Roald Amundsen

Vun Wikipedia
Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.
Roald Amundsen in dat Johr 1920
Sie Ünnerschrift
Sie Ünnerschrift

Roald Engebregt Gravning Amundsen (* 16. Juli 1872 in de Kommune Borge, hüüd Fredrikstad, in de Provinz Østfold; verschollen un wohrschienlich † 18. Juni 1928 in de Arktis nah bi de Bäreninsel) weer en norweegsch Polarforscher. He hett an’ 14. Dezember 1911, 35 Daag vör sien britsch Gegner Robert Falcon Scott, mit veer Kollegen as eerst Minsch den Süüdpool reckt.

Leven[ännern | Bornkood ännern]

Roald Amundsen

Herkunft[ännern | Bornkood ännern]

Amundsens weer dat fievte Kind vun de Schippseegner Jens Amundsen un de sien Fru Gustava Sahlquist. Sien Naam is oldnoordisch un bedüüd so veel as „de Ruhmvolle“.

Jöögd un Utbilden[ännern | Bornkood ännern]

Kört nah sien Gebort ist de Familie nah Kristiania trucken. Sien Vader hett dor en Stäe in’t Hannelsministerium antreden un se hebbt denn in en heerschaplich Villa glieks achter dat Slott vun Kristiana wahnt.

In’t School weer Amundsens nich so good, wiels he sück mehr för Polarforschung interesseeren dee. Besünners de Böker von John Franklin, en britsch Polarforscher harrn hüm dat andahn. Siet 1881 gung he up dat „Gymnasium Otto Andersen“ in Kristiania. Fiev Johr later, 1886, is sien Vader storven. De weer aber völ beroplich ünnerwegens west un so harr he dor kien grooten Kuntakt mit un denn is hüm de Dood ok woll nich so nah gahn. He hett sück immer mehr up Polarforschung verstieft und hett man knapp sien Abitur 1890 schafft (Note 4).

Studium un eerste Expeditschonen[ännern | Bornkood ännern]

Sien Moder harr för sien Polarforschungsaktivitäten nichts över. Amundsen hett dorum lever eerstmal Zoologie, Philosphie, Franzöösch Düütsch un Latiensch an de Universität Oslo studeert. Medizin studeeren gung nich, wiels he nich tolaaten wurr un ok dit Studium full hüm bannig stur. As sien Moder 1893 storven weer, hett Amundsen sien Studium gau in’d Eck schmeten un hett eerst as Matroos 1894 un 1896 de Welt bereist. 1895 hett he sien Stüermannspatent afleggt.

1896 bit 1899 nehm Amundsen an de Belgica-Expeditschon in de Antarktis vun de Belgier Adrian de Gerlache deel. Dat weer sien eerste Expeditschoon. Schippsdokter weer Frederick Cook, Amundsen weer tweet Offizier un sien Baas mit de Expeditschon överfordert, so dat Amundsen de facto Leeder vun de Expeditschon wurr. Dordör wurr aber Fridtjof Nansen up hüm upmarksom un hett hüm ünnerstütt.

1903 bit 1906 hett he de Noordwestpassage mit dat Schipp Gjøa opdeckt. Daför is he hooch eehrt wurrn und wurr so wat as en Natschonalheld in Norwegen.

De Eroberung vun de Süüdpol[ännern | Bornkood ännern]

In de Folgetiet hett Amundsen en Expeditschoon to de Noordpool plant, aber nahdem Peary behaupt harr, dat he den Noordpool al besöcht harr, wull Amundsen en Expeditschoon to de Süüdpool maken. To de glieker Tiet wull aber ok de Brite Robert Falcon Scott as eerst de Süüdpool dwingen, so dat dat to en Wettrennen tüschen Scott un Amundsen keem.

Amundsen hett offziell aber eerst seggt, dat he to de Noordpool wull un eerst ünnerwegens hett he sien Lüüd seggt, wohenn dat wirklich gahn sull. Sien Mannschap up de Fram is aber kumplett an Bord bleven.

In August 1910 keem Amundsen in de Antarktis an un an' 20. Oktober 1911 gung sien Expeditschoon to’n Süüdpool los. An’ 14. Dezember keem he mit sien veer Kollegen Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel un Oscar Wisting an de Süüdpool an, 35 Daag ehrder as sien Gegner Scott.

Restlich Leven[ännern | Bornkood ännern]

Amundsen 1913

Dornah weer Amundsen en gefragten Mann un hull Vördrääg un hett Böker vun sien Expeditschon verköfft. He keem gau to völ Geld, in dem he good investeeren dee. He hett aber ok noch Mal de Noordwestpassage dörfohren.

1925 is Amundsen, tosommen mit de Amerikaner Lincoln Ellsworth to en Floogexpeditschon in de Arktis start und hett 1926 mit Ellswort und de Italiener Umberto Nobile de Arktis mit en Luftschipp överfohren.

An’ 18. Juni 1928 weer he Leeder vun en Rettungsexpeditschon för Umberto Nobile, de mit sien Luftschipp över de Arktis afstört weer. Amundsen is dorbi aber wohrschienlich mit sien Floogboot afstört un mit sien Kameraden to Dood kamen. Funnen hett man wedder Fleeger noch Besatzung, blots en Schwemmer hett man funnen, an de man rümwarkt hett.

Warken[ännern | Bornkood ännern]

  • Die Eroberung des Südpols. Berlin, Verlag Neues Leben, 1987 (Nahdruck vun de Utgaav München 1912)
  • Mein Leben als Entdecker. Leipzig, Tal, 1929

Literatur[ännern | Bornkood ännern]

  • Amundsen, Roald: Die Jagd nach dem Nordpol. Norderstedt, SDS AG, 2007, ISBN 978-3-935959-01-8
  • Calic, Edouard: Kapitän Amundsen. Rostock, Hinstorff, 1961, ASIN B0000BH1U7
  • Brennecke, Detlef: Roald Amundsen. Reinbek, Rowohlt, 1995, ISBN 3-499-50518-5
  • Fischer, Heinrich: Amundsen am Südpol. München, Bayer. Rundfunk, 1989
  • Huntford, Roland: Scott & Amundsen. München, Heyne, 2000, ISBN 3-453-17790-8
  • Langner, Rainer-K.: Duell im ewigen Eis. Frankfurt, Fischer, 2005, ISBN 3-596-14908-8
  • Bomann-Larsen, Tor: Amundsen. Bezwinger beider Pole. Hamburg, Mare, 2007, ISBN 3-86648-068-7

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

Roald Amundsen. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.