Emil Hecker

Emil Hecker (* 4. Juni 1897 in Hamborg; † 11. Juli 1989 in Bruunsbüddel) weer en plattdütschen Schrieversmann ut Bruunsbüddel an de Elv.

Sien Leven

Emil Hecker ut sien Leven, wat he sülvens vertellt: "Bi de Kinddöp wor ick Emil Wilhelm Julius Johann döfft. Born bün ick den 4.6.1897 in den groten Steenbukaasten Hamborg, Stadtdeel Billwarder-Niendiek. Mien Voter, de in Brunsbüttel boren wär, harr dor en Tügloden. 1903 käm ick in de Vörschol vun 't Johanneum, 1906 in de Sexta vun 't Wilhelmnasium. Mien Öllern wären 1904 weller no Brunsbüttel trocken, 'nem mien Voter den Loden vun sienen Voter övernähm. Je, un ick bleev in de Stadt, schull je wat lehren un up den Dokter studeeren. Moder ehr Öllern nähmen mi bi sick up. Grotvoter wär Scholmeistersöhn ut de Lünebörger Heid, Grotmoder käm vun Lütjenborg. Beid harn se jümehr Modersprook wohrt, de ick dor denn uk as Sprok Nummer süß tolehr. Un wat ick bi de beiden ni lehr, dat bröchen mi de Brunsbütteler Dörpjungs bi, wenn ick as "Hochstudent" in de Ferien "up Besök tohus" wär. Wieldes wär de Krieg kommen un reep mi "to de Fohnen ", as see dat nömen: Verdun, Champagne, Somme, dat Oostland wörrn nu mien Levensrebeet för dat niede, blödige Handwark, meistto dree lange Johr'. Un jüst as de Krieg to End gohn wull, do slog de Dod mi in Flandern bi Zilverberg toschannen: mit een afschoten Been un mehr as en halvhunnert Löcker in 't Fleesch bröchen mi de Belgier in een vun jümehr Lazaretten. 1919 käm ick weller no Dütschland un harr dor mien leeve Not mit, weller eenigermoten loopen to lehren. Vun 1920 bis 1922 heff ick in Hamborg studeert, up den Doktor, as ick dat je schull; over denn güng Voter dat Geld un mi de Mot un de Knöv ut un ick verkrop mi in't ole Heckerhus in Brunsbüttel, hulp Voter in 'n Loden un bi sien Brandkassengeschäft. Ick lehr noch flietig Plattdütsch to bi de Buern, de Fischer, de lütten Lüd', un füng an to schrieven, as Rudolf Kinau mi dat an rod harr: lütte Geschichten un Gedichten in uns' Modersprook." To sien 80. Geburtstag wor Hecker frogt, wie old he wull warn much. Hecker : "Mien' Voter is 95 Johr olt worn, sien Voter 91; sodennig döff ick sachts höpen, wat mien Tiet noch ni afloopen is un ick noch en Stremel Johren för uns' Modersprook warken kann mit schreeven Schrift un mit Geschichten vörlesen, as ick dat Johr för Johr do, hier in mien lütt Dörp an de Elv achter'n Diek un to Norrn güntsiets de Grenz an de See, 'nem ick en tweet Stück Heimot funnen heff. " Dreemol wär Hecker verheirad, Voter vun twee Söhns (Cai und Helmut un Grootvoter vun twee Kindskinner. Tolest leev he gude 20 Johr mit sien Telse in Brunsbüttel un op Alsen in Dänemark. Tolest wulln sien Ohrn nich mehr so richtich, he starv an'n 11. Juli 1989 tofreeden in sien Dichterstuv in Brunsbüttel.

Sien Böker

„He stellt uns de Minschen vör, so as se sünd, heel ünnerscheedli von Charakter. Hecker kennt ok dat Düster un dat Sware, aver he breedt dat nich ut, wöhlt dar nich in rüm, as dat hüttodaags in't Hochdütsche begäng is. He kehrt de fründlichen Sieten nah vörn, kickt lever in't Licht as in't Düster. He kann lachen un lett sien Minschen lachen un so dat Leben bestahn. He grippt in dat Leben üm sik her un nimmt sik een Begeeben vör: Un wenn he uns dar von vertellt, is dat en Geschicht warm, vull Leben, en Beleben dat noch so lütt sien mag“ meen Hans Ehrke to Hecker

„En Landsknecht, de mit den Freden nix antofangen wüß? o nee, o nee, disse Mann wuß dat: he harr sien Spraak, un he harr de Kraft, in disse Spraak to singn un to vertelln!“ hett Ivo Braak över em seggt.

Biespill:

De Klassenmütz

Wenn't Vörjohr is, denn kriegt de Fruenslüd' dat hild!

Denn ward de Mannslüd' mit Feudel un Leuwogen

bedrauht un möt sick ut de Kinken bargen, wenn se

den Dag eenigermoten got överstohn wöt! Wat dar

denn allens ut Schappen un Schuven un ünner'n Oken

rut kümmt un nah buten in Sünn un Wind slept ward,

dar is dat End vun weg!

»Kiek di de dore Maskerodenkapp mol an!« sä mien lütt

Fruensminsch un heel mi sowat as en Mütz ünner de

Näs ... en Mütz, grönvergriest mit en Rand, de mol witt

we'n wär, smuck vun de Motten belöckert! En Mütz, as

de Jungs up de hogen Scholen ehr vör Jahr un Dag mol

drogen, en Klassenmütz, de sick Jahr üm Jahr mit dat

Versettwarrn, dat Upstiegen in en högere Klass,

veränner, vun de swatte Sextanermütz an bit nah de

rode Primanermütz hen ... wenn en ni jüst dat Malleur

harr, backen to blieven!

»No?« frog de lütt Reinmokerdüvel nochmol un lach mi

blied an: »Wo is't: hest du dat hiere Ding mol up dienen

Brägenkasten hatt?«

»Jo!« nickköpp ick rein as in'n Droom un strok liesen

över de ole, verklörte un tweifreten Mütz hen. »De heff

ick mol drogen ... vör lange, lange Johren in de

Obertertia! Un se röppt en Stück Beleven wok ... Kumm,

sett di man en Stot up de stülpte Pekeltünn dol un hör to!«

Se dä dat ... gern, as't schien ... harr amend al en

beten Utrauhn nödig noh all dat Marachen, un de

Nieschier kettel ehr sachts uck. Un ich huck mi

blangen bie ehr un leet de oIe Tiet lebennig warrn ...

»1912 is dat we'n ... ick güng in Hamborg up de hoge

Schol, wohn bi Moder ehr Öllern un wär sodennig en

Hochstudent, as mien Mackers in't Dörp mi minnachten

nömen, wenn ick in de Ferien tohus wär. Un jümmer to

Ostern harr ick dat grote Ansehn, wenn ick mit mien

niede, bunte Mütz lank de Stroten spozeer; dat müß ick,

dor heelen mien Öllern scharp up: de Lüd' schullen je

forts Bescheed weten, wat dat weller mol lückt harr up

de Trepp noh boven.

Un de erste, de allererste, de dat gern weten wull un

schull, dat wär mien Moder. Jungs sitt je ni jümmer

bovenan in de Klass, un en Moderhart is jümmer licht in

Sorgen. So käm se mi dütmol uck weller up halven Weg

twüschen Dörp un Bohnhoff in de Möt un wull de niede

Mütz up den Kopp vun ehren Jung as erste sehn! Over

Jungs in de doren Johren sünd snoksche Dütter, uck

wenn se siek as »riep för de Ünnersekunda« utwiest

hefft. Un so harr ick denn uck den putzwunnerlichen

Infall hatt, de niede, blaue Klassenmütz in de Reis'tasch

to verstauen un de oIe, gröne Tertianerrmütz up'n Kopp

to beholen; ni wegen Regen oder Sünn, nee, eenfach

so ut Övermot un Dalvernis !

»Kumfermand

hett keen' Verstand,

hett nicks in de Kiep

as Kreihenschiet!«

Dat dore Wort kann sachts för all de Herren Jungs in

dat dore Öller gellen … uck för mi! Ick sähg mien

Moder neeger komen. Molmit legg se de Hand över de

Oogen un deck de Sünn af; wull, as't schien, beter

sehn! Ick wünk ehr lustig to. Denn over bleev se stohn

un stütt sick mit de Hand gegen eenen vun de oIen

Schoßeeböm. Ick güng wat gauer … kreg dat Lopen

... Freud dreev mi un en beten Angst, vun de ick ni

afwüß, 'nem se herkäm. »Mudder!« reep ick.»Mudder!«

»Jung!« sä se liesen un lach blied ünnerTranen. Un se

wies noh mienen Kopp; »Hest du…büst du …?«

Do föhl ick bots, wat ick ehr mit mienen oIen dütterigen

Infall för'n Schreck injogt harr, un ick harr mi sülms

verprügeln kunnt! Gau smet ick de oIe Mütz in't Gras,

hol de niede ut de Reis'tasch un sett ehr up ....

schomrot över't heele Gesicht!

»Chott, Jung, wat heff ick mi verjogt! Man nu is de

Freud dubbelt grot! En niede Mütz … smuck! Over de

oIe, de gröne, de schall uck mit: se schall uns

wohrschuen, wat wi mit uns Dalverie annerseenen ni

weh dot!« Un se güng stolt mit mi to Dörpen an!

Süh man: dat kann de dore Mütz uns vertellen!«

ut: An de Klöndör

Sien Musiken

Leeven is starker as Dood. Kantate, Vertonung: Hans Friedrich Micheelsen. Kassel: Bärenreiter :1949.

Drei Lieder. Nach Gedichten von Emil Hecker. Für EINE Singstimme u. Klavier ; op. 47. - 1949 - Hellmut Wormsbächer

Plattdütsch wüllt wi bliven (Frauenchor). Melodie u. Satz: Hellmut Wormsbächer. Text: Emil Hecker 1983 -

As en Krink, so loopt de Tiden. Hellmut Wormsbächer. (Worte: Emil Hecker) 1983

Hörspeele

To Nijoor.Chorkantate. Musik: Otto Tenne. Hamburg, Singschar Liederfreunde 1933. 16 S. UA 01.01.1936 Reichssender Hamburg.

Peer Ruug. NORAG 12.08.1932.

Dusenddübelswarft. RS Hbg. 16.02.1934.

Die letzte Fehde. RS Hbg. 12.04.1934 (SF).

Up de Slüs. RS Hbg. 3.05.1934 (SF).

Wi buut en hogen Diek üm't Land! RS Hbg. 31.05.1934.

Ein dithmarscher Hof RS Hbg. 18.06.1934.

Graf Rudolf up de Bökelnborg. RS Hbg. 11.11.1934 (SF).

Vullmacht Eggert Lau. RS Hbg. 17.11.1934.

Ick bün al hier! RS Hbg. 22.02.19 35

So singt un klingt de Dag in't Dörp. RS Hbg. 06.03.1935.

Mien Corden. RS Hbg. 20.08.1935.

Suhl Hinners. RS Hbg. 27.12.1936.

Up Hinksand. RS Hbg. 10.08.1937.

Vadder Dood. RS Hbg. 21.11.1937.

Ick weet ni, wat mit Lene is. RS Hbg. 17.04.1939.

Bie uns tohus. NWDR 07.12.1947.

De Smitt un de Dood. RB 07.02.1955.

Waterstraat. NDR 20.06.1975.

Speelstücke

De Smitt un de Dood: Een eernsthaftig Speel in een Uptoog. - Verden/Aller, Mahnke, 1938. - Hecker, Emil ; Asbeck, Wilhelm Ernst

En Nacht vull Opregen: En lustig Speel in 3 Optög / von Wilhelm Ernst Asbeck und Emil Hecker. - Hamburg : Hermes, [1938].Niederdeutsche Bücherei

Kuddelmuddel: En lütt Singspeel / von Emil Hecker. Musik von Otto Tenne. Verden/Aller Mahnke, [1938].

De Discher un sien Fleit En lustig Speel / von Wilhelm Ernst Asbeck und Emil Hecker. - Verden Mahnke, 1938.

Wipp un Wupp, de beiden Snider En lustig Spökelspeel in 4 Törns. -:Hamburg : Quickborn-Verl., 1939.

Hallo üm de Koh: En lustig Speel in 3 Törns / vun Fritz Wichmann. Plattdüütsch vun Emil Hecker. - Hamburg : Hermes, [1944].

Klaas hett Glück Een lustig Spill för junge Lüüd. - Verden/Aller: Mahnke, [1948].

Hans waart König Speel för Kinner no en Märken ut Holsteen. - Als unverkäufl. Bühnenms. gedr - Verden/Aller : Mahnke, 1949.

Böker

Vun Dörp un Diek. Riemels un Vertellen. 1929 Berlin, Itzehoe: Gottfried Martin

Vun't bunte Leben : Gedichen und Geschichen. - Berlin, Itzehoe : Martin, [1931].

Störm over't Watt 1939 / Quickborn Verlag

Wipp un Wupp, de beiden Snider 1939 / Quickborn Verlag

Hans warrt König 1948 / Verlag Mahnke

Ooltmoder von Husum 1949 / Hain-Verlag

Klaas hett Glück 1950 / Verlag Mahnke

Markst Müs…? 1951 / Quickborn Verlag

Diekerjungs 1952 / Baken Verlag Hamburg

Hatt geiht de Stroom 1957 / Flensburg Verl. Emil Schmidt Söhne

In’n Glücksputt langt 1957 / Quickborn Verlag

Vun Lüd' as du un ick 1958 / Quickborn Verlag

Hatt geiht de Stroom : Geschichten von der Niederelbe. - Flensburg : Schmidt, [1959].(Flensburger Ganzschriften)

Wiehnachtsbööm 1962 / Verlag Mahnke

Dat Dingerdonner Christnachtsspill 1962 / Verlag Mahnke

Wunnerli Volk – de Minschen 1964 / Quickborn Verlag

Vun Dörp un Diek 1967 / Quickborn Verlag

An de Klöndör 1972 / Quickborn Verlag

Mit Öltüg un Südwester 1974 / Quickborn Verlag

Hest dat al hört…? De Wett. 1975 / Verlag Mahnke

De Waggboom 1977 / Husum-Druck- und Verl.-Ges u. Verl.Ges.

Uns' Lüd' vun de Küst 1978 / Quickborn Verlag

Spossige Geschichten 1980 / Quickborn Verlag

Dor steiht en Stern an'n Heven 1982 / Husum-Druck-U:Verl.-GeS

Moin, Moin! 1983 / Eigenverlag Segebrecht Marne

Hart wes man tofreden 1997 / Quickborn Verlag

Lengen

As ick lütt weer, süng ick Leeder:

wenn ick grot bün; Leeder vull vun Lengenl

Nu ick grot bün, sing ick Leeder :

as ick lütt weer; Leeder vull vun Lengen!

Un dar twüschen liggt de Weg nu,

den ick wanner, Weg vull luder Lengen.

As ick lütt weer, nu ick grat bün:

luder Leeder ! Hart, wes man tofreeden !

Lengen = Sehnsucht

ut: Hart, wes man tofreeden

Mien ol lütt Dörp

Wo smuck liggst du dor in de Sünn,

mien ol lütt Dörp an'n Diek,

sack in de Welt uck veel noh ün'n,

du bleevst di jümmer liek.

Mank bunte Hüs' un Koten steiht

dien Karktorn hoch un free,

dat helle Klockenklingen weiht

wiet över Land un See.

Wenn't mi uck mol noh buten dreev,

lang he el de Frömd mi nie,

mien Lengen all un all mien Leev,

mien ol lütt Dörp, hör di.

Nu stoh ick hier in't stille Feld

un kiek di jümmer an,

keen Städ' is in de wiede Welt,

de ick so leev hebbn kann.

Du büst allns, wat ick denk un do,

du mokst mi froh un riek,

du büst de Freeden, büst de Roh.

mien ol lütt Dörp an'n Diek

ut: Hart, wes man tofreeden

lütt Dörp = Brunsbüttel

De hoge Boom

Weller steiht de hoge Boom

bie de ole Kark

as en hellen, blanken Droom,

stootsch, en Wunnerwark.

Weller schient dat helle Licht

in den düstre Nacht,

strokt uns Hannen un Gesicht

wam un week un sacht.

Drievens brust de Strom vörbie

un de brede Strot,

Tied, de Minschen hefft ehr ni,

jogt vun fröh bit lot.

Jogt un jachert sünner Roh,

giert noh Got und Geld,

vun de Klock in’n Torn, hör to,

ward de Stünnen tellt.

Weller steiht de hoge Boom

mit sien lüchten Licht,

wiest den Weg ut Stoff und Strom,

bött uns Ruum un Richt.

Wat de Boom uns seggen will,

di, min Fründ, un mi,

kumm, wie stoht mol’n Oognplink still

un versümt dat ni!

ut: „Dor steiht en Stern an’n Heven 1982

In’t Museum

Dat lett, as wenn du över’n Karkhoff geihst

un af un to bie Steen un Krüzen steihst

’nem Tall und Teeken liesen mit di snackt

vun ole Tieden, de al lang versackt.

Du geihst heel sinnig, geihst up hoge Töön,

un mit di goht veelhunnert, ni to sehn.

du föhlst jüm got, föhlst jümehr Glück un Not.

du hörst to jüm, büst uck von jümehr Blot.

En bleek Gesicht mit langen düstern Rock

wiest die den Weg un lüstert no de Klock -

de Tiet geit stüttig, blifft nie eenmol stohn -

he wiest:“Dat is sowiet! Du mußt nu gohn! -

De Dör fallt achter die hollboll in’t Slott...

dien Hart, dat kloppt du stomerst: „Leeve Gott!“

En Strom vun Minschen flöd’t an di vörbie:

du levst noch, levst und lövst dat liekers ni!

ut „De Waggboom 1977“

Den Sleden vun’n Bön!

Den Sleden vun’n Bön! De Pudelmütz up!

Gau rut in dat slowitte Riek,

in’n Drov up Kluntschen den Slippen tohöcht,

denn rüsch ick vun’n hogen Diek.

Dat geiht mit Hurro in wildbrusen Fohrt

un scheet ick koppheister in’n Snee,

denn stoh’k weller up de weeke Puch,

dat mok nicks, dat deit je nie weh!

Dor buten de Damper, de föhrt lang de Elv,

lot föhren, dat is mi ganz gliek,

un föhrt se uck ganz bit noh Ameriko hen,

ick bün je de König vun’n Diek.

Vergeten de Sommer, de Appeln in’n Harst

und at Vörjohr so bunt un so riek:

den Sleden vun’n Bön, de Pudelmütz up.

ist Wiehnachten buten an’n Diek!

Ebb un Floot

Woter löppt up

Woter löppt af,

Floot is de Weeg,

Ebb is dat Graff

Minschen könt ni

doon, wat se wöt,

Floot so as Ebb

kommt, as se schöt

Door liggt en lütt Koot

Door liggt en lütt Koot an’e Elv achtern Dieck,

De liggt door so freedvull un schön,

De Elv ist so blank und de Heben so blau,

In’n Goorn sünd de Blomen an’n Blöhn.

Door liggt en lüt Koot an’e Elv achtern Diek,

De Vogeln de jubeln un singt,

Ja allens een Vörjaohr, neemhen du uck kieks,

Dat Hart die vör Hög man so springt.

Door liggt en lüt Koot an’e Elv achtern Diek,

Geiht obens de Dag still to Roh,

Denn wannert das Schummern ganz sach öwer Land

Un deckt mit sein Sleuer ehr to.

Door liggt en lüt Koot an’e Elv achtern Diek,

An’n Heben blickt sülwern de Steern,

Du strooks mi de Hand un ik kiek die in’t Og

Un denn küßt wie uns sinnig, lütt Deern.

Door liggt en lüt Koot an’e Elv achtern Diek,

De weet vun uns’ hillige Leef;

Un schull ik wat wünschen, ik wüß nie mool wat

As bloots, wat dat jümmer so bleef!

ut "Dithmarschen Blätter der Heimatgestaltung" 1933

De Duv

Dat hillige Bok vertellt dor vun:

de Duv, de käm

un bröch de Minschen

en Blatt vun den Ölboom.

Holt un Steen;

Broder slog Broder!

Iesen und Brongs:

Broder slog Broder!

Pulver un Blie:

Broder slog Broder!

Un jümmer weller käm de Duv

un bröch de Minschen

en Blatt vun den Ölboom....

Bomben un Gas

Broder sleit Broder!

Atom

Woterstoff,

Kobalt:

Broder ward Broder slogen!

Un de Duv?

Un de Ölboom

Un de Minsch ?

Keen hillig Bok

ward dor molins vun vertellen !

Douaumont/Frankriek 1916

Twee Breeve

Twee dode Bröder lägen vör uns in't Minenlock,

un Wind un Sünn

un Regen verklör'n ehr Büx und Rock.

As wi ehr bargen wullen

bie Nacht in't Niemandsland.

twee lütte Breeve fullen

ehr ut de Knokenhand

Wat in de Breev' stünn' schreven -

twee Sproken, man een Not! -

Dat Leeven harr dat geven,

un nohmen harr't de Dod:

Bientot la guerre sera finie!

Je t'aime!

Ta petite Marie!

Kumm bald noh Hus!

lck luer up di!

lck heff di leev!

Dien lütt Marie!

Douaumont/Frankriek 1916

Obend up’n See.

De Welt sack lies in Schlummern,

hörs narms rundüm en Luud.

Up düsterblages Woter

de griese Nebel bruut.

De rode Mond stiggt sachen

ut stille swarte Böm,

un Wulken seilt an’n Heben

as blanke, lichte Dröm.

Uns’ Boot dat drifft so sinnig

dör Blomen witt un geel.

Wi snackt keen Woort un liekers

seggt wie uns beid so veel.

ut Dithmarschen Blätter der Heimatgestaltung 1934

Kiek ook bi

• List vun plattdüütschen Schrievers

Weblenken

Emil Hecker in dat Dithmarschen-Wiki