Nedderdüütsch (Spraakgrupp)

Dit Woort hett noch annere Bedüden: De Artikel beschrivt de Historie van de Begreep Nedderdüütsch. För de de Enkelspraak kiek bi: Plattdüütsch.

Nedderdüütsch oder nedderdüütsche Spraken betekent in de Germanistik un Dialektologie verscheden kontinentaalwestgermaansche Spraakvarietäten – dat Freesche un Engelsche uutbenomen, de bi’n hoogdüütschen Luudwannel nich metmaket hebbt. Nedderdüütsch kann verscheden nedderfranksche un neddersasische Varietäten in Düütschland un de Nedderlannen beteken. De Begreep steit also in’n wiedesten Sinne för dat Plattdüütsche un dat Nedderfränksche tohoop. He warrt in’n engen Sinne faken aver ok för dat Plattdüütsche alleen bruukt.

Dat Woort Nedderdüütsch steiht för dat Düütsch vun de nedderen Lannen. De Nedderlannen hören lang to dat Düütsche Riek un sehn sik as jüst so düütsch as de Rest vun dat düütsche Rebeet. In dit Rebeet reck dat Rebeet, dat den tweten germaanschen Luudwannel nich mitmaakt hett, vun de Noordspitz vun Frankriek bi Düünkarken över de Rebeden vun de hüdigen Staten Belgien, de Nedderlannen, Noorddüütschland un noch wieder na Polen un bet in’t Baltikum. Dat weer nu dat Nedderdüütsche, de Rest kreeg den Naam Hoochdüütsch weg, leeg dat doch egalweg veel höger.

Eerst nadem de Nedderlannen denn en egen Staat weren un ehr Amtspraak denn nich mehr Düütsch nömen wullen (harr mit de hauchdüütsche Amtspraak vun den Staat Düütschland ja ok nich veel gemeen) un jemehr Spraak na dat Land den Naam Nedderlandsch geven harrn, dor füngen de Lüüd an, blots noch den Rest, de nu vun dat Nedderdüütsche nableven weer, Nedderdüütsch to nömen, dat Plattdüütsche.

De Utdruck Nedderdüütsch weer nie en en Begreep för en eenheitlich Spraakrebeet, dat also op’n Stammboom enen Telg billt. Nedderfränksch un Neddersassisch weren ünnerenanner nich veel neger verwandt as se dat ok mit dat Hoochdüütsche weren.

Definitschonen

Wat „Nedderdüütsch“ exakt betekent is nich gans klaar. So unnerscheed Jan Goossens tomindst tein verscheden Ansichten wat Nedderdüütsch heten kann. In’n wiedesten Sinne betekent Nedderdüütsch alle neddersassischen (west- un oostnedderdüütschen) un nedderfrankschen Varietäten in’n düütschen un nedderländschen Spraakruum, de Noord van de Uerdinger Linie liggt. Je na Ansicht unnerscheed sik hier de Süüdgrenze, so dat ook de Benrather Linie, de Eifellinie oder ene Isoglosse wieder na Süüd to de Grenze sien (Hunsrück-Linie oder Speyrer Linie) kann.

Ene twede Ansicht is dat Nedderdüütsch alle neddersassischen Varietäten in’n düütschen un nedderländschen Spraakruum betekent, dat heet Nedderdüütsch betekent alleen de plattdüütschen Varietäten, de direkt up’t Ooldsassische torüggegaat oder enen Kolonisatschoondialekt sind.

In’n engeren Sinne betekent Nedderdüütsch alleen de neddersassischen un nedderfrankschen Varietäten Noord van de Ürdinger Linie in’n düütschen Spraakruum. De Begreep faat so also de neddersassischen (west- un oostnedderdüütschen) un de nedderfrankschen Varietäten in Düütschland tohoop. För de Süüdgrenze givt dat wedder verscheden Ansichten: De Ürdigner Linie, de Benrather Linie, de Eifellinie oder ene Isogloose wieder na Süüd to.

In’n engsten Sinne betekent Nedderdüütsch alleen de neddersassischen (west- un oostnedderdüütschen) Vairetäten in Düütschland. Nedderdüütsch is so Neddersassisch in Düütschland.

Grund för de verscheden Definitschonen sind verscheden Kriterien, na de Mundaarden indeelt warrt: Na Spraakgeografie alleen, also of Spraakkennteken upkoomt oder nich, Na Spraakhistorie: So deelt de germanistik de Schreivspraken in’n Middelöller in Middelnedderlädnsch, Middelsassisch un Middelhoogdüütsch in. Oder een spraakprähistoorsch Kriterium: Düütsch bedüd hier nich Hoogdüütsch man alle kontinentaalwestgermaanschen Varietäten, uut de läter de Stannardspraken Hoogdüütsch un Nederländsch upkomen sind.

Literatuur

• Jan Goossens: Niederdeutsche Sprache – Versuch einer Definition. In: Jan Goosens (Ruutgever): Niederdeutsch, Sprache und Literatur. Band 1: Sprache. 2. Uplage. Wachholtz: Niemünster 1983.