Magisch Tall (Physik)

De Magischen Tallen sünd in de Karnphysik de Tallen vun Neutronen un Protonen in een Atomkarn, bi den de Schalen in’t Schalenmodell vun’n Atomkarn vull besett sünd – dat is nich to verwesseln mit de Schalenmodell vun de Elektronen, de de Hüll vun en Atom opboet.

Atomen, vun de de Nukleonentall en magische Tall is, hebbt en sünners hoge Bestännigkeit. De Weerten för de magischen sünd bit 82 för Protonen un Neutronen de glieken, neemlich 2, 8, 20, 38, 50 un 82. För Neutronen is de nafolgen magische Tall 126, wiel dat för Protonen Ünnerschalen gifft, de vun de Parameters vun’t brukte Modell afhangig sünd. Dorut geevt sik de nächsten magischen Tallen al bi 114 un 120.

Kiekt een sik blots de Protonen an, denn höört dorto de Elementen 2 (Helium), 8 (Suerstoff), 20 (Calcium), 28 (Nickel), 50 (Tinn) un 82 (Blie), de in de Natur all bannig faken vörkamt. Ok de 14 (Silizium) hett en „magische Bestännigkeit“, as dor jüst en Ünnerschaal afslaten is.

Vun en dubbelt magischen Karn snackt man, wenn de en magische Protonentall un ok en magische Neutronentall opwiest. Bispelen sünd dorför Helium-4 (α-Deelken), Suerstoff-16, Calcium-40, Calcium-48 oder Blie-208. Calcium is dat eenzige Element, dat twee dubbelt magische Isotopen hett.

Dat dat Schaleneffekten geven künn, de dat Atom bestännig maakt, is to’n eersten mol Anfang vun de 1960er Johren andacht worrn. Dorbi is de Fraag opkamen, wat disse Effekten nich villicht ok wiet achter dat Uran noch to en Bestännigkeit vun de Atomkarns föhren künn. So en dubbelt magische Konfiguratschoon müss dat dorna bi dat Isotop ²⁹⁸114 geven, dat 114 Protonen un 184 Neutronen bargt. Ok dör Bereken is en „Eiland mit bestännige Elementen“ vörrutseggt worrn. Dorünner verstaht de Wetenschopplers en Rebeet vun Isotopen vun de so nöömten supersworen Elementen (engelsch: Super Heavy Elements, SHE) mit dat Isotop ²⁹⁸114 in de Mitt.

Man, bit vundaag hett dat noch keen wetenschopplich Arbeitsgrupp torecht kregen, bestännige Karns höger as ²⁰⁸Pb natowiesen. Woll sünd in de verleden Johren Isotopen vun de Elementen 112 bit 116, as ok 118 herstellt worrn, man de weern al unbestännig un sünd gau wedder verfallen. Liekers sünd de Forschers in gote Hapen, vun wegen dat ne’ere Bereken vörrutseggt, dat de nächsten bestännigen Steden al in de Neeg vun de Elementen 120 un 126 leegt un somit villicht in de nächsten Johren al syntheetiseert warrn künnen.

Websteden

• Suche nach der Insel der Stabilität (hoochdüütsch)
• Wie schwer können Atomkerne sein (hoochdüütsch)