Slott Hetzendorf
Dat Slott Hetzendorf is en Barockslott in de Hetzendorfer Straße 79 in den 12. Wiener Gemeendbezirk Meidling, dat as Sitt vun de Modeschool vun de Stadt Wien bruukt wurrd Dat liggt in’n Südwesten vun de Stadt nich wiet vun de S-Bahn-Statschoon Wien Hetzendorf an de Südbahn un is dör Haltestäen vun de Straatenbahnlien 62 un de Autobuslien 63A an den apenlichen Nahverkehr anbunnen. Wegen den Schoolbedriev vun de dor ünnerbrocht Modeschool is dat normalerwies blots van buten antokieken.
Geschichte[ännern | Bornkood ännern]
1675 hett Fürstin Maria Piccolomini vun dat Augustinerkloster en Hoff in Hetzendorf, en dormals vun Wien wiet weg liggend Vöroort „jensiets“ vun de kaiserlich Sömmerresidenz Slott Schönbrunn (mit de he dör de de hüdige Hööftass vun dat Slott verlängernd Schönbrunner Allee verbunnen is) köfft. Se hett 1690 an Franz Sigismund Graf von Thun und Hohenstein verköfft, de dree wiedere Hööf dorto koopen dee un af 1694 en engeschossig lütt Jagdslott, den Thunhoff, bauen leet. Architekt weer vermootlich Johann Bernhard Fischer von Erlach. De Thunhoff harr noch kien Ehrenhoff un weer nah Süden utricht.
1709 hett de Nichte vun den Slotthern, Gräfin Eleonore von Thun-Hohenstein, den Thunhoff arvt un leet hüm gemeensam mit hör Ehemann Anton Florian Fürst von und zu Liechtenstein nah 1712 vun Johann Lucas von Hildebrandt binnen utbauen un en Park in’n franzööschen Stil anleggen. De vun hör wünscht gröttere Umbau keem dormals nich tostannen. 1715 wurr de eerste Slottapelle inricht.
Vör 1719 wurr dat Grundstück to de Hetzendorfer Straße hen utwiet, ungefähr ut disse Tiet stammt ok de Umbau to dat barocke Gordenslott mit Ehrenhoff dör Anton Ospel un Antonio Beduzzi, wodör ok de Utricht vun dat Slott ännert wurr.
Nah en Schenkung un en Arvgang in de Hocharistokratie wurr dat Slott 1742 vun de k.k. Hoffkamer för Maria Theresia, de Monarkin vun de Habsburgermonarkie, anköfft, nahdem Universitätsmediziner in ee Goottachten bestätigt harrn, de Upenholt dor würr de Kaiserwittfru Elisabeth Christine, Maria Theresia hör Moder, gesundheitlich goot doon.
Maria Theresia hett 1743 hör Hoffarchitekten Nikolaus Pacassi beupdragt, dat Gebäude to’n Slott tu utwieten un as Wahnsitt för hör Moder uttogestalten. Pacassi hett de ehmalge Rücksiet in’n Norden to Hööftfront maakt un hett bit 1745 ok de bit hüüd bestahn Slottkapelle upricht.
Nah den Dood vun de Kaiserwittfru, 1750, stunn dat Slott längere Tiet los. As Maria Theresia 1762 de Blatternimpfung (Pockenimpfung) inführen dee, leet se de in de Anfangsphase hier an adeligen Kindern utprobeeren, de denn veer Week mit hör Familien up Kosten vun den Hoff in dat Slott leven deen un medizinisch betrüet wurrn.
Maria Theresia hör Söhn, Kaiser Joseph II., hett dat Slott 1789/1790 tietwies bewahnt, wiel anner Residenzen dör Waterschäden vorövergahnd utfallen weern un de Hetzendorfer Luft sien angreepen Gesundheit goot doon dee. He leet för sien Hoffstaat de Vörder- und Siedengebäude upricht; dat Slott harr denn 150 Zimmer. Sien Afsicht, tokünftig mehr Tiet in Hetzendorf to verbringen, hett he nich mahr schafft, wiel he 1790 storven is.
1800/1801 hett in dat up de Nahberskopp liggend lütt Slott vun Christian August von Seilern (Schönbrunner Allee 60) bit to sien Dood Joseph sien Bröer, de in den napoleoonschen Kriegen verdreeven Kurfürst un Kölner Arzbischop Arzhartog Maximilian Franz von Österreich, 1814 in dat Slott de vun dat glieker Schicksal bedrapen Königin vun Neapel-Sizilien, Maria Karolina von Österreich wahnt. 1805 un 1809 weern franzöösch Besatztenstruppen inquarteert. Ünner Kaiser Franz I. von Österreich funnen in den Slottpark glanzvull Sömmerfeste statt.
Nah den Dood vun Kaiser Franz 1835 deen dat Slott vörweegend as kaiserlich Gästehuus. 1839–1841 wurr 400 m östlich vun dat Slott de hier up en hooch Damm verlooprend Südbahn baut. In’n Oktober vun dat Revolutschoonsjohr 1848 weer dat Slott Hööftquarteer vun Feldmarschall Alfred Fürst Windischgraetz bi dr Rückeroberung vun Wien dör de Kaiserlichen.
Prominente Logiergäste weern later de ungarsch Ministerpräsident Graf Gyula Andrássy, dat düütsch Kroonprinzenpaar Friedrich Wilhelm un Victoria (1873) un Nāser ad-Din Schāh, Schah vun Persien wiels sien Besöök bi de Wiener Weltutstellung 1873. An‘n 6. Juni 1867 is hier de 18-johrige Arzhartogin Mathilde, jüngsteDochter vun den Arzhartog Albrecht von Österreich-Teschen, nah en swoor Brandunfall storven.
Siet 1907 verkehrt de Straatenbahn dör de Hetzendorfer Straße. 1912–1914 hett mit Tostimmung vun Kaiser Franz Joseph I. Arzhartog Karl, af 1916 de letzte Monark vun Öösterriek, mit sien Familie in Slott Hetzendorf wahnt.
Dat Slott wurr in de [[Öösterriek-Ungarn|öösterrieksch-ungarsch Monarkie] vun de k.u.k. Schlosshauptmannschaft zu Schönbrunn und Hetzendorf un de k.u.k. Hofgartenverwaltung zu Schönbrunn und Hetzendorf verwalt. Dat tell to’n Hoffärar. Anfang November 1918 hett de nee Staat Düütschöösterriek faktisch de Aufsicht över disse beid Deenststellen övernommen, 1919 wurr dat Hofärar in dat ganze Land up Grund vun dat Habsburgergesetz formal vun de Republiek övernommen; de beid verwaltenden Institutschonen wurrn 1920 Bundesdeenststellen.
Van 1923 bit to sien Dood 1934 hett hier de Bildhauer Anton Hanak leevt, en anner Hüürmann vun de Tüschenkriegstiet weer de Vigelienvirtuose Bronisław Huberman.
Trotz een Bombeninslag an dat Enn’n vun den Tweeten Weltkrieg – dat hett den linken Flögel vun den Ehrenhoff bedrapen – bleev en Grootdeeleb vun dat kostbar barocke Interieur erhollen. Dat weer to rechte Tiet in Soltbargwarken utlagert wurrn. 1946 hett de Stadt Wien dat Slott vun den Bund för hör Modeschool pacht un 1987 köfft.
Dat Slott hüüd[ännern | Bornkood ännern]
Bemarkenswert sünd vör allen de Repräsentatschonsrüüm mit den zentralen Festsaal (Fresken nah Entwurf vun Antonio Beduzzi, Figuren vun Carlo Carlone, Scheinarchitektur vun Francesco Messenta). Över de Kaminen befinnen sück Allegorien vun de veer Elemente vun Daniel Gran.
Up de Gordensiet slutt de Speegelgalerie mit Porträtgemälden an, de Martin van Meytens oder sien School toschreeven wurrn: Se stellen Kaiserin Maria Theresia, hör Ehemann, Kaiser Franz Stephan von Lothringen, un hör Süster Arzhartogin Maria Anna, dar. De Porträts vun de Kinner vun Maria Theresia sünd bi de kriegsbedingten Utlagerung verloren gahn.
Besünners kostbar wirkt dat 1743–1745 entstahn Japaansch Zimmer: Dat wurr vun Pacassi gestalt, de Vorlagen hett François de Cuvilliés de Öllere leefert.
Erhollen bleev ok dat 1912–1914 vun Zita von Bourbon-Parma, de Gattin vun den 1916–1918 regeerend letzten Kaiser Karl, bruukt Schrievzimmer.
In‘n Mai 2022 wurr in’Än Ehrenhoff vun Börgermeester Michael Ludwig en Gedenktafel to Erinnerung an Bronisław Huberman enthüllt.[1]
Slottkark[ännern | Bornkood ännern]
Van buten kann man nich sehn, dat sück en Kark in dat Slott befinnen deiht, de Schlosskirche Hetzendorf, en Rektoratskark vun de Arzdiözese Wien. De Hetzendorfer Slottkark, de de Allerheiligsten Dreifaltigkeit weeht is, wurr an’n 27. Juni 1745 vun den Wiener Arzbischop Sigismund von Kollonitz (1716–1751) fierlich konsekreert.[2]
In’n Toog vun de Josephinschen Pfarrreform weer se wiels de Johren 1784–1807 Lokalkurie as ok 1832–1910 Pfarrkark vun Hetzendorf. Siet den 13. Mai 2008 drocht de Kark dör arzbischöpliche Verfügung den Binaam „Seliger-Kaiser-Karl-Gedächtniskirche“.[2]
De Deck vun dat Karkenschipp is mit Fresken vun Daniel Gran smückt, nich, as fälschlich wegen en Signatur, de sück an’n Gewölbeansatz rechts över den Hochaltar befinnd („Fr. Jo. Wiedon P. Architect 1744“ [Franz Josef Wiedon pinxit Architecturam]), annommen wurr, vun Franz Josef Wiedon. Dat Hochaltarbild stammt vun Johann Karl Auerbach (1722–1788), Söhn vun den Hoff- un Kamermaler Johann Gottfried Auerbach. De Rüüm, in de sück de Slottkark befinnd, wurrn 1994–1999 renoveert. In 2000 funnen wiedere Arbeiten statt.[2]
Modeschool[ännern | Bornkood ännern]
De weniger bedüüdend Rüüm deenen siet 1946 den Schoolbedriev vun de Modeschule Wien im Schloss Hetzendorf. De meest Schoolrüüm befinnen sück in den ehmalgen Neben- un Wertschaftsgebäuden.
Vör dat Slott billen de bit to de Hetzendorfer Straße reckend Nebengebäude en Ehrenhoff. Achter dat Slott befinnd sück de Hetzendorfer Slottpark, wo de Modeschool jedes Johr hör Modeschau veranstalten deiht, bi de de Schölerinnen hör Kreatschonen sülvst vörführen. De an’n wietsten wegg liggend Deel vun den Slottpark is vun den Altmannsdorfer Anger ut apenlich togänglich.
Ümgegend[ännern | Bornkood ännern]
Straatensiedig stunn bit 1915 zwei Häuser weiter (an de hüüdig Adress Hetzendorfer Straße 75a) en Huus, in dat 1823 Ludwig van Beethoven wahnt hett, worup en Gedenktafel henwiest. He wurr hier vun Franz Grillparzer besöcht.[3] Beethoven harr all 1805 in Hetzendorf Upenholt harrt.
Literatur[ännern | Bornkood ännern]
- Julius Brunner: Hetzendorf und sein Schloß. Jugend und Volk, Wien 1972, ISBN 3-7141-6205-4.
- Magdalena Hawlik-van de Water: Das kaiserliche Lustschloß Hetzendorf: die Modeschule der Stadt Wien. Böhlau, Wien 1996, ISBN 3-205-98601-6.
- Franz Weller: Die kaiserlichen Burgen und Schlösser in Wort und Bild. Hof-Buchdruckerei, Wien 1880 (Online bei archive.org).
- Felix Czeike: Historisches Lexikon Wien. Band 3: Ha–La. Kremayr & Scheriau, Wien 1994, ISBN 3-218-00545-0, S. 173–174.
- Wolfgang Mayer: Wiener Bezirkskulturführer. XII. Mietling. (= Heft 12 der Ausgabe für den Verein für Geschichte der Stadt Wien). Jugend & Volk, Wien 1984, ISBN 3-224-10613-1.
Enkeld Nahwiesen[ännern | Bornkood ännern]
- ↑ Wien ehrt Bronisław Huberman mit Gedenktafel. In: ots.at. 6. Mai 2022, afropen an’n 9. Mai 2022.
- ↑ a b c Schloßkirche Hetzendorf - Historisches. In: schlosskirche.at. Verein der Freunde der Hetzendorfer Schloßkirche, afropen an’n 8. Mai 2022.
- ↑ Stich, Afdruck in: Verein für Geschichte der Stadt Wien (Hrsg.): Wiener Geschichtsblätter, Beiheft 4/2002; Hans W. Bousska: Bezirksmuseum Meidling, S. 15.
Weblinks[ännern | Bornkood ännern]
Koordinaten: 48° 9′ 58″ N, 16° 18′ 30″ O