Benny Goodman

Benjamin David „Benny“ Goodman (* 30. Mai 1909 in Chicago, Illinois; † 13. Juni 1986 in New York) weer en US-amerikaansch Jazzmusiker (Klarinettist) un Bandleader. Vör allen in de 1930er Johren fier he mit sien Big Band groot Erfolge un gellt as en vun de populärsten Protagonisten vun den Swing.

Leven

Goodman wurr in Chicago as Söhn vun arm jöödsch Immigranten boren. As he 10 Johr old weer kreeg he en Klarinett un Ünnericht bi Franz Schoepp. Mit 12 Johr speel he all bi Theaterorchester un in verscheeden Danskapellen vun de Stadt. Sien Jazzlehrmeester weern de groot Solisten un Bands vun de 1920er Johren, so as King Olivers Creole Jazz Band mit Louis Armstrong un de Vertreder vun den Chicago Jazz. Goodman steeg in en vun de damals führend Bands in Chicago in, dat Ben-Pollack-Orchester, mit de he 1926 sien eerste Upnahmen maken dee, dorünner an’ 9. Dezember de eerste Upnahm vun en vun hüm speelt Klarinetten-Solo (He’s the Last Word). Twee Johr later fung he an, Schallplatten ünner sien eegen Naam to verapenlichen.

In’ Januar 1931 harr he mit den kommerziellen Song „He’s Not Worth Your Tears“ een eersten Charterfolg (#20). 1934 hett Goodman en eegen Big Band grünnd, de to’n eersten Mal witt und swaart Musiker vereenen dee. Mit hör Perfektion kreeg se binnerhalf vun wenig Johren de Anerkennung, nich blots vun de Jazzfans, sonnern ok vun tallriek Musikleevhaber buterhalf vun den Jazz, to’n Bispeel in Mozart-Konzerten. Bunny Berigan hörr tietwies to disse Big Band. De groot Dörbröök bleev aber bi’d Publikum ut. In de fröhe 1930er Joren speel he mit de natschonal bekannt Bands vun Red Nichols, Isham Jones un Ted Lewis.
Afb 1933 harr he för Columbia wiedere Hits as Fats Wallers „Ain’tcha Glad“ (#6) un de Songs „I Gotta Right to Sing he Blues“ (#20) un „I Ain’t Lazy, I’m Just Dreaming“ (#6), mit Jack Teagarden as Bandsänger. In’ Juni 1934 gelung hüm mit „Moonglow“ de eerste vun sien sössteihn Nummer-1-Hits.

An’ 16. Januar 1938 geev Goodman denn sien berühmt Jazz-Konzert in de New Yorker Carnegie Hall. Dat Konzert un de Radiosendung dorto weer en gewaltig Spood, wodör de Jazz quasi över Nacht salonfähig un ok in de „fienere Kreise“ tonehmend akzepteert wurr. De Upnahm vun dat Konzert gellt hüüd as Milensteen un bedüüdend Genre-Klassiker un funn allf för Johren Upnahm in den erlesenen Kreis vun de Hall-of-Fame des Jazz.

Van 1934-1938 nehm Goodman för dat Label Victor up, dat later ünner de Naam RCA Victor leep. Af 1939 wurrn sien Platten bi Columbia Records verapenlicht, de dat eerste Konzert Goodmans in de Carnegie Hall herutbrocht harrn. För Victor nehm he ok ok en vun sien gröttsten Hits up, Edgar Sampsons „Don’t Be That Way“, de fiev Week up Platz 1 stunn un dartein Week in de Hitparaden bleev. Neben „Stompin’ at the Savoy“ muss he dat Leed för sien Publikum immer weer spelen.

Neben sien Big Band, in de ünner annern de Star-Trompeter Harry James un Ziggy Elman aber ok tietwies de Pianist Russ Freeman spelen deen, hett he ok dat Benny-Goodman-Quartett grünnd, dat de Jazzgrötten Teddy Wilson, Gene Krupa un Lionel Hampton vereenen dee. In disse Quartett spelen mit Teddy Wilson un Lionel Hampton twee swaart Musiker tosommen mit twee witt Musiker, wat to de damalig Tiet eegentlich tabu weer.

De Musik vun den Bandleader Benny Goodman weer in eerster Linie dorup utricht, hüm in de Rull as Solist up de Klarinett ruttostellen, ok wenn he ok immer anner hervorragende Solisten un Vokalisten, as etwa Helen Ward oder Ella Fitzgerald, in sien Band harr. Goodman weer woll kien Innovator so as Duke Ellington oder Count Basie, dat gifft in’ Verhältnis ok man wenig Stücke, de he schreven hett. De akribisch Arrangements vun sien Titel weern aber meest bannig ingängig un so kunn he mit sien virtuos Speel in’ Kreis vun de perfekt inspeelt Bandkollegen un seker ok upgrund vun sien Huutfarv damals en grötter Publikum erreichen, as de Mitmusikers. Stilistisch markeer sien Musik den Mainstream vun den Swing un tosommen mit de gliekfalls Klarinett spelend Artie Shaw weer he de populärste witt Bandleader ut de Swing-Ära, de ok in de Nahkriegstiet noch völ Spood harr.

Völ Musikkritiker sünd hüüd de Meenung, dat Goodmann för den Jazz un Swing de glieker Bedüüden hett, as t.B. Elvis Presley för den Rock ’n’ Roll. Benny Goodman harr dat Ziel, „swaart“ Musik en jung witt Publikum nah to bringen, un hett sück dormit ok üm dat Överwinnen vun de Rassentrennung in de USA bannig verdeent makt, denn in de fröh 1930er Johren kunn swaart un witt Musikers in de meest Musikkapellen oder in Konzerten upgrund vun de apenlich Meenung nich tosommen spelen. Dat harr he mit sien eegen Big Band mögelk makt. Ok deshalb gellt he hüüd as de King of Swing.

Sogor Vertreder vun de so nömmt „Ernst Musik“ as Paul Hindemith, Aaron Copland, Malcolm Arnold un Béla Bartók hemm hüm Kompositschonen widmet. Benny Goodman sülvst speel ok klassische Musik, so t.B. dat Klarinettenkonzert KV 622 un dat Klarinettenquintett KV 581 vun Wolfgang Amadeus Mozart.

Filme

Över Benny Goodman wurr 1955 de Film The Benny Goodman Story dreiht, Regie: Valentine Davies, mit Steve Allen in de Titelrull. Goodman sülvst hett dorto mal seggt, dat de Musik ganz good weer, de Biografie aber nich stimmen dee.

Ehrungen

1957 wurr he in de Down Beat Jazz Hall of Fame wählt.

Warken (Utzug)

Goodman wurr vör allen dör sien Interpretatschonen vun Fremdkompositschonen bekannt. He hett an tallriek Kompositschonen Andeel, de he tosommen mit Liddmaaten vun sien Bands – vör allen in de lüttgere Besetten – erarbeit hett. Besünners to nömmen sünd hier de Musiker Lionel Hampton (Vibraphon) un Charlie Christian (E-Gitarr). Seltener is he as alleenig Komponist beleggt.

AC - DC Current (Christian - Hampton - Goodman)
Air-Mail Special (Mundy - Christian - Goodman)
Don’t be that way (Goodman - Sampson - Parrish)
Flying Home (Goodman - Hampton - de Lange)
Opus 1/2 (Goodman - Hampton - Wilson - Tough)
Opus 3/4 (Goodman - Hampton)
Opus Local 802 (Goodman)
Pick-A-Rib, Pts. 1-2 (Goodman)
Seven Come Eleven (Goodman - Christian)
Smoke House Rhythm (Goodman - Norman)
Soft Winds (Goodman)
Stompin’ at the Savoy (Goodman - Webb - Sampson - Razaf)
Vibraphone Blues (Goodman - Hampton)

Literatur

James Lincoln Collier Benny Goodman and the Swing Era 1989, deutsch Knaur 1991 (mit Diskographie von Manfred Scheffner), Goodman- King of Swing, Hannibal Verlag 1992
Arrigo Polillo Jazz, Piper 1984 (Kapitel Goodman)
George Simon The Big Bands, 1984 (mit Interview)
Stanley Dance The World of Swing
Eddie Condon, Gehman Eddie Condon’s Treasury of Jazz 1956 (mit Goodmans Erinnerungen an sien Tiet in Chicago)
Benny Goodman, Irving Kolodin The Kingdom of Swing 1939 (Autobiografie bit 1938), düütsch: Mein Weg zum Jazz, Sanssouci Bücherei 1961
Ross Firestone Swing, Swing, Swing: The Life and Times of Benny Goodman, New York, Norton 1993
Donald Russell Connor Benny Goodman- listen to his legacy, Scarecrow Press 1988 (aktualisiert in Benny Goodman- wrapping it up, 1996)
Donald Russell Connor Bg on the Record: A Bio-Discography of Benny Goodman, Arlington House 1978
Studs Terkel: Giganten des Jazz. Zweitausendeins, Frankfurt 2005 ISBN 3-86150-723-4

Weblenken