Karl Friedrich Arend Scheller
Karl Friedrich Arend Scheller (* 6. November 1773 in’t Dörp Hessen; † 1. August 1843 in Wulfenbüttel) weer en plattdüütschen Spraakforscher. Sien Schrieversnaam un Pseudonym was Arend Warmund.
As Scheller 1773 in Hessen boren is, is de Mudder dorbi doodbleven un Scheller sülvens weer körperlich behinnert. De Tiet as Kind mit sien streng un brutal Vadder weer swoor. Scheller harr toeerst Privatünnerricht kregen un is denn vun 1787 af an bet 1793 op de Gelehrtenschool in Wulfenbüddel wesen. He füng denn dat Studeren an. Toeerst in Brunswiek op’t Karolinum op Naturwetenschoppen, denn 1786 bet 1801 an de Universität Jena op Medizin. Aver ok Spraken hebbt em jümmer intresseert. 1800 hett de Wulfenbüddler Bibliothekar Langer em op de nedderdüütschen Schriften in de Hertog-August-Bibliothek opmarksam maakt un em ok ene Stell as Bibliothekar in Utsicht stellt. Hertog Karl Wilhelm Ferdinand hett em denn aver mit Geld uthulpen, dat he sien Medizinstudium trechkreeg un hett em sogor ene Stell as Perfesser in Helmstedt in Utsicht stellt. Doch as Karl Wilhelm Ferdinand na de Slacht bi Jena un Auerstedt doodbleven is un Brunswiek an dat Königriek Westfalen fullen weer, do harr he Probleme mit dat Geld. He hett sik denn as Dokter toeerst in Hessen, denn vun 1807 af an in Brunswiek nedderlaten. Siene Praxis leep aver ok nich good un he arbeid blangenbi bi’t Museum un in de Bibliothek. Ok as Översetter vun butenlandsche Texten ut de Medizin hett he sik toverdeent.
In de Johren 1825 bet 1829 hett he sik mit dat Rutgeven vun ole sassische Texten beschäftigt. 1825 hett he dat Laiendoctrinal un den Reineke Vos rutgeven. 1826 de Brunswieker Riemchronik un de Bücherkunde der sassisch-niederdeutschen Sprache un 1829 dat Shigt-Bok der Stad Brunswyk. De Wetenschop hett siene Utgaven aver mit veel Kritik bedacht. Scheller weer keen Minschenfründ, he weer schu, stur un egensinnig. Dat weer ok in siene Böker to marken. He harr sik en egene Schrievwies utklamüsert, de vun all de annern Gelehrten aflehnt worrn is un Scheller hett sik in siene Leev för de Spraak rinstiegert un in siene Bücherkunde faken de Geschicht vun de sassische Spraak to ehr Vördeel üminterpreteert.
Sien Leven bleev dör sien Wesen de ganze Tiet swoor un 1843 hett he sik in’t Fever ut Finster stört.
Warken
[ännern | Bornkood ännern]- Die Jeromiade in sieben Gesängen und einer Apotheose. Pathopolis, apud Gelastinum Severum. [Cnobloch, 1814]: MDZ dat Book bi Google Böker
- Bücherkunde der sassisch-niederdeutschen Sprache, hauptsächlich nach den Schriftdenkmälern der herzoglichen Bibliothek zu Wolfenbüttel. Brunswiek 1826
- Dat sassishe Döneken-Bôk. Sammed tor tydkörtinge dorg Aren Wârmund. Nestler, Hamborg 1829
- Rutgever vun Der Laien Doctrinal. Förstlik Weisenhus, Brunswiek 1825
- Rutgever vun Reineke Vos. Förstlik Weisenhus, Brunswiek 1826
- Rutgever vun De Kronika van Sassen in Rimen. Förstlik Weisenhus, Brunswiek 1826
- Rutgever vun Shigt-Bok der Stad Brunswyk. Förstlik Weisenhus, Brunswiek 1829
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]- Karl Friedrich Arend Scheller in de Datenbank Die niederdeutsche Literatur (hoogdüütsch)