Solten See
De Solten See oder eenfach See (ok Haff oder Meer) is en lütteren Deel vun en Ozeaan, also Soltwater.
De Grötte vun de Meren
[ännern | Bornkood ännern]Vun de 510 Millionen km² grote Baberflach vun de Eer fallt 71 % up de Ozeaane un blots 21 % up de Kontinente. Vun disse grote Waterflach nimmt de Pazifische Ozeaan 180 Millionen km², de Atlantische Ozeaan 106 Millionen km² un de Indische Ozeaan 75 Millionen km² in. De Seefohrers snackt faken vun de „seven Seen“. To de Tahl kaamt se woll, wiel se de Iesseen rund um den Noord- un Süüdpool, de Middellannsche See un de Noordsee as sülvstännige Seen rekent. De mittlere Deepde vun all Seerebeden liggt bi 3800 m. De gröttste Deepde wurr mit 11.034 m in den Marianengraven vun den Pazifischen Ozeaan meten.
Egenschoppen vun dat Seewater
[ännern | Bornkood ännern]Wat vun dat Seewater toeerst to vermarken is, dat is de Soltgehalt, de in de apenen Ozeaane dörsnittlich bi 3,5 % liggt. Darvun sünd mehr as 75 % Kaaksolt, un de Rest besteiht ut Lösungen vun 30 verschedene Elementen. De Soltgehalt in de Randseen hangt darvun af, woveel Söötwater ut de Ströme un mit den Regen dartokummt.
För dat Klima up de Eer is ok de Warms vun dat Seewater wichtig. Je na de Bredenlaag un de Johrstiet liggt de Tempratur twüschen den Iespunkt in de Poolrebetten un 29 °C in de Tropen. In dat Rode Meer un in den Persischen Golf kann dat Water sogaar bit to 36 °C warm warrn. De Iespunkt liggt wegen den Soltgehalt bi 1,9 °C. De mittlere Seetempratur liggt an de Baberflach bi 17,4 °C un in de Deepde vun de Ozeaane bi +3 °C.
De Meerbodden hett woll en eenfacheret Relief as de Landbaberflach, aver wi weet noch nich veel darvun. Forschungsscheep sünd darbi, unnerseesche Bargen un Gravens fasttostellen. In all Seen is de Bodden mit Slamm bedeckt, de to’n Deel ut de Strööm inbrocht warrt oder vun de Resten vun dode Deerter un Planten herkummt.
Seebewegungen
[ännern | Bornkood ännern]To de Seebewegungen höört neven de Tiden ok de Seeströmungen un de Bulgen. De Strömungen kaamt tostannen dör Winddriften, de ehre Richtung wesselt und socke, de regelmatig in bestimmte Johrstieden ümmer in de glieke Richtung weiht, so as de Monsun un de Passat. De Bulgen, de dör den anholen Wind togangen kaamt, warrt Seegang nöömt. De Seefohrers kennt teihn Stopen vun „spegelglatte See“ bit „swaren Seegang“. Bi Windstärkde 6 (graven Seegang) sünd de Bulgen 200 m lang un 6 m hooch.
Minsch un See
[ännern | Bornkood ännern]För de Minschen is de See en Verkehrsruum, de de ganze Eer umspannt, un uterdem Leverant vun weertvulle Nährmiddel (Fisch) un vun Mineralien is (to’n Bispill Solt).
In dat internatschonale Recht besteiht de Grundsatt vun de „Freeheit vun de See“, dat heet: kien Överstaat droff Hoheitsrechten över de apene See för sik verlangen. Utnahmen darvun is bloots en smalen Striepen an de Küst. Dar gellt as Hoheitsgrenz för den Anleggerstaat de Dreemielengrenz, dat heet ene Lien in’n Afstand van dree Seemielen (=5,5 km) vun de Waterkant. Blots lütte Buchten sünd utslaten.
De Wetenschap vun de See is de „Seekunn“ oder Ozeaanografie, de in’n allgemenen vun de Universitäten bedreven warrt. De zentrale seekundliche Forschungsanstalt vun de BRD is dat Düütsche Hydrographische Institut in Hamborg (Bundsamt för Seeschippfohrt un Hydrographie Hamborg/Rostock).