Populatschoon (Astronomie)

De Begreep Populatschoon oder Steernpopulatschoon betekent in de Astronomie en Ünnermengde vun Steerns in en Galaxie, de sik in jemehr rüümliche Verdeelen, Bewegen, Öller un Metallizität glieken doot.

Oorsprüngliche Klassifikatschoon na Baade

Walter Baade hett 1944 en Klassifikatschoon utklamüstert, de goot to bruken is to’n Beschrieven vun Spiralgalaxien as de Melkstraat. Dat hüütige Bild vun disse Objekten is aver veel kumplexer. Toeerst weer ünnerscheedt twüschen twee Hööftpopulatschonen (I & II), över en drüdde weer noch spekuleert. Laterhen weer betere Technik entwickeln un de Meetresultaten weern jümmer nauer, so dat ok en fienere Indeelen maakt warrn künn. Ofschoonst de Tietpunkt vun’t Entstahn en Markmol för en Populatschoon is, harr de röömsche Tall dormols noch nix dormit to doon.

In’t Band vun de Melkstraat, de galaktische Schiev, tellt de meisten Steerns to de Populatschoon I. Dat sünd teemlich junge Steern, de bestännig lüücht un sik ruchweg op Kreisbahnen – toemist in Spiralarmen – üm den Middelpunkt vun de Galaxie bewegt. Steerns vun de Populatschoon I bargt en teemlich hogen Andeel an swore Elementen, de in fröhere Steerngeneratschonen entstahn sünd un Metalllienen in’t Spektrum maakt.

Steerns vun de Populatschoon II sünd dorgegen an jemehr sieteren Metallizität to kennen (to’n Bispeel BPS CS22892-052). Se sünd tomeist öller as söss Milliarden Johren un sünd – faken in Kugelsteernhopens – vör allen in’n utdehnten galaktischen Halo to finnen, den sien Dicht na’n galaktischen Middelpunkt hen tonimmt.

Al kort na den Oorknall geev dat Steerns, de wegen jemehr groten Masse gau as Supernova ennen deen un dorbi de „Metallen“ billt un in’t All verdeelt hebbt, de al in de öllsten Steerns vun de Populatschoon II to finnen sünd. In den Fall, dat sik dormols ok Steerns mit wenig Masse billt hebbt, so stellt de as kole Dwargen de opstunns noch hypotheetsche Populatschoon III dor.

Fienere Indeelen

Vundaag warrt vör allen na fief Populatschonen ünnerscheedt.

Extreme Populatschoon I (Spiralarmpopulatschoon)

De Steerns in disse Populatschoon hebbt en Öller vun weniger as 100 Mio. Johren. Disse jungen Steerns sünd faken in de Spiralarms un in irreguläre Galaxien to finnen, woneem se in diffuse Nevels, Reflekschoonsnevels, apene Steernhopens un Steernassoziatschonen vörkamt.

Intermediäre (öllere) Populatschoon I

To disse Populatschoon höört ok uns Sünn. Se wiest al en höger’t Öller op, hebbt aver anners de glieken Markmolen as de extreme Populatschoon I.

Schievenpopulatschoon

Steerns in disse Populatschoon hebbt en middler’t Öller. Se stellt en groten Deel vun de galaktischen Schiev un den galktischen Middelpunkt dor, so dat de meisten Steerns in de Melkstraat to disse Populatschoon höört.

Intermediäre (twüschen-) Populatschoon II

Disse lütte Grupp vun Steerns kamt vör allen in’t galaktische Zentrum vör. Dorto tellt vör allen de so nöömten Gaulöpers, de sik mit Snelligkeiten vun mehr as dörtig Kilometer in de Sekunn piel to de galaktischen Even bewegen doot.

Halopopulatschoon (extreme Populatschoon II)

Dat sünd de Steern mit en Öller grötter as söss Milliarden Johren, de sik vör allen in Kugelsteernhopens un elliptische Galaxien andrapen laat. Teemlich wichtige Liddmaten sünd de Ünnerdwargen un de LL-Lyrae-Steerns