Noord-Oostsee-Kanal
De Noord-Oostsee-Kanal (dt. Nord-Ostsee-Kanal, en. Kiel Canal) is en Kanal vun 98 Kilometer, de de Noordsee (in Brunsbüttel) mit de Oostsee (in Kiel-Holtenau) verbindt. De Kanal is en Afkörten dör dat Halfeiland vun dat Kimbrisch Halfeiland (Jütland un Sleswig-Holsteen); so spart de Seelüüd 280 Seemielen (519 km). Mit tominnst 120 Schipp pro Dag in Dörchsnitt is he op de List vun de künstlich Waterstraten, de an mehrsten bruukt warrt, in de Welt[1].
Historie
[ännern | Bornkood ännern]
De eerste Verbinnen twischen de twee Seen weer de Eiderkanal. De Bo weer daan 1784. He weer 43 km vun de 175 km op den Weg vun Kiel to de Eidermünden in Tönn. He weer 29 Meter breet un 3 Meter deep. De Eiderkanal kunnt also Schipp bito 300 Tonnen opnehmen.
Wiel de düütsche Marine ehr Lagers verbinnen wullt, ahn den Ümweg üm Däänmark rüm to maken, entscheed de Rieksregeeren, dor mööt en ne’en Kanal her. 1887 begünn de Arbeiden in Holtenau bi Kiel. Över acht Johren warkt 9 000 Minschen an de Bo. An’n 20. Juni 1895 verkloort Kaiser Willem II. den Noord-Oostsee-Kanal as apen un nöömt em to de Ehr vun den eersten Kaiser vun’t Düütsche Riek Kaiser-Willelm-Kanal. Na un na bruken jümmers mehr Schipp den Kanal. Över de Tiet is de he deper maakt warrn. Twischen 1907 un 1914 worrn twee Slüüs in Brunsbüttel un Holtenau hintofügt. An’n Anfang vun’n Eersten Weltkrieg weer de Kanal 99 km lang, 104 m breed un 11 m deep.
Na den Weltkrieg maken de Siegermachten den Kanal en internatschonalen Goot mit den Verdrag vun Versailles un leten de Düütschen en verwohren. 1936 künnigt Adolf Hitler dat Papeer över de Internatschonalisern op. 1948 wöör de Kanal Noord-Oostsee-Kanal nöömt.