ännern | Bornkood ännern]
Iesen worde van den 13. Jaarhunderd v. Chr jümmers fäker bruked. Staal med enen hogen Andeel Kœlenstoff, wo läter de Damaststaal van worde, kam in’n oolden Indien warschienlik in’r Midde van’n 1. Jaarhunderd v.Chr. up.[7] In den Periplus Maris Erythraei (ooldgreeksch Περίπλους τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης Períplous tē̃s Eruthrãs Thalássēs, plattdüütsch Küstenfaart in de Roden See) bericht een befaren Koopmann œver siene Handelsreisen bet na Indien un vertellt dat de oolden Inders Sweerder bet na Grèkenland verköften. Damastklingen uut Indien fünden œver Land ook den Weg bet na Persien.[8]
Tiednes de klassische Antike weren Iesensweerder faken. Typsch weren dat greeksche „Xiphos“ un dat röömsche „Gladius“, de bede wat bi 60 bet 70 cm lang weren. In’n laten Röömschen Riek kam dat längere „Spatha“ up.
Upbu
[ännern | Bornkood ännern]Een Sweerd besteet uut ene Klinge to’n slaan oder stèken un uut ene Hilte, enen Greep de Wape to hoolden. To enen Sweerd höört ook ene Schede, de scharpe Klinge sèker to verwaren.
Hilte
[ännern | Bornkood ännern]Hilte es dat Woord för den Dele, de hölpt de Klinge Greep van den Sweerde to hoolden. Dat sind de Heft oder de Greep, de Sweerdsknoop an’n Ende van’n Heft un bi europääschen Schweerder na de Wikingertied ook Dele de Hände to beschärmen as een Sweerdkrüüz. In’n Loop van’n 17. Jaarhunderd kemen bi velen Raperen un Degen uutsmückte Hilten med Korvflechtwärk up, de Hände to beschärmen, wat de Iesenhandschoe uut’n laten Middelölder unnütte make.
Nettverwiese
[ännern | Bornkood ännern]
Wiktionary: Sweerd – Bedüdensverklaren, Woortherkamen, Synonymen, Översetten
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: Symbolik van den Sweerd.
Nawiese
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ sword | weapon | Britannica (en).
- ↑ Ramsey, Syed (12 May 2016). Tools of War: History of Weapons in Ancient Times. Vij Books India Pvt Ltd. ISBN 978-93-86019-80-6.
- ↑ Jan-Heinrich Bunnefeld: Crafting Swords. The emergence and production of full-hilted swords in the Early Nordic Bronze Age. In: Praehistorisches Zeitschrift. 91, December 2016, S. 384.
- ↑ Hangang Cao: A Study of Chinese Weapons Cast During Pre-Qin and Han Periods in the Central Plains of China.
- ↑ Allchin, pp. 111–14.
- ↑ Allchin, pp. 111–14.
- ↑ J.-S. Park K. Rajan R. Ramesh: High-carbon steel and ancient sword-making as observed in a double-edged sword from an Iron Age megalithic burial in Tamil Nadu, India. In: Archaeometry. 62, S. 68–80. doi:10.1111/arcm.12503.
- ↑ Prasad, chapter IX