Denali

Denali
De Mount McKinley De Mount McKinley
Barggrupp:	Alaskakeed
Hööchd:	6.194 m över de See
Land:	Vereenigte Staten
Laag:	Alaska
Kuntinent:	Amerika|-	Toeerst bestegen:	7. Juni 1913 dör Hudson Stuck
Normaalweg	Hoochtour (vergletschert)
Koordinaten:	63° 4′ N, 151° 0′ W

De Mount McKinley in Alaska is mit 6.194 m över de See de hööchste Barg vun Noordamerika un hörrt dormit to de Seven Summits. De wurr nah den 25. US-Präsidenten William McKinley nömmt. En anner bruukt Naam för dissen Barg is Denali, en Woort ut de athapaskisch Spraak, dat „de Groot“ oder „de Hooch“ bedüüt. Denali is de offiziell Naam vun den Barg in Alaska. Wiels sück de offiziell Naam in den USA intüschen in’ allgemeenen Spraakgebruuk dörsett hett, wurrd in den düütschen Spraakruum meest noch de olt Beteken bruukt.

Klima

De Mount McKinley bild den hööchsten Tipp vun de Alaskakeed un liggt in de nah hüm nömmt Denali-Natschonalpark. De Barg gellt as en vun de klimatisch extremsten up de Eer un wurr dör slecht Weer, stark Wind un besünners deep Temperaturen charakteriseert. Faken recken orkanordig Storms mit Windsnelligkeiten över 120 km/h den Barg, de sück över de Aleuten bild hebbt un dör pazifische Hoochdruckrebeden nah Alaska lenkt wurrn sünd. In de Wintermaanden senkt sück de etwa 160 km/h flink Jetstream över den Barg af. In Kombinatschoon mit de Hööcht vun den Barg entsteiht en Venturi-Effekt, de de Windgeschwindigkeiten verdüppeln kann.

Jüst bi good Weer is dat an’ Mount McKinley besünners kolt. De Temperatur up den Tipp stiggt selten över −15 °C, ok Temperaturen vun −30 °C sünd in den Höhenlagen kien Seltenheit. En bit −95 °F (rund −70 °C) kalibreerte, sülvstupteken Minimum-Meetstatschoon weer tüschen 1913 un 1923 up etwa 15.000 Fuß (rund 4570 Meter) Hööcht platzeert un de Utwertung ergeev en Koltrekord ünnerhalv vun den kalibreerten Meetberiek. En ansluutend Laborünnersöken ergeev, dat dat Gerät funtschoneeren dee un de uptekent Koltrekord bi etwa −100 °F (rund −73 °C) leeg. Wiel an den Barg meest starke Winde herrschen, is de föhlt Temperatur dör Windchill noch düütlich leeger. De Klautersaison is tüschen April un Juli.

Geschichte

Denali

De eerste dokumenteert Betoognahm up den Mount McKinley find sück in de Upteknungen vun den britischen Opdecker George Vancouver ut dat Johr 1794. Anfang vun dat 20. Johrhunnert hett man versöcht, den Barg to bestiegen. As Eerste hebbt de amerikaansch-britisch Forscher Hudson Stuck un de Alaskaner Henry Peter Karstens, as ok de Athabasca Indianer Walter Harper un Robert Tatum an’ 7. Juni 1913 den Tipp reckt. Stuck sien Landsmann Frederick Cook harr woll behaupt, dat he all söben Johr tovör up den Mount McKinley stahn harr, dat wurr aber wedderleggt.

Den eersten dokumenteerten Versöök vun en Bestiegen harr 1903 James Wickersham över de Noordwand ünnernommen, de intüschen nah hüm Wickersham Wall nömmt wurr. Disse Route gellt as extrem gefährlich un wurr eerst 1963 spoodriek dörsteegen. En langjohrig Utforscher vun dissen Barg weer Bradford Washburn, de 1960 en Koort in’ Maatstaff vun 1:50.000 maakt hett. 1967 hett de Dokumentarfilmer Martin Schliessler den Barg in Begleitung vun en Team um Ray Genet besteegen, wobi Schliessler de ganze Bestiegen in’ Film fasthollen hett. Dat gellt siether as dat utführlichste Filmdokument vun en Bargbestiegen. Kört vör dat Recken vun den Tipp is Genet aber umdreiht un torüchgahn.

An’ 21. Juni 1991 hett de dormals 12-johrige Taras Genet (Söhn vun Ray Genet) den Mount McKinley besteegen.

Literatur

• Dow Scoggins, Discovering Denali: A Complete Reference Guide to Denali National Park and Mount McKinley, Alaska, iUniverse, 2004, ISBN 0-595-29737-4,
• Bradford Washburn, David Roberts, Roberts Washburn, Mount McKinley: The Conquest of Denali, Verlag Harry N. Abrams, 2000, ISBN 0-8109-8194-7
• Tom Walker, The Seventymile Kid, Mountaineers Books, 2013, ISBN 978-1-59485-729-4

Weblenken

Denali. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Mount McKinley bi Peakware (engelsch)