Klima
Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Klima (Mehrdüdig Begreep).
Dat Klima is de Tostand vun dat Weer in'n Döörsnitt over en Tied vun tominnst 30 Johre hen. De Tostand vun de Eerdatmosphäär up en bestimmten Momang is dat Weer. Dat Klima warrt unnersocht vun de Klimatologie. Vunwegen, datt dat Weer sik bannig ännern kann, warrt dat Klima nich bloß dör Middelweerte vun dat Weer (so, as Temperatur) bestimmt, man ok dör extreme Weerte, modale Werte, Frequenzverännern un Afwieken vun den Standard.
Klima up de Eer
[ännern | Bornkood ännern]
Dat Klima up de Eer warrt to'n groten Deel bestimmt dör de Sunne. De warmt de Bovensiete vun de Eer up, un düsse Warmte strahlt denn af in de Atmosphäär. Dor speelt en Rull bi, wie hooch de Sunne steiht un wie lang de Dag duert. Ok de Afstand vun de Eer na de Sunne hen is wichtig. Dör den Unnerscheed in de Hööchde vun de Sunne fallt dat Sunnenlicht rund um de Pole to up en veel grötter Rebeet, as in de Gemarken an den Äquater. Vundeswegen is de Insolatschoon, dat is de Mengde vun Licht, de up en Stuck Boversiet vun de Eer fallen deit, rund um den Äquater to veel höger. Vundeswegen warrt de Boversiet vun de Eer dor ok veel warmer. Dor speelt de Astronomie mit en Rull up dat Klima. Man ok Faktoren ut de Geografie sünd wichtig: Wie groot sünd de Andeele vun Land un See in en Region? Wie sütt dat Relief vun de Bovensiet vun de Eer ut? Un wie hooch liggt dat Land over NN? Land warrt gauer warm, as Water, man dat warrt ok fixer wedder kull. Vundeswegen sünd de Unnerscheede vun de Temperatur over Land grotter, as over Water. Over grote Woolden is de Temperatur leeger un de Fochtigkeit vun de Luft höger. Hoge Barge hefft ok Infloot up dat Klima dor umto; an Luuv fallt mehr Neddersläge, an Lee minner.
Vunwegen, datt sik de Warmte verscheelt, gifft dat ok verscheden Luftdruck, un Wind kummt tostanne. So is over de ganze Eer hen de Atmosphäärsche Zirkulatschoon togange: De atmosphäärschen Windströme twuschen leegere un högere Breeden un twuschen Ozeane un Kontinente verdeelt, tosamen mit de Seeströme, de Warmte over de Bovensiet vun de Eer. Ok de Seeströme weert to'n groten Deel dör Wind in Gang brocht.
Water sitt in de Atmosphäär, un sien Verdampen, Kondenseren un Sublimeren speelt en sunnerliche Rull for den Waterkreisloop un den Warmtetransport binnen de Atmosphäär.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]Begreep un Definitschoon vun dat Klima
[ännern | Bornkood ännern]- P. Hupfer: Das Klimasystem der Erde. Akad.-Verlag, Berlin 1991, ISBN 3-05-500712-3.
- K. Bernhardt: Aufgaben der Klimadiagnostik in der Klimaforschung. In: Gerl. Beitr. Geophys. 96, 1987, S. 113–126.
- M. Hantel, H. Kraus, C. D. Schönwiese: Climate definition. Springer Verlag, Berlin 1987, ISBN 3-540-17473-7.
- M. Hogger: Climatypes. Hogger Verlag, Ainring 2007.
- Christoph Buchal, Christian-Dietrich Schönwiese: Klima. Die Erde und ihre Atmosphäre im Wandel der Zeiten. Hrsg.: Wilhelm und Else Heraeus-Stiftung, Helmholtz-Gemeinschaft Deutscher Forschungszentren. 2. Uplage. Hanau 2012, ISBN 978-3-89336-589-0.
Klimageschicht
[ännern | Bornkood ännern]- Elmar Buchner, Norbert Buchner: Klima und Kulturen. Die Geschichte von Paradies und Sintflut. Greiner Verlag, Remshalden 2005, ISBN 3-935383-84-3.
- Karl-Heinz Ludwig: Eine kurze Geschichte des Klimas. Von der Entstehung der Erde bis heute. Verlag Ch. Beck, München 2006, ISBN 3-406-54746-X.
- Wolfgang Behringer: Kulturgeschichte des Klimas. Von der Eiszeit bis zur globalen Erwärmung. Verlag C.H. Beck, München, ISBN 978-3-406-52866-8.
Klimafaktor Minsch
[ännern | Bornkood ännern]- Enzyklopädie der Natur. Die Geheimnisse der Natur entdecken, entschlüsseln, erklären. Orbis Verlag, 1992, ISBN 3-572-01284-8, S. 84/85.
- Tim Flannery: Wir Wettermacher, Wie die Menschen das Klima verändern und was das für unser Leben auf der Erde bedeutet. Fischer Verlag, 2006, ISBN 3-10-021109-X.
- Claudia Kemfert: Die andere Klima-Zukunft: Innovation statt Depression Murmann-Verlag, Hamborg 2008, ISBN 978-3-86774-047-0.
