Slott Köpenick

Slott Köpenick – Ansicht vun de Lang Brügg

Dat Slott Köpenick is en Slott in dat Zentrum vun den Berliner Oortsdeel Köpenick.

Geografie

Laag vun de Slottinsel in Berlin

Slottkark in' Winter 1980/1981

Slottkark

Doorhüüs

Dat Slott liggt gegenöver den Köpenicker Stadtkarn mit dat Raathuus Köpenick up en Insel in de Dahme, nich wiet vun deren Münnen in de Spree. De Insel is dör en Brügg över den Slottschloot mit dat Fastland verbunnen. In unmittelbarer Nähe befind sück de Lang Brügg, de as Dahme-Överquerung de Köpenicker Altstadt as ok de Slottinsel un dat Slott mit de westlich bzw. nordwestlich liggen neeeren Stadtveerteln un dat Zentrum vun Berlin verbinnen deiht.

Dat Bauwark

Oor- un Fröhgeschichte

De latere Slottinsel Köpenick wurr all to oorgeschichtlich Tiet besiedelt un is neben Spandau un de Düppelstadt Olt-Berlin/Cölln en vun de fröhesten Siedlungsrebeden in dat hüdiger Berliner Stadtrebeet. Hier funnen sück later slawisch Borgwälle, en slawisch Borg entstunn in dat 8. oder 9. Johrhunnert. De Slawenfürst Jaxa von Köpenick regeer hier in dat 12. Johrhunnert. Mehrere Nahfolgebauten folgten, dorünner en laatmiddelöllerich Kastellborg. Um 1245 hemm de Askanier de Slottinsel erobert. De Slawen wurrn up dat östliche Ufer vun de Dahme ümsiedelt, wo se sück in en Kietz daalleeten.

Renaissance-Jagdslott

Nah dat Afrieten vun de old Bauwarken (vermootlich um 1550) hett Kurfürst Joachim II. von Brandenburg 1558 den Bau vun en Jagdslott in' Stil vun de Renaissance up den Weg brocht. De wurr mit twee Wahnflögels un twee Wehrmüern utstatt. Verantwortlich weer de Baumeester Wilhelm Zacharias. Över dissen Bau wurr nur wenig överleefert; Grött, Anordnung un Verteidigungsstärkt dröfft aber woll wat mächtiger ween hemm as dat erhollen bleeven Jagdslott Grunewald. Joachim is 1571 in de Nähe wiels en Jagdutflflug storven.

Barockslott

För Kurprinz Friedrich (later Kurfürst Friedrich III. vun Brannenborg, denn ok König Friedrich I. in Preußen) wurr dat Slott af 1677 grötter maakt. As Architekt weer dorbi Rutger van Langervelt, en gebortig Nedderlänner ut Nimwegen, verantwoortlich. De nördliche Pavillon entstunn in de Johren 1679–1682. De Architekt Johann Arnold Nering folg van Langervelt 1684 bi den Bau vun dat Slott un leet Wertschapsflögel mit de reformeert Slottkark (inweeht an' 6. Januar 1685) un tovör all dat Hoffdoor (1682) entstahn. Friedrich hett later in dat Slott tosommen mit sien Gemahlin Elisabeth Henriette von Hessen-Kassel wahnt, de de Anstööt to den Bau vun de Kark geven hemm sall.

In de Folgejohren hett man de Errichtung vun en dreeflögelig Anlaag plaant. De nördliche Pavillon wurr um en Mitteltrakt ergänzt, en südlich Pavillon is nee entstahn. Dat Slott kreeg dormit sien Form vun hüüd un weer bit 1690 utbaut.

In de Johren 1693–1695 funnen Arbeiten an Corps de Logis statt, aber de Plaan vun en dreeflögelig Bauwark wurr aber nich ümsett.

De Galerie wurrr 1750 dör dat Vermüern vun de Arkaden verännert.

De beid Doorhüüs wurrn 1804–1806 baut. 1884 wurrn dat Getäfel un en Ofen vun en Prunkzimmer ut dat swiezerisch Slott Haldenstein an dat Düütsch Gewarfmuseum (later Kunstgewarfmuseum) in Berlin verköfft. Later wurr dat in dat Slott Köpenick inbaut.

Gebruuk hüüd

Wilhelm Unverzagt hett 1938 en archäologisch Ünnersöken up den Weg brocht. Dorbi wurr ünner annern en gröttere Deel vun de Fundamente vun dat Slott freeleggt. Jüst Krieg un dat Deelen vun Berlin hemm dat dezentraal Slott to en idealen Standoort för dat dormals wenig beacht Kunstgewarf maakt. 1963 wurr dat Slott eerstmals to en Museum

1994 sünd umfangriek Restaureerensarbeiten anfangen. Dorbi wurrn ok olt Bebauungsdeelen opdeckt. Nah Afsluss vun de Saneeren wurr dat Slott an' 27. Mai 2004 weer apen maakt un bargt nu dat tweet Huus vun dat Kunstgewarfmuseum vun de Staatliche Museen to Berlin neben de sien Hööftsitt an dat Kulturforum dicht bi den Potsdamer Platz. De Düersamutstellen mit den Titel Raumkunst aus Renaissance, Barock und Rokoko wiest up dree Etagen in 21 Rüüms en Quersnitt vun de Utstattenskunst vun dat 16. bit to dat 18. Johrhunnert.

Angrenzend an de Kirche bargt dat östliche Gebäude hüüd en gastronomschen Bedriev.

Örgel

In de Slottkark finnen regelmatig Konzerte statt. Bruukt wurrd dorbi ok de in' historsch-barocken Gehäuse upricht Orgel vun de Örgelbaufirma Mitteldeutscher Orgelbau A. Voigt. Dat rein mechanische Instrument hettt 14 Register up twee Manualen un Pedal.

I Hööftwark C–a3 1. Prinzipal 08' 2. Gedackt 08' 3. Oktave 04' 4. Nasat 02⅔' 5. Flachflöte 02' 6. Mixtur III 01⅓' Tremulant

II Brustwark C–a3 7. Gedackt 08' 8. Rohrflöte 04' 9. Prinzipal 02' 10. Sesquialter II 02⅔' 11. Zimbel II–III 00⅔' Tremulant

Pedal C–f1 12. Subbass 16' 13. Kopptrompeet 08' 14. Pommer 04'

• Koppeln: II/I, I/P, II/P

Slottpark

Slottpark

Barockgorden

Um 1690 herüm wurr südlich vun dat Slott en lütt Barockgorden anleggt.

För Upsehn sörg in' Sommer 1712 en Aloe (Agave americana) mit en Hööcht vun knapp teihn Meter. Se harr 44 Äste un 7277 Blööten. De Agave gung as „Wunderaloe“ in de Geschichte vun den Slottpark in un wurr vun den russischen Zaren Peter den Grooten ebenso bewunnert as vun anner bedüüden Besöker vun de Park. Ut disse Tiet gifft dat meest kien Afbillen oder Plääns vun den Park.

Landschapspark

Hans-Detlev Henning:
Zwei Giraffen, 1977

Hermann Joachim Pagels:
Hühnerdiebfigur, um 1912

De sück tovör in en gooden Tostand befindlich Gorden is nah den Dood vun de Hartogsche Henriette Marie von Württemberg-Teck (1782) tonehmend verwildert. Af 1804 wurr dorher de barocke Slottgorden ünner Friedrich Wilhelm Carl von Schmettau to en Landschapspark umgestalt. Nah den Dood vun Schmettau gung de Park an de Kroon torüch, de dat weer verkommen leet.

In de Johren 1963/1964 funn en wiedere Verännern vun de Park statt. Dorbi wurrn historsch Gestaltungen aber nich upgreep, so dat de Slottpark fortan en ahistorsch Bild vermiddelt. Tominst de Gehölzvegetatschoon wiest in' Slottpark Köpenick noch up de Niederungsinflooten hen.

In den Slottpark befinnen sück mehrere Skulpturen un Gedenktafeln. Sien Hööftpadd führt nich wiet vun dat Water lang, up dat he en goot Utsicht bütt. Midden in den Park gifft dat en gröttere Freeflach, de en unverstellten Blick up dat Slott mögelk maakt. De Slotthoff wurrd insbesünnere in de Sömmermaanden ok för Veranstaltungen un Konzerte bruukt.

Wat dor geschichtlich passeert is

Neben den begäng Gebruuk as Wahngebäude un Jagdslott kreegen en besünner Bedüüden:

• 1631 nehm König Gustav Adolf vun Schweden den Vörgängerbau as Hööftquartier in Beslag un hett sien Schwager, den wankelmodigen Kurfürsten Georg Wilhelm bedrängt, up sien Siet aktiv in' Dartigjohrigen Krieg mittokämpen. En persönliche Begegnung in de Nähe vun Köpenick bleev ahn Ergevnis.
• 1681–1684 Residenz vun den Kurprinz Friedrich. Sien Wappensaal sörg 1682 för en Eklat in' brannenborgschen Staat: De umfaaten Serie vun de Wappen maakt den Anspröök vun den Kurprinzen up de undeelten Arvschap vun all Landsdeelen düütlich, entgegen den testamentarischen Afsichten vun sien Vader, den „Grooten Kurfürsten“.
• 1730 Kriegsgerichtsverfohren gegen Katte un Kronprinz Friedrich in' Wappensaal.
• 1749–1782 Wittfruensitt vun de Prinzessin Henriette Marie.
• 1824–1846 Gebruuk vun de Insel as Traindepot för de preußische Armee: In' Slottpark wurrn Schuppen un Remisen för Munitschoonsfuhrwarken upstellt (de Insellaag maak den Deevstahlschul eenfaker).
• 1830–1848 (Restauratschonstiet) Dat Gebäudes wurr as Gefängnis för so nömmt „Demagogen“, also politische Fangene bruukt.
• 1851–1926 Lehrerseminar (vörher in Potsdam).

Literatur

• Theodor Fontane: Wanderungen durch die Mark Brandenburg, Band 4: „Spreeland“ – An der Spree.
• Josef Batzhuber: Garten der Schlossinsel Köpenick, Stadtbezirk Treptow-Köpenick. In: Bund Heimat und Umwelt in Deutschland (Hrsg.): Weißbuch der historischen Gärten und Parks in den neuen Bundesländern. 2. überarbeitete Auflage. Bonn 2005, ISBN 3-925374-69-8, S. 34–36.
• Folkwin Wendland: Berlins Gärten und Parke von der Gründung der Stadt bis zum ausgehenden neunzehnten Jahrhundert. In: Das klassische Berlin. Propyläen, Berlin 1979, ISBN 3-549-06645-7, S. 338–341.
• Walther Friebe: Schloß Köpenick. In: Zeitschrift für Bauwesen. Jahrgang 57 (1907), Sp. 505-540, Tafeln 60-65. Digitalisat im Bestand der Zentral- und Landesbibliothek Berlin.
• Raimund Hertzsch: Schloß Köpenick. In: Der historische Ort 90. Kai Homilius, Berlin 1997, ISBN 3-89706-089-2.
• Lothar Lambacher (Hrsg.): Schloss Köpenick. Archäologie, Baugeschichte, Nutzung. Schnell&Steiner, Regensburg 2005, ISBN 3-7954-1630-2.
• Günter Schade: Schloß Köpenick. Ein Streifzug durch die Geschichte der Köpenicker Schloßinsel. 4. verbesserte Auflage. Staatliche Museen zu Berlin, Kunstgewerbemuseum, Berlin 1975.
• Staatliche Museen zu Berlin (Hrsg.): Schloß Köpenick. Kunstgewerbemuseum: Europäisches Kunsthandwerk aus zehn Jahrhunderten. Staatliche Museen, Kunstgewerbemuseum, Berlin 1976.

Weblenken

Slott Köpenick. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Gunnar Nath: Bodendenkmalpflege Schloss Köpenick. Denkmalpflege vor Ort. Senatsverwaltung für Stadtentwicklung Berlin.
• Indrääg in de erliner Landesdenkmalliste: Vörlaag:LDLBerlin und Vörlaag:LDLBerlin
• Staatliche Museen zu Berlin: Kunstgewerbemuseum. Neben seinem Hauptsitz am Kulturforum Potsdamer Platz hat das Kunstgewerbemuseum im Mai 2004 Schloss Köpenick als zweiten Standort eröffnet.
• Luftbilder.aero: Luftbild Schloss Köpenick