Beschrieven

en: see Image:Nederlandgodsdienst1849-en.PNG

de: siehe Image:Nederlandgodsdienst1849-de.PNG

nl: Gegevens in de kaart zijn afkomstig van de volkstellingsuitslagen, te vinden op www.volkstellingen.nl De kaart zelf is eigen werk.

Op gemeenteniveau is telkens met een kleur weergegeven welke godsdienstgroep er de meerderheid heeft: rood voor protestants, groen voor katholiek. Is deze meerderheid groter dan 66,66% (= 2/3 van de bevolking), dan is een donkere kleur gebruikt; is de meerderheid tussen de 50,0% en 66,66%, dan is een lichte kleur gebruikt. Er zijn zeven gemeenten blauw gekleurd: hier is geen van beide groepen in de meerderheid. In zes gemeenten zijn beide groepen ongeveer of precies even groot: Avenhorn (NH), Mijdrecht (Ut), Oegstgeest (ZH), Oudwulven (Ut), Portengen (Ut) en Stad Delden (Ov). De gemeente Tempel (ZH) is onbevolkt en daarom eveneens blauw gekleurd.

Ter aanvulling zijn ook de godsdienstenclaves weergegeven, allemaal katholiek in protestants gebied, voor zover deze niet blijken uit de (lichtere) kleur van de gemeente. Als enclave wordt beschouwd een dorp of groep van dorpen/buurtschappen volledig omringd door andersgodsdienstig gebied, met zelf in meerderheid een afwijkende godsdienst. Er zijn dertien enclaves weergegeven: in Groningen Kloosterburen / Den Hoorn; in Friesland Bakhuizen, Blauwhuis e.o., Buren (op Ameland), Roodhuis e.o. en Sint Nicolaasga; in Drenthe De Maten, Nieuw-Schoonebeek, Steenwijksmoer e.o., Zandberg en Zorgvlied; in Overijssel Slagharen; in Zuid-Holland Achthuizen e.o. (op Goeree-Overflakkee). Dorpen die weliswaar in de eigen gemeente afwijken qua godsdienst, maar grenzen aan of in de buurt liggen van een gebied dat dezelfde godsdienst heeft, zijn niet weergegeven. Uitzondering vormen Nieuw-Schoonebeek en De Maten, die weliswaar grenzen aan katholiek gebied in Duitsland, maar toch zijn weergegeven omdat Duitsland buiten de kaart valt. Na 1849 zijn in het zuidoostelijk veengebied van Drenthe, hoofdzakelijk door immigratie uit Duitsland, nog een aantal in meerderheid katholieke dorpen ontstaan: Barger-Compascuum, Barger-Oosterveld, Klazienaveen-Noord, Weiteveen en Zwartemeer.

Al met al bieden de volkstellinggegevens van 1849, doordat onkerkelijkheid toen nog haast niet bestond, een mooi overzicht van de godsdienstige achtergrond van de verschillende gemeenten en streken in Nederland. Duidelijk zichtbaar is de godsdienstgrens die dwars door Nederland van zuidwest naar oost loopt (grotendeels te herleiden tot de bestandsgrens tijdens het Twaalfjarig Bestand, 1609 - 1621), maar ook opvallend is het gemengde karakter van grote delen van Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. De katholieken zijn hier, net als in de enclaves, nakomelingen van hen die tijdens de Reformatie vasthielden aan het 'oude geloof'.

Lizenz

I, Dimitri, Autor vun disse Datei, gifft ehr hiermit ünner disse Lizenzen free:

Ünner de Maatgaven vun de GNU free Lizenz för Dokumentatschoon, Version 1.2 oder en latere Version, rutgeven vun de Free Software Foundation;, dörffst du disse Datei koperen, wiedergeven un/oder ännern; dat gifft keene unverännerlichen Afsneed un keen Ümslagtext vörn oder achtern. Den fullen Text vun den Afspraak is in't Kapitel GNU-Afspraak för friee Dokumentaschion verfögbar.http://www.gnu.org/copyleft/fdl.htmlGFDLGNU Free Documentation Licensetruetrue

	Disse Datei is verfögbar ünner de Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported Afspraak.
	Naam nömen: I, Dimitri
	Du dröffst: wiedergeven – Kopien maken, an Annere wiedergeven un överdregen nee tohoopsetten – dat Wark verännern Ünner disse Bedingen: Naam nömen – Du musst den Naam von’n Autor oder von’n Afspraakgever in de von em fastleggte Wies nömen (aver nich so, dat dat utsüht, as wenn he di oder dien Gebruuk von dat Wark ünnerstütten deit). egaal wiedergeven – Wenn du dit Wark ännerst, afwannelst oder in en eegen Wark inboost, dörffst du dat nie’e Wark, dat dor bi rutkummt, man ünner desülve Afspraak oder een, de so temlich dat sülve is, rutgeven.
	Diese Lizenzmarkierung wurde auf Grund der GFDL-Lizenzaktualisierung hinzugefügt.http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/CC BY-SA 3.0Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0truetrue

Diese Datei ist unter der Creative-Commons-Lizenz „Namensnennung 2.5 generisch“ (US-amerikanisch) lizenziert.

Naam nömen: I, Dimitri

Du dröffst:

• wiedergeven – Kopien maken, an Annere wiedergeven un överdregen
• nee tohoopsetten – dat Wark verännern

Ünner disse Bedingen:

• Naam nömen – Du musst den Naam von’n Autor oder von’n Afspraakgever in de von em fastleggte Wies nömen (aver nich so, dat dat utsüht, as wenn he di oder dien Gebruuk von dat Wark ünnerstütten deit).

https://creativecommons.org/licenses/by/2.5CC BY 2.5 Creative Commons Attribution 2.5 truetrue

Du kannst di de Lizenz utsöken, de di opbest gefallt.