Flamenco

De tocaor Paco de Lucía

Flamenco is een spaansche Musikstil mit krachtige, rhytmmische Unnertonen, de sik uut Sang (cante), Handklappen (palmas) un Gitarrspeel (toque) tohoopsett un den faken de Dans (baile) med rieke Arms-, Handgeberen begleid. Dat depe emotschonale Beleevnis van düsse Musikstil nöömt se duende.

Stilen un Elementen

De bailaora Belén Maya (studio-foto döör Gilles Larrain, 2001)

In de Flamencosang unnerscheed se de cante jondo (depe Sang), cante intermedio of cante Flamenco, un cante chico (lichte Sang). De Eerste daarvan mött de oldste wesen, is technisch ’t meest complex un is ’t swaarst van’n Thema (Starven, Piene, Twiefel). De cante intermedio hev Elementen van wiedere spaansch Stilen, vööral van de Fandango. De cante chico hev een eenfoldiger Rhythmus, man bruukt daarümme doch wal technisch Vermogen; Themas bint Wille, Leevde, Lachen, ’t Landleven. Binnen düsse dree Stilen unnerscheed se een hele Bülte Förms, so as de seriöse soleares, de lichte alegrías un bulerías, de alboreás vöör Brülften, de rumbas gitanas un colombianas mit Latinsch-Amerikaansch Invlood, de martinetes over’t Thema van de vervolgde Butensieder, un so wieder.

Vanof de tweede Halve van de 19.Jaarhunderd wördden de Sang meest begeleid döör Gitarr, de palo seco, un Danz. De Sanger (cantaor) singt over sien eigen Gefölens, fake in de Rolle van de Butensieder in de Sellschop. De Danzer (bailaor(a)) vertolkt düsse Vertell mit Geberen van de Arms (braceo), ’t Bovenliev, de Handen un Fingers (florea), de Foten (zapateado) un de Hacken (taconeo). ’t Mannvolk, dat danzt, döt meestentied ’t fiene Fotenwark, wieldess dat de Fraulü - de meest een Kleed mit Foolden draagt - vööral de Handen un ’t Bovenliev beweegt. De Gitarrist (tocaor) gev de Rhythmus an (compás).

Upkumst

De Flamenco hev een komplexe musikaalsche un kulturele Traditschoon. Allewal de Stil as Unnerdeel van de spaansch Kultuur in ’t Allgemeen eseen wörd, kümt de oorsprunglik Weg uut de südelike Region Andalusien. De Musik wördt ’t meest in Verband ebrocht mit de gitanos, de Tatern of Roma, de daar woont. Disse Menschen bint tüssen de 9. un 14. Jaarhunderd over ekommen uut Rajasthan in Noordwest-Indien un hebt Instrumenten so as de Tamburin un holten Kastagnetten un een Bülte Ledern un Danzen mitebrocht.

Wo de Flamenco nu exakt upkommen is, is niet klaar, man over ’t Allgemeen bint se ’t mit eenander eens, det de Kunst is opekomen, indem dat sik de andaluussche, islaamsche, sephardsche un Romakultuur, de dat in Andalusien vöör un na de Reconquista gav, in ene eenmalige Wiese gegensietig up eenander Inflood nomen hebbet. Ok wiedere Delen van Spanien, in ’t besünner Extremadura un Murcia hebt bidregen de verscheden Flamencovörms uuttobillen.

De Flamenco wuss in Andalusien as een apatte Subkultuur, eerst ekonzentreerd in de Provinzen Sevilla, Cádiz un een Deel van Málaga; de Streek Baja Andalucía (Leeg Andalusien). Al rap verspreiden hüm de Stil döör de Rest van de Regioon un verwarkten lokale Volksmusikvörms.

De Mangel an Informatschon over ’t Begünn van de Flamenco kan kommen döör de Mangel an Prestige, de düsse Kunstförm van de legere Rangen van de Andaluusche Gemeenschop in de Tied harr. De Moren, Jöden un Tatern bint allemale verfolgd. De Musik sollen se ok mündlik hebben dööregeven, in Stee van daar over to schrieven. De wetenschoppelike Studie van de Flamenco kwamm late op Gang. Van ’t Woord Flamenco sölv weet se ok niet seker wo of ’t eegkümt.

Upstieg

De golden Tied van de Flamenco seet se meest as de Periode so tüssen 1780 un 1845. Dunntomalen was de Sang dat wichtigste Unnerdeel van de Flamenco. Vanof de twede Halve van de 19. Johrhunnert wördden d’r een Bülte café cantante lös edaan in Oorden as Granada, Córdoba un Sevilla, wo de Flamenco mit sien verschillen Stilen eformaliseerd wördden un een grotere Nadruck op de Instrumenten un Danz kwaamt to liggen. In de frogge 20. Johrhunnert propageerden Intellektuelen as Federico García Lorca un Manuel de Falla ’t Weerümmekeren na de meer oorsprunglike, ’primitive’ Förm van Flamenco, vööral na de cante jondo (depe Sang), de se as de meeest seriöse Förm van Flamencosang seet. In den laten 20. Jaarhunderd hebt se de Flamenco ok bruukt in de allgemeene Trend musikaalsche Stilen tovermengen.

Mit dat se wiederop ook stolter wördden op Flamenco, hebt andere lokale spaansch Musiktraditschonen (so as de traditschonele kastiliaanche Musik) Inflood up de Flamenco nomen. Een Bülte beroomde Flamenco-Künstler koomt vandage uut andere Kontreien as Andalusien. Madrid is een belangriek Zentrum vöör de Musik. För enen Deel Flamencostilen weren ook latiensch-amerikaansch un vööral kubaansche Musik een eichtigen Inflood.

Literatuur

Hoogdüütsch

• Kersten Knipp: Flamenco. Suhrkamp, Frankfort an’n Main 2006, ISBN 3-518-45824-8
• Gerhard Steingress: Cante Flamenco. Zur Kultursoziologie der andalusischen Moderne. Logos, Berlin 2013, ISBN 978-3-8325-3441-7
• Bernard Leblon: Flamenco. Palmyra, 2006, ISBN 3-930378-70-1
• Claus Schreiner (Ruutgever): Flamenco gitano-andaluz. Fischer, Frankfort an’n Main 1985, ISBN 3-596-22994-4

• Christof Jung: Flamenco Lieder. Spanisch-Deutsch. Ausgewählt, übersetzt und eingeleitet von Christof Jung. Jakob Hegner, Köln 1970.

Spaansch

• José Luis Navarro García, Miguel Ropero Núñez (Ruutgever Band 1-5) und Cristina Cruces Roldán (Ruutgever Band 6): Historia del Flamenco. 6 Bände, Ediciones Tartessos, Sevilla 1995 (Band 1-5) und 2002 (Band 6)
• José Blas Vega, Manuel Ríos Ruiz: Diccionaria enciclopedico ilustrado del Flamenco. 2 Bände. Editorial Cinterco, Madrid 1988, ISBN 84-86365-17-1.
• José Manuel Gamboa, Pedro Calvo: Guía libre del flamenco. Sociedad General de Autores y Editores, Madrid 2001, ISBN 84-8048-432-2. 
• José Manuel Gamboa: Una historia del Flamenco. Madrid 2005.
• Andrés Batista: Arte flamenco (toque, cante y baile). Alpuerto, Madrid 2008, ISBN 978-84-381-0428-6. 
• Ángel Álvarez Caballero: El cante flamenco. Alianza Editorial, Madrid 2004, ISBN 84-206-4325-4
• Ángel Álvarez Caballero: El baile flamenco. Madrid 1998.
• Pedro Calvo, José Manuel Gamboa: Historia-Guía del Nuevo Flamenco. El Duende de Ahora. Guía de Música Ed., Madrid 1994, ISBN 84-88857-07-1
• Felix Grande: Memoria del Flamenco. Barcelona 2001
• Ricardo Molina, Antonio Mairena: Mundo y Formas del Cante flamenco. Ediciones Giralda, Sevilla 2004, ISBN 84-88409-57-5 (Erstausgabe: Revista de Occidente, Madrid 1963). 
• Manuel Rios Ruiz: Ayer y Hoy del cante flamenco. Ediciones Istmo, Madrid 1997, ISBN 84-7090-311-X (= Fundamentos. Band 133).
• Fernando el de Triana: Arte y artistas flamencos. Madrid 1935: S.L. Extremaduros Edición, 2010, ISBN 978-84-9862-418-2

Engelsch

• Donn E. Pohren: Lives and Legends of Flamenco: a biographical history. Society of Spanish Studies, Madrid und La Mesa (Kalifornien, USA) 1964.
• Donn E. Pohren: The Art of Flamenco. Bold Strummer, 2005, ISBN 0-933224-02-8

Tiedschriften

• ANDA, düütsche Flamencotiedschrift (1995–2019).

Nettverwiese

Flamenco. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• RTVE: Ríto y geografía del cante. Afropen an’n 26. Juli 2020 (spaansch, TV-Dokumentarserie über den Flamenco aus den Jahren 1971-1973, 96 Folgen online.). 
• Pedro Alcántara Capiscol: Los palos. Afropen an’n 12. Januar 2021 (spaansch, Kostenloses E-Book (2019) in den Formaten EBUP und MOBI, sowie Online-Artikel zu Geschichte, Palos, Protagonisten (keine Aktualisierungen seit 2006).). 
• Flamencopolis – Descubre el Flamenco. Faustino Núñez, afropen an’n 26. April 2019 (spaansch, Umfassende Darstellung der meisten Palos mit vielen Tonbeispielen). 
• Flamenco viejo. Miguel Ortiz, afropen an’n 8. April 2019 (spaansch, Umfassende Sammlung von Palos, Cantes, Biografien und Begleitmaterial). 
• El arte de vivir el flamenco. José María Ruiz Fuentes, afropen an’n 8. April 2019 (spaansch, Umfassende Sammlung von Palos, Cantes, Biografien, Artikeln und Begleitmaterial). 
• DeFlamenco. ADN Flamenco Web Services, afropen an’n 8. April 2019 (spaansch, Aktuelle Informationen zu Künstlern, Veranstaltungen und Neuerscheinungen (Tonträger, Bücher, Videos), angeschlossener Webshop für Flamencoprodukte). 
• Flamencas por derecho. Ángeles Cruzado Rodríguez, afropen an’n 8. April 2019 (spaansch). 
• Antonis Vounelakos: Die Konzepte der Flamenco-Gitarrentranskription. (PDF; 3,0 MB) Philosoophsche Diplomarbeit (Magister Musikwetenschop). Wien 2009.
• Stefan Krüger: Die Musikkultur Flamenco. Darstellung, Analyse und Diskurs. (PDF; 1,0 MB) Philosoophsche Dissertaschion, Hamborg 2001.