Théodore de Bèze

Théodore de Bèze (ok Theodorus Beza; * 24. Juni 1519 in Vézelay, Burgund; † 13. Oktober 1605 in Genf) weer een Reformator vun de tweede Generation.

Leben

Kinnertiet

De Béze stamm ut een Familie vun Adel. Sien Vadder Pierre de Bèze weer Landvogt in Vézelay. Vun sien negente Jahr af an wohn he in Orléans un Bourges in Melchior Volmar sien Huus. Melchior Volmar weer een düütsche Philoloog. Bi em lehr de Bèze de Lehr vun de Reformation kennen.

Junge Mann

Beza studeer up Afkaat in Orléans. As he feerdig weer, trock he nah Paris. Vun twee Pröven harr he een goot Inkamen un leev as een latienschen Dichter sunner Sorgen.

Swiez

Noh een swaare Krankheit keem he in sien Binnerst nich mehr torecht. He söch un fraag nah de Wohrheit. 1548 mook he sik up den Weg nah Genf. Dor träe he nah de Reformeerte Karken öber un heiraat. 10 Jahre lang is he denn Schoolmeester för de Greeksche Spraak in Lausanne ween. 1558 keem he nah Genf un bleef dor. In Genf is he Pastoor un Professor vun de Theologie ween.

Nafolger vun Calvin

1564 is Johannes Calvin sturben. Beza folg em na as Präsident vun dat Konsistorium. He weer nu de böverste Theoloog vun de Karken in Genf.

Froonslüe

Sien eerst Fro weer Claude Desnoz. As de sturben weer, heirood Beza to´n tweeden Mal. Dor weer he al 69 Jahre oolt. Sien tweede Fro weer een Wittfro ut Genua. Ehr Naam weer Caterina del Piano.

Enn

1580 al geef he Bott as Vörsitter in´t Konsistorium. 1598 legg he sien Amt as Professor daal un vun 1590 af an hett he nich mehr predigt. De kathoolsche Hillige Franz vun Sales hett versöcht, em wedder to´n kathoolschen Glooben torüch to holen. Dor is ober nix vun wurrn.

Arbeit

Dichter

In sien Tiet in Lausanne hett Beza dat Öbersetten vun de Psalmen in de franzöösche Spraak to Enn bröcht. De Dichter Clément Marot weer dormit anfungen, de Psalmen in Riemels to bringen. Ut de Arbeit vun Marot un Beza is denn later de Psalter vun Genf wurrn. Dat is een Leederbook mit 150 Psalmen in Riemels. Verscheeden Komponisten hefft dor de Musik för schreben. Bit up düssen Dag weert de Psalmen in reformeerte Karken sungen.

Schriever un Theoloog

Beza weer Folgsmann vun Calvin un hett allerhand Saken schreben, weil he em verdeffendeeren wull. Dorbi konn he scharpe un beetsche Saken loslaten. In Calvin siene Footstappen schreef he öber Prädestination un Abendmahl un verdeffendeer em ok vunwegen de Doodsstraaf an Michel Servet in sien Book De haereticis a civili magistratu puniendis (1554). As de Lutherschen Joachim Westphal un Tilemann Hesshusius Calvin angrepen, mell he sik to Woort un street gegen jem an. Ok bi een Drepen in Montbéliard 1585 güng he in een Diskussion gegen den Lutherschen Theologen Jakob Andreae an un striet em sien Meenung af, datt Lief un Bloot vun Christus allerwegens to glieker Tiet ween könnt. Beza is woll de Eerste ween, de öberleggt hett, datt een unrechten Fürst nödigenfalls ok mit Gewalt vun sien Thron stott weeren draff. Öber düt Thema hett he dat Book De Iure Magistratu schreben.

Diplomaat

De Reformeerten in de Swiez harrn so een groot Vertroon in Beza un he düch ehr so leifig up dat diplomaatsch Parkett, datt se em nich bloß eenmol beropen döen as Afoornten nah de Fürsten in Düütschland. Dor scholl he, tosamen mit annere, de Fürsten tosnacken, sik bi den franzööschen König för de Reformeerten intosetten. Faken weer he as Diplomaat ünnerwegens. 1559 weer em dat to danken, datt de König Anton vun Navarra för de reformeerte Kark wunnen weer. Vunwegen düsse König dat wünsch, weer Beza tosamen mit Petrus Martyr Vermigli bi dat berühmt Drepen vun Poissy dorbi. Dor güng dat üm de Religion un Beza weer nich bange un verdeffendeer de Reformation ehr Saak mit leifig Rhetorik. Bi dat Kolloquium vun Saint-Germain iever he gegen dat Anbeden vun Biller. As de Hugenotten den Orlog gegen den franzööschen König anfungen hefft, weer he Feldprediger bi den Prinz Condé.

Böker

Vun de Bèze

Theodor Beza: De iure magistratum, nee rutgeven vun Klaus Sturm, Texte zur Geschichte der Evangelischen Theologie, Neukirchen-Vluyn, 1965

Öber de Bèze

C. van Proosdij: Theodorus Beza, Medearbeider en Opvolger van Calvijn, Leiden, 1895
Walter Kickel: Vernunft und Offenbarung bei Theodor Beza, Beiträge zur Geschichte und Lehre der Reformierten Kirche, Band XXV, Neukirchen-Vluyn, 1967
Jill Raitt: Art. Beza, Theodor. In: Theologische Realenzyklopädie 5 (1980), S. 765-774
Realenzyklopädie für protestantische Theologie und Kirche, Band 2, Siet 585
Robert Stupperich: „Reformatorenlexikon“, Verlag Max Mohn, Gütersloh 1984 ISBN 3-579-00123-X

Up Platt is nix vun oder öber Beza rutkamen.