Rickelwinn
| Rickelwinn, Wittwuddel, Tuunwinn, Schoorwinn, Överwinn | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Systematik | ||||||
| ||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||
| Convolvulus sepium syn. Calystegium sepium | ||||||
| (Linnaeus) |
De Rickelwinn (Calystegia sepium, Syn.: Convolvulus sepium) höört to de Winnen (Convolvulus) mit to un is dor een vun de Winnenplanten (Convolvulaceae) mit. De Rickelwinn is en stickhaarig Unkruut. Sunnerlich in de Stadt kann een sunner Herbizide dor gor nich gegenan, vunwegen datt de Plant jummers wedder nee wassen deit ut’n Wuddelstock, ok wenn se över de Eer utreten is. In de Nedderlannen un ok in allerhand plattdüütsche Gemarken warrt de Rickelwinn (just so, as de Wegewinne) ok „Pisspottje“ nömmt, na de Form vun de Blöte.
Wie de Rickelwinn utsütt
[ännern | Bornkood ännern]De Rickelwinn hett en grönen Stengel, de sik gegen den Wieser vun de Klock gegenan dreiht. De Blöer staht in’n Wessel gegen’anner. De Blöte is bi de meisten Sorten witt un sütt man ut as en Trichter. Se warrt bi 5 bit 7 cm groot. De Fruchtknutten sitt boven up. De Blöte hett fiev Kroonblöer un twee gröne Kelkblöer, de düütlich to sehn sünd. Dat is ok en Unnerscheed to de Wegewinne, wo een de Rickelwinn sunst mit dör’nanner kriegen kann. Amenne wasst in de Blöte en Knotten mit twee bit veer Saatköörn in. De Rickelwinn bleiht vun’n Mai bit September. De Blöten bleiht man een Dag un sluut sik, wenn dat düüster warrt oder wenn dat to regen anfangt.
Biologie
[ännern | Bornkood ännern]De Rickelwinn hett unner de Eer en Wuddelwarks, wat wiethen recken deit. Se höört dor to de Pionierplanten mit to, de toeerst up nee Land anwuddeln doot. De Toppen vun en Spraat söökt en Unnerlage, wo se umto an hooch kladdern könnt. Dor dreiht se sik eenmol bi rum in 1h45min. Swärmers un Flegen hölpt bi de Befruchtung. De Plant hett geern en natten bit fochtigen, fetten Grund, wo slank Sunnenlicht henfallt. De Stengel, de nich kladdern deit, kann mit de Spitz in’e Eer rinwassen un dor en Kluten formen. Düsse Kluten kann överwintern un in’n Vörjohr to en nee Plant weern. De Rickelwinn kann 1,5 bit 3 m hooch weern.
Vörkamen
[ännern | Bornkood ännern]De Plant kann allerwegens in Düütschland, de Nedderlannen un ehre Naberlänner vörkamen. Hier wasst se tomeist in Rickels, Hagens, Kratt un Knicks.
Wat dor in sitt
[ännern | Bornkood ännern]In de Planten sitt Calystegine in, dat sünd Nortropan-Alkaloide. Calystegin A3 un B2 kaamt in all Dele vun de Planten vör. [1].
Wie de Unnerarden indeelt weert
[ännern | Bornkood ännern]Dat gifft twee Unnerarden vun Calystegia sepium. En Unnerscheed gifft dat dor sunnerlich in de Farv vun de Blome bi:
- C. sepium ssp. sepium: mit witte Bloom, wasst in Rickels un Tüün.
- C. sepium ssp. baltica (Rothm.): mit zortrosa Blome, haarige Blattstengels, in Buschwarks, un Reit sunnerlich an de Oostsee to finnen.
-
C. sepium subsp. sepium -
C. sepium subsp. sepium -
-
C. sepium
.jpg)
.jpg)
Annere plattdüütsche Naams
[ännern | Bornkood ännern]Up Platt hett de Rickelwinn noch allerhand verschedene Naams:
- Rickwinn
- Richelwinn
- Schoorwinn
- Tuunwinn
- Tüünwinn
- Wittwuddel, Wittwuttel, Wittwortel, Wittwörtel
- Överwinn
