Islam

Staten mit mehr as teihn Perzent Moslems; Gröön: Sunniten, rood: Schiiten, blaag: Ibaditen (Oman)

De Islam is ene monotheistische Religion, de sik op den Koran grünnt, so as Mohammed em kunddoon hett. He is na dat Christendom mit 1,2 Milliarden Lüüd, de dor an glöven doot, de tweetgröttste Religion op de Eer.

De Islam is mit Christendom un Judendom verwandt (Abrahamitsche Religionen). Moses un Jesus Christus warrt beid as Propheten ansehn, ok wenn Mohammed de gröttste ünner de Propheten is.

Mohammed leev vun dat Johr 571 bet 632. Vun 610 an, as Gott sik em apenboort hett, hett Mohammed den Islam in de Welt dragen. Mit religiöse Övertügungskraft, aver ok mit Wapengewalt hebbt siene Nafolgers de Religion in Arabien, Persien, Noordafrika, de indoneeschen Eilannen un annerwegens utbreedt.

Dat Woort

Dat araabsche Woort Islām (إسلام) is en Verbalssubstantiv un kummt vun dat araabsche Verb aslama vun her, wat „overgeven“, „sik utlevern“, „sik hengeven“ bedüden deit. So heet Islaam denn „sik (unner Gott) bögen“, „sik (heel un deel) hengeven (an Gott)“ . En Minsch, de to den Islam tohören deit, warrt Moslem oder Muslim nömmt. Na de Grammatik is dat Woort „Moslem“ Partizip Aktiv to dat Verb aslama. An un for sik bedutt „Moslem“ : Een, de sik unner Gott bögen deit. De Mehrtahl vun Moslem is up Platt Moslems oder Muslime. Froenslüde, de sik to'n Islaam holen doot, weert „Muslima“ nömmt. De tein Länner mit den gröttsten Andeel mank de Moslems in de Welt sünd Indonesien (12,9 %), Pakistan (11,1 %), Indien (10,3 %), Bangladesch (9,3 %), Ägypten un Nigeria (all beide 5 %), Iran un Törkei (beide 4,7 %), dorto Algerien (2,2 %) un Marokko (bi 2 %). Tohopen rekent leevt in düsse Länner mehr as twee Drüddel vun all Moslems in de Welt. De wichtigste Organisatschoon over de Grenzen vun de islaamschen Länner weg is de Organisatschoon for Islaamsche Tosamenarbeit (OIC), de in Dschidda sitten deit. Dor höört 56 Staten to, wo de Islam Staatsreligion is oder wo de meisten Lüde in sik to den Islam bekennen doot, oder wo dat tominnsten en grote islaamsche Minnerheit in gifft. In Europa sünd sunnerlich Albanien, Bosnien un Herzegowina, de Kosovo, Noordmakedonien un de Törkei vun den Islaam präägt wurrn. In allerhand annere Länner leevt hüdigendags mosleemsche Minnerheiten.

De fiev Sulen vun den Islaam

Wat de Islaam bedüden deit, warrt kloor maakt in de Vertellen over den Propheten Mohammed, un twaars in den so nömmten Gabriel-Hadith. He geiht over ʿUmar ibn al-Chattāb torüch up den Propheten sülms. Hier warrt en Unnerscheed maakt twuschen Islaam un Gloven. Dor warrt over dat „gode Doon“ “ (ihsān) bi snackt. In düssen Hadith warrt seggt, de Islaam weer, „datt du bekennen deist, datt dat keen annern Gott gifft, as man Gott alleen un datt Mohammed sien Propheten is; datt du de Plicht to’n Gebeed nakamen deist, un datt du de Armen wat geven deist, datt du in’n Ramadan fasten deist un na Gott sien Huus henpilgern deist, wenn di dat man mööglich is, dat to doon.“

Vundeswegen warrt lehrt, dat de Islaam ut fiev grote Plichten besteiht. Dat sünd siene fiev „Sulen“ (أركان). De weert normolerwiese mit düsse araabschen Naams nömmt:

1. Schahada (islaamsch Bekenntnis vun den Gloven)
2. Salat (Plichtgebeed)
3. Zakat (Geven for de Armen)
4. Saum (Fasten in‘n Ramadan)
5. Haddsch (Pilgerfohrt na Mekka hen)

Bekenntnis vun den Gloven

De šahāda, kalligraafsche Schrift

noch en annere Form vun Kalligraphie to šahāda

De eerste Suul is dat islaamsche Bekenntnis vun den Gloven, de Schahada (šahāda الشهادة). De geiht so:

أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أنّ محمدا رسول الله (ašhadu an lā ilāha illā 'llāh, wa-ašhadu anna muḥammadan rasūlu 'llāh)

Oversett heet dat:

Ik betüüg, datt dat keen Gott geven deit, as man bloß Gott alleen. Un Mohammed is sien Prophet".

Düsse Wöör sünd en Bekenntnis to'n strengen Monotheismus. Dor warr ok in kloor maakt, datt Mohammed in Gott sien Updrag kamen is un datt de Koran Gott sien Woort is. As en Moslem warrt de ankeken, de düt Bekenntnis in vullen Bewusstsien utspreken deit, wenn dor twee Tügen bi sünd un dat höört.

Rituell Gebeed

Moslems bi dat ṣalāt

Muslima bi dat ṣalāt

„Gebeed in Kairo“ vun Jean-Léon Gérôme, 1865

Dat rituelle Gebeed (ṣalāt) schall fiev mol an'n Dag utöövt weern: Ehr de Sünn upgeiht, middags, namiddags, wenn de Sünn unnergeiht, un wenn de Nacht anfangt. Jedet Mol, ehr dat losgeiht, mutt dat Gebeed dör Utropen kunnig maakt weern. Bovento is dat nödig, datt all Lüde, de bi düt Gebeed mitmaken wüllt, sik vördem rituell waschen mütt. Utropen warr dat Gebeed fiev Mol an'n Dag vun den Muezzin (مؤذّن mu'adhdhin) vun dat Minarett.

De Moslem schall sik dor jedet Mol bi kloor maken, datt he dat Gebeed nich bloß ut Routine mitmaken deit, man in de Afsicht, sik worraftig unner Gott to bögen. Dormit he dor in den nödigen hilligen Tostand bi intreden deit, sprickt he de Formel ut: "Allāhu akbar" , dat heet: Gott is grötter (as allens annere). Dormit dat Gebeed ok gellen deit, mutt he sik dor na de Kaaba in Mekka bi hendreihen (Qibla). Se warrt in'n Islaam as dat Hilligste ankeken un as Gott sien Huus. In'n Stahn weert nu en Reeg vun annere Formeln un den Koran siene eerste Sure (aالفاتحة al-Fātiha, mit de dat losgeiht) upseggt. Achterna böögt sik de Lüde daal un seggt dor verschedene Formeln (ركعات rakʿāt) bi up. Mit noch annere Formeln geiht dat Gebeed denn toenne. An'n besten warrt dat Gebeed in en Moschee (مسجد masdschid, dat heet: Stäe, wo sik daalböögt warrt) afholen, man an un for sik is dat allerwegens mööglich, wenn de Oort rituell as rein ankeken warrt. Ok up en (Gebeeds-)Teppich kann dat Gebeed afholen weern. An'n Freedag warrt an'n Middag en gemeensam Gebeed (salāt al-dschumʿa, dat heet Gebeed an’n Freedag) in de Moschee afholen. All Mannslüde mütt dor an deelnehmen un de Froenslüde schöllt mitmaken, wenn se dat könnt. Bi düt Gebeet gifft dat denn ok en Predigt (خطبة chutba).

Almosen for de Armen

De Almosenstüer (Zakāt) mutt vun elkeen Moslem betahlt weern, wenn he psychisch gesund, free un utwussen is un dor dat Geld for hett. Dor schöllt arme Lüde, Slaven, Lüde, de Schullen hefft un de nich betahlen könnt, un Lüde vun unner de Arms grepen weern, de up Reisen sünd. Ok for den Dschihad schall dat Geld bruukt weern. Zakat is een vun de dree Formen vun Stüern, de na dat klassische islaamsche Recht Plicht sünd..De Hööchde liggt je na Aart vun dat Inkamen (Hannel, Veehtucht, Anbo) twuschen 2,5 % un 10 %. Ok de Grundlaag vun de Stüer (Inkamen oder Gesamtvermögen) is verscheden

Fasten

Dat Fasten (Saum) warrt elk Johr in den islaamschen Maand Ramadan afholen. Jedet Johr ännert sik de Islaamsche Klenner gegen den Gregoriaanschen Klenner over um olben Dage na vörn. Dat Fasten geiht los in de Schummertied an'n Morgen – „wenn du den Unnerscheed twuschen en swatten un en witten Faden sehn kannst“ (Sure 2, Vers 187) – bit de Sünn heel un deel unnergahn is. Dor warrt nix eten, nix drunken, nix smöökt, un Bislaap schall dat in düsse Tied ok nich geven. Moslems breekt dat Fasten jede Nacht geern mi en Dattel un en Glas Melk, so, as de Prophet dat ok maakt hebben schall. Toenne is de Fastenmaand mit dat Fest vun dat Fastenbreken ('Īd al-fitr).

Pilgerfohrt

Wichtigsten Deel vun de Haddsch is dat, seven Mol um de Kaaba umto to gahn

Jedeen Moslem schall, wenn dat mööglich is, tominnst eenmol in sien Leven up de Pilgerfohrt na Mekka (Haddsch) gahn. Dor schall he denn unner annern seven Mol um de hillige Kaaba umto lopen. Düsse Pilgerfohrt finnt statt in den lesten Maand vun den Maandklenner, dat is de Dhu l-hiddscha. Ob he de Plicht hett, sik na Mekka up'n Padd to maken, hangt for den Moslem dor vun af, wie em dat finanziell un gesundheitlich geiht. In'n Koran heet dat in Sure 3, in'n 97. Vers:

...un de Minschen hefft de Plicht gegen Gott, de Wallfohrt na dat Huus to maken, wenn se dor en Mööglichkeit to finnt...

Faken fohrt de Pilgers na ehre Wallfohrt noch up en Besöök na den Propheten siene Moschee in Medina. Dor liggt ok den Propheten sien Graff. Man düsse Reis höört an un for sik nich mehr to de Pilgerfohrt mit to.

Allerhand Twiege vun den Islam

Islaamsche Konfessionen un Rechtscholen

Mit de Johre hefft sik allerhand Twiege un Gruppen binnen den Islam rutbillt. De verscheelt sik, wat ehre Lehre over Politik un Religion angeiht.

Charidschiten

Charidschiten bedutt „de uttrocken sünd“. Se sünd de ollste Unneroort vun den Islam. Se hefft nix weten wollt vun den drüdden Kalifen Uthman ibn Affan un vun den veerten Kalifen ʿAlī ibn Abī Tālib. Se wollen ok nix weten vun de Quraisch ehre Herrschop over de annern Stämm. Se weern de Meenung, de „beste Moslem“, scholl Kalif weern, egolweg, ut wat for’n Volk oder Stamm he keem. Al um 685 hefft se sik in en Reeg vun Unnergruppen upspleten, mank de de Azraquiten an’n radikalsten weern un jummers praat stunnen, Gewalt ut to öven. Se legen jummerlos in’n Krieg mit den Gegenkalif Abdallah ibn az-Zubair un mit de Umayyaden. Mit de Tied sünd de enkelten Gruppen avers tweislahn wurrn oder in’t Exil oder an den Rand vun dat araabsche Riek dreven wurrn vun de Kalifen, de regeeren döen. So weer de grote Deel vun de Charidschiten al unner de Abbasiden ehre eersten Kalifen tonicht maakt. Bloß de minner radikale Twieg vun de Ibaditen leevt bit up den hüdigen Dag. Man dor höört minner, as twee Millionen Anhängers to, sunnerlich in’n Oman, in Algerien in’e Sahara (Mzab), up de Insel Djerba in Tunesien, in dat Dschabal Nafusa in Libyen un up Sansibar.

Schiiten

De Schia is de tweete Twieg, de sik in’n Islam billt hett. Den Naam hett he vun dat araabsche Woort schīʿa (شیعه šīʿa, dat bedutt Grupp, Partei) herkregen, wat afkört steiht for „Ali siene Partei“. De Schiiten meent, na den Propheten sien Dood harr nich Abu Bakr Kalif weern mösst, man Mohammed sien Cousin un Swiegersöhn ʿAlī ibn Abī Tālib. Ok binnen de Schia gifft dat allerhand Unnergruppen, mank de de Twolfer-Schia vun de Tahl her de grottste is. Se kummt sunnerlich in’n Iran, Irak, Aserbaidschan, Bahrain, Indien, Pakistan un den Libanon wiethen vor. Se glöövt, dat Imamat, dat heet de Anspruch up de islaamsche Umma, weer unner de twolf Nakamen vun Mohammed wieter verarvt wurrn. De twolfte Imam Muhammad al-Mahdi weer an’t Enn vun dat 9. Johrhunnert verswunnen un schall eerst an’t Enn vun de Tieden wedder kamen. De twolf Imame weert bi de Schiiten as hillig ankeken, un de Stäen, wo se begraven liggt (u. a. Nadschaf, Karbala, Maschhad, Samarra) sünd wichtige Wallfohrtsstäen for de Twolfer-Schiiten.

Mank de Schiiten sünd de tweetwichtigste Grupp de Ismaeliten. Se leevt tomeist up den Subkontinent vun Indien (Mumbai, Karatschi un Noordpakistan) , dorto noch in Afghanistan, Tadschikistan, Jemen un Oostafrika. In dat fröhe 11. Johrhunnert hefft sik al de Drusen afspleten vun de Ismaeliten.

Annere schiitsche Gruppen sünd de Zaiditen, de Nusairiers un de Aleviten. De Zaiditen sünd dor twaars overtüügt vun, datt Ali beter weer, as de beiden eersten Kalifen Abu Bakr un Umar ibn al-Chattab, man se laat de ehr Kalifat as rechtmatig gellen. Aleviten un Drusen verhoolt sik ambivalent to’n Islam. Dat gifft en Reeg vun Anhängers ut düsse Gemeenden, de verstaht sik sülms as Moslems, man annere meent, se stunnen buten den Islam

Up de Grundlaag vun de Twolfer-Schia hefft sik in dat 19. Johrhunnert Babismus un de Bahai-Religion utspunnen. De Babismus is al in dat 19. Johrhunnert wedder unnergahn, man de Bahai-Rligion hett sik to en egene Religion utwussen.

De Sunniten ehre Lehr as Islam vun de Mehrheit

De Sunniten ehre Lehr hett sik in dat late 9. un fröhe 10. Johrhunnert, unner annern gegen de Schia, rutbillt. Den Naam hett se vun den araabschen Utdruck ahl as-sunna (أهل السن, dat bedutt „de Sunna ehre Lüde“). Se hoolt sik an de Sunnat an-nabī, dat is „de Aart, wie de Prophet sik upföhrt hett“. Toeerst is dor bi de Hanbaliten vun snackt wurrn. Dat weern de Anhängers vun den Gelehrten Ahmad ibn Hanbal, de sik mit de Traditschoon befaten dö. Se lehrden, datt de Koran vun Ewigkeit her al dor ween weer un weern de Meenung, bloß up de Grundlaag vun den Koran un de Hadithe un de Vertellen vun de „Olen vun fröher“ (ahl as-salaf) dröff Theologie bedreven weern. Allens, wat dor overweg gung, weer nich to to laten un möss as Neemoodschen Kraams aflehnt weern. An de Wenn to dat 10. Johrhunnert hefft verschedene Theologen as al-Qalānisī un Abū l-Ḥasan al-Aschʿarī versocht, düsse Lehr mit ratschonale Argumente af to sekern. De Lehr, de al-Aschʿarī entwickelt hett, is later vun Gelehrte as al-Bāqillānī un al-Ghazali wieter utspunnen wurrn. Se is unner den Naam Aschʿarīyya hüdigensdags de wichtigste theoloogsche School unner de Sunniten wurrn. Dor neven gifft dat noch de Maturidiyya – School. Se geiht torüch up den Gelehrten Abu Mansur al-Maturidi. He hett in Zentralasien, in Transoxanien lehrt. Hüdigendags sünd de Sunniten mit bi 85 % vun de Moslems den Islam siene gröttste Grupp. Kennteken for de Sunniten is, datt se de eersten veer Nafolgers vun Mohammed alltosamen gellen laat as „Kalifen up’n rechten Padd“ (chulafāʾ rāschidūn). Dat steiht gegen de Meenung vun de meisten Schiiten, ʿUṯmān harr sik upföhrt as en Unglöövschen un gegen de Charidschiten un de Ibaditen ehre Meenung, nich bloß ʿUṯmān, man ok Ali weer en Unglöövschen un dröff vundeswegen an’e Siet brocht weern. Bovento hoolt sik de Sunniten an en sunnerliche Tahl vun Hadith-Sammlungen, dat sünd de so nömmten Sess Böker. Se höört na de Meenung vun de Sunniten to den Kanon mit to. Mank jem is de Sahīh al-Buchari de wichtigste. Tolest laat de Sunniten bi de Koranrezitatschoon bloß en bestimmte Tahl to, wie de Koran lesen weern draff.

Weblenken

Islam. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Islam in’n Western – Lenklist (engelsch)