Rudolf Muuß

Rudolf Muuß, ok Muuss, mit vullen Naam: Rudolf August Edgar Muuß (* 24. April 1892 in Meldörp; † 31. Juli 1972 in Niebüll) is en düütschen lutherschen Paster, Heimatforscher, Politiker (CDU) un Schriever ween.

Leven un Doon

Muuß stamm ut en Pastorenhuus. Sien Vadder Franz Muuß (1860-1955) is vun 1896 af an Paster in Flensborg ween. As he up dat Gymnasium gung, grünn Rodolf Muuß en Grupp vun den Wandervogel. He studeer Theologie in Tübingen, Kopenhagen, Bonn, Marborg un Kiel. 1914 is he in Tübingen to’n Dr.theol maakt wurrn. Vun siene Tied in Marborg af an weer he en Frund vun Martin Rade un stunn in for en anstännigen Kulturprotestantismus. 1919 is he in Flensborg ordineert wurrn. As in Sleswig afstimmt wurrn is over de Fraag, of dat Land to Däänmark oder to Düütschland tohöörn scholl, dor höör he to’n Düütschen Utschuss, hett Versammlungen afholen un weer ok Chefredakteur vun dat „Flensburger Tageblatt“, wat just grünnt wurrn weer. Dor hett he unner dat Pseudonym „Jens Paulsen“ schreven. NBadem de Afstimmen vorbi weer, gung he torüch in sien Amt as Paster. Toeerst hett he deent in Tating. Vun August 1930 af an weer he togange in Stedesand. Dor bleev he bit an dat Enn vun siene Deensttied an’n 1. August 1957.

Politik

In Noordfreesland stell he allerhand up de Been in de Kulturpolitik. 1926 hett he de „Bohmstedter Richtlinien“ upstellt. Unner de Overschrift: „Wi Noordfresen hoolt dat mit de Düütschen“ lehn he up de eene Siet af, as en „Natschonale Minnerheit“ ankeken to weern, up de annere Siet verlang he, in Karken un Scholen scholl de Noordfreesche Spraak un Kultur pleegt un voran brocht weern. Dat duer nich lang, dor harrn mehr as 13.000 Lüde de Richtlinien unnertekent. 1927 is Muuß Vorsitter vun den Noordfreeschen Vereen wurrn. In datsülvige Johr keem he ok in den Fresenraat. 1930 weer he Präsidenten vun’n Fresenkongress in Husum. 1933 keek he toeerst frundlich up de Düütschen Christenlüde, man al in’n Harvst 1933 hett he sik an de Bekenntniskarken anslaten. Vun 1934 af an dröff he vundeswegen blot noch in Hüser, de to de Karken tohören döen, snacken. Na 1945 pack he mit an, de Sellschop wedder up to boen. 1946 höör he to den eersten “Beropen Landdag” vun Sleswig-Holsteen. Vun April 1946 keek he bi de CDU-Fraktschoon rin un höör to den Utschuss för Volks-Weligkeit un to den so nömmten “Euthanasie-Utschuss” mit to. Vun 1945 af an höör he en poor Mol to’n Kreisdag vun Süüdtondern, bit 1949 as Liddmaat vun de CDU un vun 1957 af an for de FDP. He hett den Noordfreeschen Vereen wedder upboot un weer een vun de Lüde, de 1947 den „Sleswig-Holsteenschen Heimatbund“ grünnt harrn. Dor is he bit 1949 Vorsitter vun ween. 1952 weer he dor mit bi, as in Telgte de Düütsche Heimatbund grünnt wurrn is.

Plattdüütsch

Sunnerlich for de Pleeg vun de Plattdüütsche Spraak hett he sik insett’. He sammel Pasters, de Platt snacken döen, in den „Plattdüütschen Preesterkring“. 1963 is dor de Arbeidskrink Plattdüütsch in de Kark vun wurrn. 1952 hett he en „Nedderdüütsch Johr“ utropen, dat mit „Nedderdüütsche Weken“ fiert wurrn is. Ok dat Nee Testament hett he oversett. Rutkamen is dat posthum, bi dree Johre na sienen Dood. Begraven liggt he in Stedesand, wo he lange Johre togange ween is.

Schriften

• Die altgermanische Religion nach kirchlichen Nachrichten aus der Bekehrungszeit der Südgermanen. Bonn: Ludwig 1914 (Diss.)
• Führer durch Flensburg. Flensborg: [A. Westphalen] [1920]
• Plattdütsche Karkenleeder. Bordesholm i. H.: H. H. Nölke 1925
• (mit Georg Ove Tönnies) Das junge Schleswig-Holstein. Niemönster: K. Wachholtz 1926
• (mit Conrad Borchling) Die Friesen. Breslau: Ferd. Hirt 1931
• Nordfriesische Sagen. Niebüll: Nordfriesische Rundschau G. m. b. H. 1932

Nahdruck: Husum :Husum-Dr.- und Verl.-Ges. 1992 (Nordfriesischer Verein für Heimatkunde und Heimatliebe: Heimatkundliche Schriften des Nordfriesischen Vereins ; H. 11) ISBN 3-88042-607-4

• Rungholt: Ruinen unter der Friesenhallig. 3. Upl. [Volksutg.] Lübeck: Westphal [1934]
• (posthum): Dat Niee Testament: plattdüütsch. Breklum : Breklumer Verlag 1975, ISBN 3-7793-0614-X

Literatur

• Thomas Steensen: Rudolf Muuß: Heimatpolitiker in Nordfriesland und Schleswig-Holstein. Husum: Husum 1997 (Nordfriesische Lebensläufe 5) ISBN 3-88042-842-5 (Mit Bibliographie)
• In’t BBKL: Heinrich Kröger Muuss, Rudolf August Edgar, Band 6|Regen 407–410