Pinguine
| Pinguine | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Systematik | ||||||
| ||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||
| Sphenisciformes; Spheniscidae | ||||||
| Bonaparte, 1831;Sharpe, 1891 |
Pinguine(n) oder Fettgöse (Sphenisciformes) sünd en Ornen vun Seevagels, de nich flegen könnt. Pinguine gifft dat bloß man up de Süüdhalfkogel. Se höört all to de Familie Spheniscidae to. Dat gifft avers de wecken utstorvenen Aarden, de dor nich to höört hefft.
Pinguine verscheelt sik duchtig vun annere Vagels. Se sünd heel un deel anpasst an extreme Kulle un an dat Leven in de See. So hefft se en besunners warm Fedderkleed. Se bruukt ehre Flunken, um dör dat Water dör to flegen, just so, as annere Vagels dör de Luft flegen doot. Dor könnt se bit hen to 30 km/h snell weern. De Naam „Pinguin“ is ut dat Engelsche na de annern Spraken overgahn. An un for sik kummt dat wohrschienlich ut de Walis’sche Spraken her. Dor warrt mit Pen gwyn („Witten Kopp“) de „Grote Alk“ mit meent, dat is en Aart vun de Alken, de in dat 19. Johrhunnert utstorven is. He leet as en Pinguin, man weer keen engen Verwandten un leev bloß man up de Noordhalfkogel.
Verwandte
[ännern | Bornkood ännern]
Mit de DNA-Unnersöken vun Hackett et al. (2008) is de Positschoon vun de Pinguine binnen de Neoaves wat düütlicher wurrn. Se sünd wohrschienlich verwandt mit de Seedükers, Albatrossen un Echten Stormvagels un höört to en gröttere Gruppen mit to, de „Watervagels“ nömmt warrt.
Wo se vorkamen doot
[ännern | Bornkood ännern]Faken warrt annahmen, Pinguine geev dat bloß man in de Antarktis. Dat stimmt avers nich. Richtig is, datt se nich in de Arktis vorkamen doot, man se sünd tohuse in Süüdafrika, Süüdamerika, Australien un Neeseeland. Up de Galapagosinseln sünd se ok to finnen un leevt also ok an’n Äquater. Dor sünd se vortieds wohrschienlich dör den Humboldtstroom hendreven wurrn, de koolt Water ut de Gemarken rund um den Süüdpol dorhen bringt.
Freten
[ännern | Bornkood ännern]Pinguine freet Deerter un fangt ehr Freten unner Water. Sunnerlich up Fisch, Kreefte un Dintenfisch sünd se ut. Dat verscheelt avers vun Aart to Aart bannig.
Wie se sik vermehrt
[ännern | Bornkood ännern]
De meisten Pinguinaarden bott ehre Nester in Göter oder Löcker, um sik enigermaten gegen de Sunne to schulen. Dat Nest warrt mit lüttje Twiege un anner Materiol utstaffeert (Spheniscus un Eudyptula) oder dor weert ok Steene umto leggt, de se nich wietaf finnt (Pygoscelis). Meist leggt Pinguine twee bit hen to hööchstens dree Eier. De Olen lööst sik bi’t Bröden af. Wenn de een up de Eier sitt, geiht de annere na See to’n Freten. Sojust dat (eerste) Junge utkrapen is, lööst sik de Olen up desülvige Aard af un foort dat Junge. Bloß man de gröttsten Aarden boot keen Nest, man bröödt dat eenzigst Ei up ehre Fööt unner en Huutfolen vun’n Buuk ut, wo dat unner schuult is. Bi den Kaiserpinguin brott bloß man de Heken dat Ei ut in den ieskolen süüdlichen Winter vun Juli bit August, wenn dat -70 °C un koller weern kann. In de Tied geiht dat Seken torüch na See to’n Freten.
Natüürliche Feende
[ännern | Bornkood ännern]
An Land sünd de wichtigsten Feende vun de Pinguine Roofdeerter, as Katten, Hunnen un Rotten, de all inföhrt wurrn sünd. Ut de Luft weert se jaagt vun Kaventsmann-Stormvagels, Schietjagers, Ieshöhner un Möwen. Düsse Vagels sund sunnerlich achter Küken, Eier un verwundte Pinguine ran. In dat Water weert Pinguine jaagt sunnerlich dör Seeleoparden, Wale (sunnerlich Orkas), Pelzrobben un Haie. Dormit de Jagd wat swaarer is, gaht de Pinguine faken in grote Masse in’t Water. Ok de Minsch bringt dat Leven vun Pinguine in Gefohr, u. a. dör Öölschiet, Overfischen, Jagd up Eier un Guano, Inföhren vun frömme Deerter un Tourismus. Dat gifft ok allerhand Parasiten, de sik an de Pinguine ransetten doot un ehr Bloot suugt. Sunnerlich for kranke un swacke Deerter kann dat gefährlich ween.
In’n Döörsnitt kann en Pinguin bi 20 Johre oold weern, man in Minschenhand kann he ok veel oller weern.
Geslechter un Aarden
[ännern | Bornkood ännern]- Langsteertpinguine, Antarktis, swattbunt
- Eselpinguin, subantarktische Inseln/Antarktische Halfinsel
- Adeliepinguin, Antarktis
- Tögelpinguin, Antarktische Halfinsel
- Grootpinguine, Antarktis, gröttste Pinguine
- Königpinguin, subantarktische Inseln
- Kaiserpinguin, Antarktis
- Topppinguine, Australien/Neeseeland, geel-orangen Feddersmuck an'n Kopp
- Dicksnavelpinguin, Australien/Neeseeland
- Snaresinselpinguin, Snaresinseln
- Kronenpinguin, Sclater-Pinguin, Australien/Neuseeland
- Hubenpinguin, subantarktische Inseln
- Goldtopppinguin
- Felsenpinguin, subantarktische Inseln
- Nöördlichen Felsenpinguin, süüdlichen Atlantik
- Geelogenpinguine, Australien/Neeseeland, geele Feddern an't Oog
- Lüttpinguine, Australien/Neeseeland (die kleinsten Pinguine)
- Brillenpinguine, trop’sche Regionen, swatte Striepen an'e Sieten, swattwitt Muster an'n Kopp, naakte Huut an'n Kopp
- Brillenpinguin, Süüdafrika
- Humboldt-Pinguin, Süüdamerika
- Magellan-Pinguin, Süüdamerika
- Galápagos-Pinguin, Süüdamerika
Kiek ok bi
[ännern | Bornkood ännern]- List vun Vagels, mit allerhand plattdüütsche Vagelnaams un Naams ut de Naberspraken
- Projekt: Deerternaams up Platt
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Niels Carstensen: Pinguine. Ellert & Richter, Hamborg 2002, ISBN 3-8319-0081-7
- Boris M. Culik; Rory P. Wilson: Die Welt der Pinguine: Überlebenskünstler in Eis und Meer. Blv, München 1993, ISBN 3-405-14476-0
- Boris M. Culik: Pinguine: Spezialisten fürs Kalte. Blv, München 2002, ISBN 3-405-16318-8
- Andy Rouse, Tracey Rich: Pinguine. Stilvoll überleben im Südatlantik. Bassermann, München 2008, ISBN 3-8094-2237-1
- Lloyd S. Davies: The Penguins. Species Monograph Series. Poyser, London 2003, ISBN 0-7136-6550-5
- Kevin Schafer: Pinguin Land: Ihre Welt, unsere Welt. Tecklenborg Verlag, Steinfurt 2001, ISBN 3-924044-90-2
- Kevin Schafer: Penguin Planet – Their World, our World. North Word Press, Minnetonka Minn 2000, ISBN 1-55971-745-9
- George Gaylord Simpson: Penguins. Past and Present, Here and There. Yale University Press, New Haven 1976, ISBN 0-300-01969-6
- Tony D. Williams: The Penguins. Oxford University Press, Oxford 1995, ISBN 0-19-854667-X
- Achim Kostrzewa: Pinguine – Überlebenskünstler in der Antarktis. In: Biologie in unserer Zeit Bd. 40, Nr. 2 (2010), ISSN 0045-205X, S. 102–109
