Bruun Semp

Bruun Semp
Küddick; Kürrick
Küük

Klass:	Todecktsadige (Angiospermae)
Ornen:	Brassicales
Familie:	Brassicaceae (Krüüzblötenplanten)
Geslecht:	Sinapis (Semp)

Wetenschoplich Naam

Sinapis arvensis

(Linnaeus)

Bruun Semp (Sinapis arvensis), ok Küddick, Kürrick oder Küük, is al in de Bronzetied as Unkruut bekannt ween.

Wie de Plant utsütt

De Brune Semp is en eenjöhrige Kruutplant. Se warrt 20 bit hen to 60 cm hooch. Vun den Stengel stoht unnen Haare af. De unnern Blöer könnt bit to 20 cm lang weern. Se hefft en Steel un sünd inkarvt mit en groten Afsnitt an’t Enn. De Blöte hett twee Geslechter un steiht symeetrisch um de Midden to. De veer Kelkblöer stoht waagrecht af. De veer Kroonblöer sünd swevelgeel. To de Blöte höört sess Stoffblöer to. Twee vun jem stoht na buten rut. De Plant bleiht vun Mai bit Oktober. De Schoot is kahl, rund un en beten wat buckelig. Dor sitt acht bit 13 Saatköörn in. De Schote löppt ut in en graden Snavel, de meist rund is. He is 1 bit 1,5 cm lang.

Wo de Plant wassen deit

De Brune Semp is en Archäophyt. Mit den Ackerbo is he ut de Gemarken vun de Middellannsche See bi us insleept wurrn. In de matigen Zonen is he hüdigendags allerwegens up de Welt to finnen. He wasst veel mank anner Unkruut, up Braken, an’n Padd un up Schuttplätz. He mag geern Bodden mit allerhand Nährstoffe, de riek an Basen sünd. Na Ellerberg is he en Halflichtplant, he wiest matige Warmte un finnt sik mank de Krüder, de mit Koorn tohopen wassen doot. (Secalietalia). In de Barge kladdert he bit to 1000 m Hööchde.

Ökologie

De brune Semp is eenjöhrig. He wuddelt bit 1 m deep. Siene Blöten sünd “Schievenblomen, de Nektar dreegt”. Se stoht in Druven un leevt 2 Dage lang. Wieldes de Kelk in de Blöten afsteiht, de upgahn sünd, kann een open an den Nektar rankamen. De Sieten vun de Stoffbüdels, de Pollen afgifft, wiest na boven, wenn se riepen deit. De gelen Kroonblöer strohlt oorntlich UV-Licht wedder torüch, mit Utnahme vun den Middeldeel. Den Stoff dreegt Kävers, Immen, Flegen un Bottervagels over. De Brune Semp is en gode Immenweide. Faken weert de Planten avers ok ohne Deerter sülms befrucht’. De Palen goht up, wenn se utdröögt sünd. De Saat vun düsse Aart streiht sik sülms ut, man ok de Wind oder allerhand Deerter dreegt de Saat weg. Minschen hefft de Planten dör ehre Kultur allerwegens hen utbreedt. Dat Saatkoorn is kogelig un sien Hüll quellt backig up, wenn dat natt warrt. Vundeswegen backt de Saat ok allerwegens an un warrt denn weg dragen. En stevige Planten kann bit to 25.000 Saatkörner ansetten. De Saat kann over veele Johre hen kiemen, aver se kiemt man blot, wenn se dune unner de Eer liggt oder wenn se dor dör Umplögen ut depern Grund dor hen kummt.

Scharp Sempööl, wat beetsch röken deit, schuult de Planten vor Befall mit Schimmels un mit Plantenfreters. Man de Rupen vun’n Kohlweißling freet Planten mit Sempööl sunnerlich geern. Düt Ööl is denn later ok in de groten Bottervagels noch to finnen un schuult de nu wedder vor Fiende, de jem upfreten wüllt.

Wo de Brune Semp for bruukt weern kann

De Saat kann to de vun den Witten Semp (Sinapis alba) mit bimengelt weern. Blötenknubben könnt just as Brokkoli torecht maakt weern un fien hackte Blöer könnt as Krüder bruukt weern. Wenn se lang noog kaakt weert, sünd ok de annern krutigen Deele vun de Plant as Grööntüüch to bruken.

Annere plattdüütsche Naams

Köök (Sleswig-Holsteen)
Küddick
Kürrick
Küük

Kiek ok bi

Projekt:Plantennaams up Platt

Literatur

Oskar Sebald: Wegweiser durch die Natur Wildpflanzen Mitteleuropas. ADAC Verlag, München 1989, ISBN 3-87003-352-5
E. Oberdorfer : Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete. 8. Uplage, Ulmer-Verlag, 2001, ISBN 3-8001-3131-5
H. Ellenberg: Vegetation Mitteleuropas mit den Alpen. 5. Uplage, Ulmer-Verlag, 1996
R. Düll/ H. Kutzelnigg: Taschenlexikon der Pflanzen Deutschlands. 6. Uplage, Quelle & Meyer-Verlag, 2005, ISBN 3-494-01397-7
Margot Spohn/ Marianne Golte-Bechtle: Was Blüht den da? Enzyklopädie, Kosmosverlag, 2005

Weblenken

Indrag bi GRIN.