Phänotyyp
De Phänotyyp oder dat Utprägen is de Summ vun all Markmolen, de en Organismus opwiesen deit. Dat betütt sik nich blots op morphologische, man ok op physioloogsche un psycholoogsche Egenschoppen.
De Phänotyyp bargt ok Egenschoppen de een „kregen“ hett, as to’n Bispeel vergrötteret oder minnerte Muskelgruppen, Dwargwassdom dör slechte Ümweltbedingen usw. Egenschoppen vun disse Oort warrt nich wieterverarvt, de Genotyyp warrt dordör also nich ännert.
Phänotyypsche Plastizität
[ännern | Bornkood ännern]Wenn dör dat Inwirken vun de Ümwelt de Utprägen vun en Individuum bannig wannelbor is, warrt vun en hoge phänotyypsche Plastizität snackt. Wenn de Phänotyyp aver meist blots dör sien Genotyyp fastleggt is, denn düüt dat op en siete Plastizität hen.
Dat Kunzept vun de phänotyypschen Plastizität beschrifft dat Maat, mit dat de Phänotyyp vun en Organismus dör sien Genotyyp vörrutbestimmt is. En hogen Weert bedüüt, dat de Ümwelt sik dull op den Phänotyyp utwirken deit, bi en sieten Weert, lett sik de Phänotyyp enigermaten seker ut den Genotyyp vorrutseggen, ahn dat de Ümwelt dor en grote Rull speelt.
En Bispeel för en hoge Plastizität sünd de Larven vun twee Molchorden: Wenn disse Larven in jemehr Ümfeld Roofdderten as Goldpeer wohrnehmen doot, warrt de Kopp un de Steert grötter in’n Vergliek to’n Lief un de Huut warrt düsterer pigmenteert. Mit disse Markmolen hett de Larv ’n högere Wohrschienlichkeit to överleven, wasst dorbi aver langsomer as annere Phänotypen[1].
Phänotyypsche Ännern dör de Ümwelt, dat heet unafhangig vun’n Genotyyp, warrt as Modifikatschonen betekent. Op disse Oort künnt sik Planten, de geneetsch afsluut gliek sünd an ünnerscheedliche Standöörd vullkamen verscheden Wassdomsformen utbilln.
Phänokopie
[ännern | Bornkood ännern]Wenn en exogenen Fakter, also een, de nich verarvt warrt, in en sünnere Periood vun’t Entwickeln op den Fetus dröpt, kann dat to en Fehlbilln kamen, de den Phänotyyp vun geneetsche Krankheiten oder Syndromen namaken künnt. In den Fall hannelt sik dat üm Phänokopie.
Wenn en sünnern Phänotyyp vun verschedene geneetsche Abberatschonen kamen kann, warrt dorto Heterogenie seggt.
Phänotyypsche Variabilität
[ännern | Bornkood ännern]Dat kann ok wesen, dat een un datsülve Markmol vun Individuum to Individuum to verscheden Utprägen föhrt. In dissen Fall geiht de Phänotyyp ok bi en siete Plastizität nich so eenfack vun’n Genotyyp aftoleiden. De phänotyypsche Utprägen vun en vörgeven Genotyyp is in den Fall ännerlich, wat to’n Bispeel dör bioloogsche Aflööp as den Nonsense-mediated mRNA decay (NMD) verkloort warrn kann.
Dramatyyp
[ännern | Bornkood ännern]Sünners in’t biomedizinische Rebeet warrt dat Modell vun’n Phänotyyp vun Russel/Burch 1951 üm den Dramatyyp utwiet. De Dramatyyp stellt de Reakschoon op dat direkte un aktuelle Ümfeld dor, wiel sik de Entwickeln vun’n Phänotyyp op en längeren Tietruum betehn deit. Dat Weten üm den Dramnatyyp is nödig, üm de Deerversöken en mööglichst gliekiförmig Resultat to kriegen.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Martin Mahner, Michael Kary: What Exactly Are Genomes, Genotypes and Phenotypes? And What About Phenomes? Journal of Theoretical Biology 186, 1997, 55-63
- H. Frederik Nijhout: Der Kontext macht's ! In: Spektrum der Wissenschaft, April 2005, S. 70-77 (2005), ISSN 170-2971
Borns
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Josh van Buskirk & Benedikt R.Schmidt: Predator-induced phenotypic plasticity in larval newts: trade-offs, selection, and variation in nature. Ecology 81 (2000): 3009-3028.