Dalriada
Dalriada (ooltirisch: Dál Riata Utspraak woll as /'dɑːL 'Riəda/) weer en lütt Königriek vun keltische Skoten, dat twuschen 300 un 800 in de Graafschap Antrim in Noordirland un in den Westen vun Schottland bestahn hett.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]An un for sik weern de Skoten in'n Noordoosten vun de hüdigen irische Provinz Ulster tohuse. Mit de Tiet hefft se sik avers utbreedt över den North Channel in de Graafschap Argyll in Schottland. To'n eersten Mol hett König Aidan Mac Gabhráin düt Land nah baven bröcht, as he en Flott upboot hett un nah de Isle of Man un nah de Orkney-Eilannen henseilt is. He regeer vun 574 bit 608. In dat Johr 603 hett he en Slacht bi Daegsastan gegen de Angelsassen verloren.
Ok in Ulster mössen de Königen vun Dalriada üm düsse Tiet rüm torüchwieken in den Striet gegen de Königrieken vun de Uí Néill (up Engelsch O'Neill) un verloren 637 de Slacht vun Mag Rath/Moyra.
In Schottland stünn dat skotisch Königriek Dalriada gegen de angelsassisch Königrieken Bernicia un Strathclyde in'n Süden un gegen de keltischen Pikten in'n Noorden. De Königen ehr Sitt, so is antonehmen, weer bi den Barg vun Dunadd. De höör to de Anlaag vun Kilmartin in Argyll, de al ut vörgeschichtlich Tiet stammen dö. Al in de Steentiet harr düsse Oort en Rull up de Britisch Eilannen speelt.
Dat Königriek weer to'n Regeern updeelt in dree Ünnerdelen (kindred oder cenél): Gabráin, Loaime un Oengusa. Later keem dor noch Comgall to. De Pikten hefft dat Königriek Dalriada mit de Johren ünnerkregen, man de Skoten ehr Kultur hett sik denn doch dörsett. Ok de ooltirische Spraak is vun de Skoten na Schottland bröcht wurrn. De Pikten ehr egen Spraak avers is mit de Johren ünnergahn un vergeten wurrn. Up Iona hett Columba 563 dat Klooster Iona grünnt. Vun dor ut is dat Christendom na Schottland utgahn. Amenn is Dalriada tosamen mit de piktischen Länner upgahn in dat nee Königriek Schottland, den sien eersten König Kenneth MacAlpin ween is.
Wat vun Dalriada bleven is
[ännern | Bornkood ännern]Schottland hett för lange Tiet düt ut Dalriada arvt:
- De ooltirisch Spraak is vun Irland na Schottland kamen un hett sik dor mit de Tiet in dat Middelöller fudder utspunnen to de Schottsch-Gäälsche Spraak, de hüdigendags noch up de Hebriden un in Delen vun dat Hoochland snackt warrt.
- Bit na dat fröhe 17. Johrhunnert hen hett de gemeensam Geschicht vun Irland un Schottland de beiden Länner tosamen slaten, wat de Kultur angeiht.
- Vun Dalriada ut is woll ok dat Christendom na Schottland henkamen.