Slacht bi Bornhöved

Slachtfeld van Bornhöved (Julius Fürst ca. 1895)

De( tweet) Slacht bi Börnhöved würr an 22. Juli 1227 holen. Greev Adolf IV van Holsteen wünn de Slacht an’t Höövt van düütsch Truppen tegen de däänsch König Waldemar II..

Vörgeschicht

As Waldemar I. up de däänsch Throon to sitten keem, güng he dat an, sien Herrschopp to expandeern. För dat Teel füng he verschillig Lannen an de Kanten van de Oostsee to verovern an. Verovern dee he 1168 tohoop mit de Bischopp Absalon van Roskilde dat Eiland Rügen. Nah sien Dood setten sien Upfolgers de Expanschoon fort. 1182 begünnKnut VI. sien Herrschopp. Tohoop mit sien Broder Waldemar, Hertog van Sleswig, slöög he 1201 in de Slacht bi Stellau een Bündnis, dat verschillig düütsch Fürsten upbuut harrn. 1202 kreeg Waldemar II. dat Regeer in Dänemark. Tüschen 1202 en 1210 würren Meckelburg, Ratzeborg, Pommern en Pomerellen erovert. De Städter Hamborg en Lübeck müssen sien Herrschoop över sick gellen laten. De Greven van Schauenburg geven hehr Kuntreien in Holsteen up. In 1219 begünn Waldemar een Croisade (Krüüztog) wedder de Esten. Dat End van de Expanschoon keem 1223. Dormols würr Waldemar tosaam mit sien Söhn fastsett dör Hendrik van Swerin. Hendrik weer een Vasall en nich tofreden mit sien polietsch Situatschoon. Över de Bedingen för de Frieheed van Waldemar en sien Söhn, künnen sick beid Sieden lang Tieds nich eens över warrn. Wieltdes kreeg Adolf van Holsteen een däänsch Heer ünner. Uplest güng Waldemar I. de Bedingen ünner. He swürr een Eed, dat he sick begeven wull van all sien Lannen süüd van de Eider.

Nah sien Frilaten wull Waldemar de Rebeeten, wo he sick van begeven harr, wedder trüch hebben. He fröög mit een Breev an Paawst Honorius III., wat de Paawst de Eed nich annullerrn künn. Honorius geev dat to en see, dat de Eed nich gellt, vandesterwegen dat de Eed afpresst weer. Sachts wull de Paawst aver ook bloots de politsch Positschoon van Waldermar stönen. Waldemar weer nu nich mehr bunnen van de Eed en güng dat nu apen an, tegen de Fürsten en Städter in Holsteen to orlogen. He begünn een groot Heer to gadern, üm sien verloren Kuntreien wedder trüch to winnen. Beid Sieden begünnen nu an manganner to kriegen. Toeerst kreeg Waldermar de Bavenhand. Man de Fürsten en Städer in Holsteen, de hehr Herrschopp verdiffenderen wullen, güngen een Bündnis ünner. Se füngen jüst so an, Truppen to gadern.

Slacht

De Truppen van beid Sieden mötten bi Börnhöved.

Wo de Slacht nau afleep, weet de Wetenschoop nich veel van af. Seker weet de Wetenschopp bloots, dat de Dänen slagen würren.

Wat in de beid lüübsch Kröönken, de »Detmar-Chronik« en de  »Chronica Novella« des Hermann Korners vertellt warrt, schall liekers körtweg schreven warrn.

Detmar vertellt dat Geschehen gau weg. Eerst tellt he de noordüütsch Fürsten en Städter up, de gegen Waldemar fechten deen. Baven all sünd dat Gerhard II., Arzbischopp van Bremen, Hertog Albert van Sassen, Greef Adolf van Holsteen, Greef Hinerk van Swerin, de wendsch Herren en de Börgers van Lübeck. Achterup is in de Kröönk schreven, dat een groot Strieden anhaven würr en de König sieglos flüchten dee:

„[...] se quemen tosamende uppe der heide to Bornehovede in sunte Marien Magdalenen daghe, dar wart in deme daghe en strid zo grot, dar in deme lande ny groter strid en wart. de koningh de wart seghelos unde untvloch; hertoge Otte wart ghevanghen; des koning volk ward almestighe slaghen unde vanghen [...]“[...]“

Ganz anners vertellt Korner in sien Kröönk de Gebörtnissen. Jüstermang up de Maneer van een Schillerie spreedt he de Slacht uut:“ enwirft Korner ein wahres Schlachtengemälde, welches er im Verlauf seiner Arbeiten immer weiter ausbaute.“ Tohoopfaten kann een de Gebörtnissen in Korner sien Kröönk üm en bi so, dat to Anfang een Kontigent uut Dithmarschen de Sied wesseln deen van de däänsch König weg nah de noorddüütsch Fürsten en Städter röver. De Slacht würr achteran över een lang Stoot Tieds fuchten. De Suldaten füchten uter de Maten stevig, unbannig veel Minschen bleven dood. De Däänsch Truppen müssen jümmerloos mehr Bott geven en lestto dat Feld rümen. Otto van Lümborg en de Bischopp van Ribe, de sik mit de Däänsch König verbunnen harrn, würrn fungen.

Nett as Detmar geiht Korner sien Kröönk loos mit een Uptellen van all de Fürsten, de sick verbunnen harrn wedder Waldermar II. Dornah schrifft he över dat Heer en wo dat uuttreckt ut Lübeck. Achteran bericht he van de Beden, de Börgers to Lübeck spröken:

“De ganthze rad van Lubeke quam to hope des morghens, also dat her wolde utthen, unde laveden gode unde der werden vrouwen sunte Marien Magdalenen, dat ville id so van godes gnaden unde der hilghen vrouwe vordenste, dat de stad den seghe wunne [...]“

Ansluten deiht sick dat Beschrieven van de Slacht. Detmar vertellt to Anfang, dat de Truppen van Ditharschen övertröden van de König weg nah de lübsch Sied röver:

„Do de Ditmerschen seghen der Lubesschen her so mechtigen ghesterket myt velen vorsten unde heren, banneren unde trachten, ok dat avers, dat de stadt alle tiid ene wol denen konde unde langhe denet hadde unde se en ok nicht entsecht hadden, sunder dat se jeghen eren willen darto ghebrocht weren, dar umme treden se alle endrachtlyken aver unde setten sik under der Lubesschen banner.“

Waldemar würr, as he wiss würr, dat Delen van sien Truppen övertreden harrn, unsteed. Man liekers füngen beid Sied an, hehr Truppen in de Slacht to schicken:

„Also dat de koningh sach unde markde ok der Lubesschen hulpere in den banneren, do wart he sere unsted. Doch so grep he enen mod, unde schickeden ere spyssen to beyden siiden unde toghen to hope myt vryeme mode.

Kehrt weer de Slacht to Baat van de holsteensch en lübsch Sied dör een Wunner. De Strahlen van de Sünn weren för de holsteensch Suldaten een groot Hindernis. Denn keem een Fruu sick tüschen Sünn en dat noorddüütsch Herr daaltosetten. De Strahlen würren afkehrt en deen nu dat däänsch Heer blinnen.

„Dar mochte men do sen en grod wunderwerke von gode. Der Lubesschen her hadde do de sunnen under oghen unde dat was ene vil groth hinder. Tho hand sach men och sunliken kamen ener vrouwen personen in der lucht unde sik setten twisschen de sunne unde dar Lubessche her, unde der sunnen stralen kereden sik jeghen der Denen oghen.“

Dat bröch Kuraasch för de holsteensch Sied en bold grepen se dat däänsch Heer an. Veel Minschen bleven up beid Sieden dood. Uplest kregen de Holsteeners de Bavenhand. Waldemar I. rüüm dat Feld en keem kuum van dat Slachtfeld aff.

„Des ghesichtes wurden de Dudessschen ale ghevrouwet unde ghesterket unde villen do an de Denen in groter drysticheyt. Dar wart do ghevochten menlyken to beyden siiden unde storten vele heldes beyde hiir unde dar. To deme lesten ghaf god den seghe den borgheren van Lubeke unde se vorwunnen de Denen in deme daghe unde slughen er untellyken vele dot unde vinghen er ok vele. De krone rumede dar dat velt unde quam kume van dar myt kleynen luden.“

Folgen

Waldemar wüss sick to flüchten en harr gau anner Truppen, wo he sien Gegeners mit up Distanz holen künn. Liekers geev he de Kuntreien, süüd van de Eider aff. Van dat Oostseeriek bleev bloots Eestlan en Rügen in dännsch Hannen. In de nahkamen Tied höll Waldemar Freed mit sien vörmalig Gegners: „[...] in den bisherigen Gegnern die Verbündeten von morgen zu suchen.“ So keem dat, dat sick de Breemsch Arsbischopp, Greev Adolf IV van Holsteen en Hertog Albrecht van Sassen mit hem verbünnen deen. Lübeck kreeg in de upfolgen Tied Botts noog för dat Entwickeln van een Hannelsimperium.

Waldemar füng an, mehr up de Innenpolitik to kiken. Sünnerlich beropen weren sien Wetten, de he in sien Lannen inföhr, de »jütischen Lovs«. .