Institut för nedderdüütsche Spraak

INS Institut für niederdeutsche Sprache in Bremen

Das Institut im Schnoor

Dat Institut för nedderdüütsche Spraak (INS) is en Institut, dat sik as wetenschappliche Inrichten överregional de Pleeg un den Foortbestand vun nedderdüütsche Spraak, Literatur un Kultur to Opgaav maakt hett. Dat INS koopereert mit Scholen, Kinnergoorns, Autoren, Pastern, Musikern, Medien- un Theaterlüüd, man ook mit Verenen un Verbänn. Mit jem tosamen initieert, arbeidt un koordineert dat INS Projekten, de daarop afteelt, aktuelle un attraktive Anbotten op Nedderdüütsch ruttowickeln. Bavento billt dat Institut de Geschäftsföhren vun'n Bundesraat för Nedderdüütsch.

Seet vun't Institut is Bremen in’t Snoor. Dat Huus Schnoor 41 steiht siet 1973 ünner Denkmaalschuul. Vörsitter vun den Vörstand is Reinhard Goltz.

Grünnen

För de Grünnen funnen twee Kolloquien steed, dat eerste an'n 7.4.1972 mit den Titel "Niederdeutsch - Gegenwart mit Zukunft?" un dat tweete an'n 2.6.1972 mit den Titel "Niederdeutsch - angewandte Praxis in unserer heutigen Gesellschaft". Dorophen funn in't sülvige Johr an'n 10.11. de Grünnensversammeln in de Bremer Stadtwaage steed. Dat folg an'n 27.4.1973 de kunstitueren Liddmatenversammeln. De Arbeid worr an'n 2.1.1974 opnahmen.

An de Grünnen bedeligt weer een Grünnensbiraat, de ut folgen Personen bestunn: Dr. Joachim Arp, Perf. Dr. Ivo Braak, Perf. Dr. Dieter Möhn, Heinrich Schmidt-Barrien, Dr. Claus Schuppenhauer, Rolf Speckmann, Perf. Dr. Heinrich Wesche, Dr. Harm Wiemann und Dr. Wolfgang Lindow.

Opgavenrebeden

De Opgavenrebeden vun't Institut liggt vör allen in't Bewohren un de Stütt vun de nedderdüütsche Spraak. Üm bi dat Teel antokamen, drifft dat INS t. B. Apentlichkeits- un Pressarbeit, dormit de Spraak un mit dat Plattdüütsche verbunnene Themen ok in de Apentlichkeit opdükert. Dorto höört ok tallrieke Projekten un Veranstalten, de mit annere Institutschonen un Nettwarken gemeensam plaant un dörföhrt warrt, as t. B. Scholen, Kinnergoorns, Verenen, Verbänn etc. Dorför is vör allen en tosamenföhren un stüttgeven Informatschoons- un Kuntaktarbeid wichtig, eenmal binnen de nedderdüütsche Spraak- un Kulturpleeg as ok buten de Spraak- un Staatsgrenzen mit vergliekboren Institutschonen. Dorto gaht dääglich Anfragen rund üm dat Nedderdüütsche in, de bearbeidt warrt; verschillene Organisatschonen hoolt in't Huus ehre Arbeidssitten af, jümmers wedder haalt sik Gruppen oder Enkelpersonen in't INS Raat. Tweemal in de Week warrt butendem de Plattdüütschen Narichten op Radio Bremen vun Mitarbeiders vun't INS (opstunns Reinhard Goltz un Christiane Ehlers) präsenteert. Tosättlich publizeert dat INS egen Warken, bet 2013 vör allen in Kooperatschoon mit den Verlag Schuster Leer.

Bibliothek

En anner groot Opgavenfeld is de Dokumentatschoon un Sammeln vun nedderdüütsche Spraaktüügnissen, de to'n Deel ok wetenschapplich analyseert warrt. Dorbi leggt dat INS mehr Wert op Warken ut de Nutiet. De Bibliothek ümfött opstunns wat 25.000 Medieninheiden. In ehre Präsenzbibliothek warrt sämtliche Warken sammelt, de op Nedderdüütsch rutkamen sünd, deels op Nedderdüütsch schreven sünd oder en Region as Thema hebbt, in de Nedderdüütsch snackt warrt.
De Bibliothek büddt Böker to de Themen: neenedderdüütsche Literatur, Anthologien, Bibliographien, Bühnentexten, Belletristik, spraaklich Volksgoot, Karkenliteratur, Theater/Theaterwetenschappen, Texten för de School, Musikalien, Lüttschriften, Wöörböker, Berichten, Dokumentatschoon, Tietschriften, Periodica, Katalogen, Klenners, Johrböker, Poster/Postkoorten, fackwetenschappliche Periodica, allmene un nedderdüütsche Spraakwetenschapp, Literaturwetenschapp, Kulturwetenschapp, Lüttspraken (afsehn vun Nedderdüütsch), Spraakgeschicht, Sekundärliteratur to de nedderdüütsche Spraak un Literatur un Sekundärliteratur to de allmene Dialektologie, Spraak-, Literatur- un Kulturgeschicht. Tosättlich gifft dat Höörspelen, Funkskripten, Toondrägers (in Foorm vun Schallplatten, CDs, Kasetten etc.), Filmen/Mitsneden (in Foorm vun VHS, DVDs, CDs etc.), Examensarbeiden un Spelen. In'n Summer 2012 worr de Bibliothek renoveert, de zentrale Ruum büddt nu mehr Platz för Sitten un Drapens.

Projekten

Dat INS deen un deent bi tallrieke Projekten as Projektpartner. So ünnerstütt't de Innernettlehrplattfoorm för Schöler Plattolio, dat Akschoonsbündnis Platt is cool un ehr plattdüütschen Bandkuntest Plattsounds. En Bispell för en aktuell Projekt is de Theaterautorenwarksteed. Hierbi worrn tohoop mit de nedderdüütschen Bühnenbünnen, den Theaterverlag Mahnke un de Lannsverbänn vun den "Bund vun düütsche Amateurtheaters" Nawassautoren dör profeschonelle Theaterutbillers in Saken as dramaturgsch Grundweten un Fardigkeiden in't szeensche un dialoogsche Schrieven schoolt un betüdelt. En anner Projekt is de plattdüütsche Landkoort. Hier sünd de Naams vun vele noorddüütsche Öörd op Hoog- un Plattdüütsch angeven, vun't Leste gifft dat ok en Luutschrift un en Toonopnahm. Angaven to de Institschonen un Informatschonen över enkelte Städer kaamt to dat Anbott dorto.

Finanzeren

Dör en Rahmenafkamen warrt dat INS staatlich ünnerstütt. De Middels setten sik 2012 so tohoop: Vun de Bunnslänner Neddersassen, Sleswig-Holsteen, Hamborg un Bremen kemen institutschonelle Stüttmiddels, en Stöhntoschööt geev dat vun den Landschappsverband Westfalen-Lipp. För enkelte Projekten kemen Stüttmiddels vun'n Bund un de Länner Mekelborg-Vörpommern un Bremen. Hento kaamt Egen- un Drüddmiddels ut Liddmaatsbidrääg, Verkoopsinnahmen, Honoraren un Spennen. 2012 umfaat de Huushoold Innahmen un Utgaven vun je wat 360.000 €.

Kooperatschoon

Vun 1987 bet to de düütsche Wedderverenen bestunn twüschen dat Bremer INS un dat Mekelborgsche Folklorezentrum (MFZ) in Rostock een kortleevige un op gegensiedige offitschelle Delegatschoonsbesöken beschränkte Kooperatschoon. Se keem op Initschativ vun'n Bremer Börgermeester Klaus Wedemeier tostann, worr vun'n DDR-Staatsraatvörsitter Erich Honecker persöönlich verlöövt un binnenkort in de nee opnahmen Städerpartnerschapp Bremen-Rostock inbett. De INS/MFZ-Kooperatschoon worr as de Städerpartnerschapp sülvst vun Beginn an intensiv vun de Bezirksverwalten Rostock un vun de DDR-Staatssekerheit överwacht. Inoffitschelle Mitarbeiders (IM) harrn sünnerlich den Opdrag, de damaligen INS-Geschäftsföhrer Wolfgang Lindow un Claus Schuppenhauer narichtendeenstlich "aftoschöppen", ok to anner nedderdüütsche Verenen un Organisatschonen mit Verbinnen na de DDR, sünnerlich de Lübecker Fritz Reuter Sellschop un ok de Lannsmannschapp Mekelborg.

Wolfgang Lindow üter sik Anfang 1991 över de verleden Tiet un de Ümstänn un klaag, dat wees "perfide", dat vundaag de, de vörher versöcht harrn, de kulturelle Verbinnen oprecht to holen, an de Siet vun de Stasi-Mithelpers stellt warrt. Lindow: „Natürlich wußten wir, daß unsere offiziellen Kontakte zum Folklorezentrum wie auch meine langjährigen privaten Verbindungen zu vielen Plattdeutschen in Mecklenburg von der Partei beobachtet wurden, aber sind wir deswegen Collaborateure?“

Geschäftsföhrers/Vörsitters

• 1974-1997: Wolfgang Lindow
• 1974-2003: Claus Schuppenhauer
• 1995-2012: Ulf-Thomas Lesle
• siet 2003: Reinhard Goltz
• siet 2003: Frerk Möller

Vörstand von’n Dregervereen

Stand 2014

• 1. Vörsitter:

  1989–2009: Hermann Niebaum

  2009–Juni 2011: Ingrid Schröder

  Juni 2011-2013: Jörg Peters

  siet 2013: Dirk Römmer

• 2. Vörsitter:

  -6. Mai 2005: Hein Kröger

  6. Mai 2005-2009: Ingrid Schröder

  2009-2013: Cornelia Nath

  siet 2013: Herwig Dust

• Schatzmeester:

  -Juni 2011: Ernst Ludwig Neuenkirchen

  siet Juni 2011: Fritz Bokelmann

• Schriever:

  -2012: Helmut von Eitzen

  2012-2013: Gisela Mester-Römmer

  siet 2013: Cornelia Nath

• Bisitter:

  -6. Mai 2005: Lothar Heinz

  6. Mai 2005-2009: Gisela Mester-Römmer

  siet 2009: Helmut von Eitzen

• Vörsitter Biraat:

  -Mai 2007: Heiko Frese

  siet Mai 2007: Herwig Dust

• beratendes Mitglied:

  6. Mai 2005-: Volker Kröning

  opstunns: Karin Evers-Meyer

Tall Maten

• 2003: 144 Lüüd, 87 Körperschoppen
• 2008: 144 Lüüd, 83 Körperschoppen
• 2012: 151 Lüüd, 83 Körperschoppen

Weblenken

• Websteed vun dat Institut (hoochdüütsch, plattdüütsch)
• Kredit soll Institut für Niederdeutsche Sprache helfen am 23. Oktober 2017 auf butenunbinnen.de