Zum Inhalt springen

Denis Diderot

Vun Wikipedia
Denis Diderot

Denis Diderot (* 5. Oktober 1713 in Langres; † 31. Juli 1784 in Paris) weer en franzööschen Schriever, Philosophen un Kunstkritiker. He höör to de bekannten Exponenten vun de Opklärung.

Tohopen mit D'Alembert hett he twuschen 1750 un 1776 de beröhmte Encyclopédie rutgeven un dor bi 6.000 vun de ganzen 72.000 Artikels sülms schreven. Gegen de Enzyklopädie hett dat veel Wedderstand geven un 1759 is se offiziell verbaden wurrn. Vun dor af an is dat bloß stickum wietergahn mit dat Wark. Sünnerlich vunwegen sien Instahn för Freeheit in de Religion, in de Gedanken un för sien demokraatschen Geist is de Enzyklopädie dormols as en Gefohr för de aristrokraatsche Sellschop ankeken wurrn. 1773 hett Diderot ene journalistische Reis dör de Nedderlannen maakt. Tohopen mit Baruch de Spinoza un Pierre Bayle is Diderot de wichtigste Philosoph vun de radikale Opklärung. Begraven liggt he in de Eglise Saint-Roch in Paris.

Jöögd in Langres (1713 bit 1729)

[ännern | Bornkood ännern]

Diderot weer dat tweete Kind vun maître coutelier Didier Diderot[1][2][3] und den siene Fro Angélique Vigneron (12. Oktober 1677–1. Oktober 1748),[4][5]. Sien Vadder höör to de Jansenisten to un weer Meester bi de Metzmakers un stunn sik good. Siene Mudder weer de darteinste Dochter vun en Garver tanneur[6][7] ut de Bischopstadt Langres in de Champagne. Sien Grootvadder Denis Diderot (1654–1726) hett an’n 20. Juni 1679 Nicole Beligné (1655–1692) freet,[8] de Dochter vun den Metzmakermeester[9] François Beligné (1625–1697). Grootvadder un Grootmudder harrn tosamen negen Kinner, een weer de Vadder vun Denis Diderot.[10][11]

Denis Diderot hett noch fief jungere Geswister harrt, man dor sünd twee vun as Kinner sturven. Mit siene Suster Denise Diderot (1715–1797)[12] hett he sik tiedleevs bannig good verstahn, he hett ehr Sœurette (lüttje Suster) nömmt. Mit sien jungern Broder Pierre-Didier Diderot (1722–1787),[13] hett he sik faken in’e Plunnen harrt. Düsse Broder is later Paster un Kanoniker vun Langres wurrn. En annere Suster mit Naam Angélique Diderot (1720–1749) is as Nonn in den Ursulinen-Orden intreden.

Denis Diderot is in dat Huus N° 9 de la place dans le centre ville de Langres,[14] in dat Zentrum vun Langres boren. De Platz, wo dat Huus steiht, driggt vundagen sien Naam[15] Dofft wurrn is he an’n Freedag, 6. Oktober 1713 in de Église Saint-Pierre-Saint-Paul de Langres.[16] Vun sien 12. Johr af an hefft siene Ollern dat dor up anleggt, dat he Preester weern scholl. Dat weer 1725. An’n Dunnersdag, 22. August 1726 kreeg he vun’n Bischop vun Langres de Tonsur. Dor harr he de Nedden Weihen mit weg un kreeg dat Recht, sik nu Abbé to nömen un droff in Preesterkledaasch rum lopen un sik Soutane un Beffken an trecken.[17] So scholl he in nich allto lange Tied de Pröve vun sien Onkel na de Mudder ehre Sieten hen overnehmen un Kanonikus weern. Düsse Onkel weer Kanonikus Vigneron, Chanoine de Langres an de Cathédrale Saint-Mammès de Langres[18]

In Langres hett he toeerst en Jesuitenschool besocht.[19] De Jesuiten weern 1621 na Langres kamen un harrn dor 1651 midden in de Stadt en School boot. En poor Johre nadem Diderot de School verlaten harr, is düsse Scholen 1746 afbrennt un stracks wedder upboot wurrn. Dor is denn dat hüdige Ancien Collège des Jésuites bi tostanne kamen. De Schoolmeesters vun Diderot sünd bekannt. Dor hannelt sik dat um Père Beaucamp (* 1701) in de Cinquième (twolft un darteinst Schooljohr, 1723–1725) un in de Quatrième (1725–1726) bi, un um Desprez (* 1703) in de Troisième (1726–1727) un in de Seconde (1727–1728). As Rekter weern togange Père la Chapelle (1650–1725) in de Tied vun 1722 bit 1725, folgt vun Père Fuzée (1658–1727) bit 1727 un tolest Père Boulon (1670–1732) bit 1731.[20]

Wat för Böker he schreven hett

[ännern | Bornkood ännern]
  • Pensées philosophiques, 1746
  • La promenade du sceptique, 1747
  • Les bijoux indiscrets, 1748
  • Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient, 1749
  • L'Encyclopédie, 1750-1765
  • Lettre sur les sourds et muets, 1751
  • Pensées sur l'interprétation de la nature, 1751
  • Le fils naturel, 1757
  • Salons 1759-1781
  • La religieuse, 1760 (roman)
  • Le neveu de Rameau, 1761
  • Mystification ou l’histoire des portraits, 1768
  • Entretien entre D'Alembert et Diderot, 1769
  • Le rêve de D'Alembert, 1769
  • Suite de l'entretien entre D'Alembert et Diderot, 1769
  • Paradoxe sur le comédien, 1769
  • Apologie de l'abbé Galiani, 1770
  • Principes philosophiques sur la matière et le mouvement, 1770
  • Entretien d'un père avec ses enfants, 1771
  • Jacques le fataliste et son maître, 1771-1778
  • Supplément au voyage de Bougainville, 1772
  • Histoire philosophique et politique des deux Indes, 1772-1781
  • Voyage de Hollande, 1773
  • Eléments de physiologie, 1773-1774
  • Réfutation d'Helvétius, 1774
  • Observations sur le Nakaz, 1774
  • Essai sur les règnes de Claude et de Néron, 1778
  • Lettre apologétique de l'abbé Raynal à Monsieur Grimm, 1781
  • Aux insurgents d'Amérique 1782

Literatur

[ännern | Bornkood ännern]
  • Arthur M. Wilson: Diderot, New York 1972 (frz. 1985)
  • Werner Raupp: Denis Diderot – „Weiß man je, wohin man geht?“ Ein Lesebuch. Mit einem Geleitwort von Peter Prange, Rottenburg a. N. 2008 (20092)  

Weblenken

[ännern | Bornkood ännern]
Denis Diderot. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Belege

[ännern | Bornkood ännern]
  1. ↑ Genealogie der Familie, Diderot. Bei genea.net, afropen an’n 24. Mai 2013 (franzöösch).
  2. ↑ Portrait vun den Vadder vun en unbekannten Meester ut dat Musée d’Art et d’Histoire, Langres.
  3. ↑ Denis Diderot: Rameau’s Nephew and First Satire. (Oxford World’s Classics) Oxford University Press, 2006, S. XXXI.
  4. ↑ Raymond Trousson: Diderot. Éditions Gallimard (2007) ISBN 978-2-07-034170-2, S. 10.
  5. ↑ Anne-Marie Chouillet: Trois lettres inédites de Diderot Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie. (1991) Volume 11 Numéro 11, S. 8–18; S. 9 Fußnote.
  6. ↑ Langres et Denis Diderot (Haute-Marne). Association Guillaume Budé-section d’Orléans.
  7. ↑ Biografie up Hoochdüütsch.
  8. ↑ Charles Danzin: Deux dynasties alliées de couteliers langrois: les Beligné et les Diderot. Heraldique et généalogie, n° 181, (2006).
  9. ↑ Janine Bouet: Les couteliers Langrois au XVIIIe. D.E.S, faculté des lettres de Dijon, 1966.
  10. ↑ Marie Souviron: Diderot, Langres et la religion. In: Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie. 1988, Volume 4, Numéro 4, S. 7–36.
  11. ↑ Georges Viard: Maîtres et collégiens langrois au temps de la jeunesse de Diderot. In: Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie. 1987, Volume 2, Numéro 2, S. 19–45.
  12. ↑ Portrait von Denise Diderot (1715–1797) Musée du Breuil-de-St.-Germain.
  13. ↑ Louis Marcel: Le frère de Diderot: Didier Pierre Diderot: chanoine de la Cathédrale et grand archidiacre diocèse, fondateur des Écoles chrétiennes de Langres. Champion, 1913.
  14. ↑ Das Geburtshaus von Denis Diderot in Langres mit Inschrift im ersten Stock, im Erdgeschoss heute ein Tabakladen Journaux Tabacs le Diderot.
  15. ↑ La Place Diderot in Langres von MonNuage.
  16. ↑ Die Kirche Saint-Pierre-Saint-Paul von Langres.
  17. ↑ Philipp Blom: Das vernünftige Ungeheuer. Eichborn-Verlag, Frankfurt am Main 2005, ISBN 3-8218-4553-8, S. 50.
  18. ↑ Pierre Lepape: Denis Diderot. Eine Biographie. Campus-Verlag, Frankfort an’n Main 1994, ISBN 3-593-35150-1, S. 23.
  19. ↑ Blake T. Hanna: Denis Diderot: formation traditionnelle et moderne. Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie Année (1988) Volume 5 Numéro 5, S. 3–18.
  20. ↑ Viard Georges: L´Encyclopédie en son temps. S. 24 In Dominique Guénit (Hrsg.): L´Encyclopédie entre arts et sciences. Musée d´Art et d´Historique de Langres. (2001) zitiert aus Jacques Attali: Diderot ou le bonheur de penser. Fayard, Paris (2012) ISBN 978-2-213-66845-1, S. 33.
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Denis_Diderot&oldid=986501“