16. Johrhunnert
Dat 16. Johrhunnert fangt an up’n 1. Januar 1501 un geiht bit to’n 31. Dezember 1600.
Kulturgeschicht
[ännern | Bornkood ännern]In Kunst un Kultur is düt Johrhunnert in Düütschland un den Westen vun Europa dat Tietöller vun de Renaissance. In Italien kümmt al de Barock up.
Philosophie un Geschicht vun den Geist
[ännern | Bornkood ännern]De Reformation smitt de ole Kark un allerhand ole Traditionen eenfach öber’n Bulten. Martin Luther, Johannes Calvin un Huldrych Zwingli wollen anunforsik keen nee Kark upboon, man bloß de ole Röömsch-kathoolsche Kark reformeeren. Man denn sünd dor doch nee Karken vun wurrn. In de Midden vun dat 16. Johrhunnert hett de kathoolsche Kark veel vun ehr ole Kraft torüch wunnen, as se sik in dat Konzil vun Trient nee Regeln geben hett. Na de Reformation keem nu dat Tietöller vun de Gegenreformation.
Politik
[ännern | Bornkood ännern]In Düütschland is dat Hillig Röömsch Riek vun Düütsche Natschoon jümmers swäcker wurrn. De Försten vun de verscheden Länner un Staaten binnen dat Riek hefft veel Macht an sik reten. Dor hefft se de Reformation ok schöön för sik bruken konnt.
De Törken staht 1529 to’n eersten Mal vör de Porten vun Wien und wüllt de Stadt innehmen un wieder nah Westen dörbreken. Man se weert torüchslahn. Dat ganze Johrhunnert gifft dat Striet un Krieg mit de Törken. In de Middellannsche See weert jummers wedder Seeslachten slahn. Dor speelt de Republik Venedig een grode Rull bi. 1571 warrt de gesamte osmaansche Flott in de Seeslacht bi Lepanto in’n Dutt haut.
An’t Enn vun’t Johrhunnert fangt de Söben Provinzen vun de Nedderlannen een Krieg gegen Spanien an, vunwegen datt se unafhängig weern wüllt. Düsse Krieg warrt later de Achtigjohrig Krieg nöömt un kümmt eerst 1648 to een Enn.