Skudde
.jpg)
.jpg)
De Skudde is en Schaap ut Oostpreußen. Se is en vun de öllsten Rassen, man hüdigendags is se in Gefohr un steiht up de Rode List.
Naam[ännern | Bornkood ännern]
Wo de Naam herkümmt, weet hüüttodaag nümms ganz genau. In jungere Tiet warrt annahmen, de Naam kümmt ut de Litausche Spraak, wo de Schaap un Zegen mit „skud(i)“ oder „skuis“ anlockt weert. Jedenfalls is de Naam woll ut en Slaawschen Woortstamm rutwussen. Mööglich is ok, dat de Naam vun de Stadt Skuodas in Nedderlitauen herkümmt. Dor sünd bit in de 1940er Johren primitive Landschaap holen wurrn. Faken hett en Raass vun Veehtüüch sien Naam ja vun de Gegend her, wo se vun afstammen deit. In de Düütsche Spraak an de Grenz na Litauen hen, bedüüd Skudde so veel, as Schaap oder Auschaap un weer ok de Naam vun en bestimmte Raass.
Stamm[ännern | Bornkood ännern]
As al Schaap höört de Skudden na de Paarhufer to. Dor sünd se Deel vun de Familie vun de mischwullen, nordischen Heidschaap mit korten Steert.
Wo de Skudden herkaamt un wo dat hüde Skudden gifft[ännern | Bornkood ännern]
Bit to'n Anfang vun dat 20. Johrhunnert weer de Skudde dat inheemsche Schaap in Oostpreußen un in dat Baltikum. Klaar is, dat dat düsse Schaap al in de Tiet vun den Düütschen Orden geven hett. Nich klaar is, ob dat al vör düsse Tiet Skudden in annere Gegenden geven hett un ob düsse Schaap vun de Wikingers dor henbröcht wurrn sünd oder ob se direktemang vun Schaaprassen ut de jüngere Steentiet afstammen doot.
Vun dat Middelöller af an warrt de Skudde holen in de Länner twuschen dat Baltikum in'n Norden un de Lausitz in'n Süden. In Westen vun düsse Länner weern dormols de griesen Heidsnucken tohuse un in'n Oosten de poolschen Wrzosowkaschaap un de russischen Romanovschaap.
Vun dat Enne vun den Tweeten Weltkrieg af an weert de Skudden in dat Baltikum as en utstorven Raass ankeken. Hen un wenn schöllt wedder welke sehn wurrn sien, man wohrschienlich sünd dat Deerter, wo skuddenhaftige Schaap inkrüüzt wurrn sünd. Dat is ok vertellt wurrn, Stalin schall de Skudden, de in Oostpreußen noch över weern, na Wittrussland bröcht hebben, vundeswegen, as dat en düütsch Kulturgoot weer.
Wat dat hüdigendags an Skudden noch gifft, geiht torüch up de Överresten, de in'n Tweeten Weltkrieg överbleven sünd. Se sünd denn vun Schaapfrünnen un vun Tiergaarns in Oost- un Westdüütschland över de Tiet bröcht wurrn. Dat gifft woll bi 1.000 bit 2.000 Tieren vun reine Raass. Dat Inschrieven in dat Stammbook warrt streng handhaavt, weil de Raass nich unnergahn schall.
Wat de Tucht sik vörnahmen hett un wie de Schaap utseht[ännern | Bornkood ännern]
De Tucht hett sik vörnahmen, dat schall en lüttjet, stebig Schaap tücht weern, dat för de Landschopspleeg up magern Grund passlich is.
Mank al de düütschen Rassen is de Skudde de lüttjeste. De Schufthööcht bi de Bück liggt bi 55-60 cm in'n Dörsnitt un bi de Auschaap bi 45-50 cm. Wegen doot de Bück bi 35 - 50 kg un de Auschaap bi 25 - 40 kg.
De Kopp schall as'n Kiel fomt ween un stickelige Haar dregen. De Steern is breet, dat Nesenbeen fien un de lüttjen Ohren staht na baven. De Nese is swart.
De Bück schöllt ansehnliche sniggenförmige Höörn dregen. De Afstand to'n Beck schall so groot ween, dat dat Schaap bi't Freten nich stöört warrt. De Auschaap schöllt keen Höörn hebben, man lüttje Höörn, Hoornstummels un Ansätz vun Höörn warrt denn doch hennahmen. De Bück dreegt en Mahn.
Dat Lief is kort bit middellang, dat becken schraag. De Been sünd fien, avers stark, mit deegte Klauen. De Steert scholl nich länger ween, as 20 cm, un bloß en Drüddel scholl wullen ween.
De Skudde hett en mischwullen Fell. Dat heet, dor ganz verscheden Arten vun Böver- un Unnerhaar mit bi. Dat Böverhaar wasst in’t Johr in’n Dörsnitt bi 15-20 cm. De Wull bringt dat man bloß up 12 cm in’t Johr. Na een Johr liggt dat Scheergewicht vun de Wull bi de Bück bi 2-2,5 kg un bi de Auschaap bi 1,2-2 kg. Dat Fell is tomeist witt, in bruun oder swart is dat raar. Fröher hett dat ok swartbunte oder bruunbunte Skudden geven, man hüdigendags schöllt de för de reine Tucht nich mehr tolaten weern.
Kinner[ännern | Bornkood ännern]
Skudden sünd fröh riep un könnt lang Lämmer kriegen. Auschaap könnt al in dat eerste Johr dregen. Dat Wildschaap un verscheden annere Schaap weert bloß in’n Harfst bückig. Dat is so wiet, wenn de Daage körter weerrt. Man bi de Skudden is dat so, dat de över dat ganze Johr hen na’n Buck loopt.
Normolerwiese gifft dat keen Maleschen bi de Geboort un Minschen bruukt dor ok nich bi to helpen. Tomeist gifft dat een bit twee Lämmer. De Bück sünd tomeist nich beetsch gegen de Jungen. To’n Deel scheermt se dat Aulamm bi de Geboort af vun den Rest vun de Heerd.
De Aflamm-Quote geiht duchtig ut’neen un streiht twuschen 100 un 180 prozent. Vunwegen dat de Aulämmer gode Müdder sünd, weert de Lämmer al groot, wenn se denn richtig holen weert.
Wo de Schaap holen weern schöllt[ännern | Bornkood ännern]
De Skudde bruukt nich veel un is tofreden mit magere Weiden. Winterfoder schall en goot Hau ween. Lecksteen sünd nödig, togeven vun Kraftfoder nich. De Skudden weert dat ganze Johr buten holen. En Unnerstand schuult gegen Wind un Regen oder Snee. An un for sik sünd de Schaap jummers geern buten.
Wo de Skudden för bruukt weert[ännern | Bornkood ännern]
Skudden weert hüdigendags meist för de Landschopspleeg bruukt. Se sünd nich lecker un nehmt ok Diesseln, Brennnetteln un Rode Suerstengels mit. Dat Fleesch smeckt düütlich na Wild. Bloß, dat de Schaap so lüttjet sünd is en Problem, wenn een de verkopen will: De sünd lüttjer as de annern Lämmer un Schaap. Am besten weert de Bück na 6-8 Maanden slacht, wenn een länger töövt, denn weert se doch en beten fett.
Kiek ok bi[ännern | Bornkood ännern]
Weblinks[ännern | Bornkood ännern]
- Allerhand över de Skudde (hoochdüütsch)
- Gesellschaft zur Erhaltung alter und gefährdeter Haustierrassen e. V. (GEH) (hoochdüütsch)
- Tuchtverband för Skudden un Pommernschaap (hoochdüütsch)
- Tuchtbedriev (hoochdüütsch)
- Skuddentucht in Brannenborg un allerhand dor ümto (hoochdüütsch)
- Biller 1-3 un 13 „Skudde“
- Biller vun Skudden