Wetenschop
Wetenschop is all dat, wat de Minschen rutkreegen hebbt över Minsch un Natur as ok dat Ünnersöken vun Tosamenhäng un Saken, de opstunns noch nich verstahn warrt. Ne’et Weten kriggt de Wetenschop dör de Forschung. Wat dormit rutfunnen warrt, mutt denn so opschreven warrn, dat annere Lüüd dor ok rankümmt. Dat heet sünners in Böker un wetenschoplich Tiedschriften. Sünners wichtig is bi’t Forschen de Bewies. Een kann nich blots vertellen, wat he utfunnen hett, man he mutt ok verkloren, woans he dorop kamen is un dat all’ns mit dat Weten tohopenpasst, wat dat al gifft. Dör de Lehr warrt dat Weten wiedergeven, sünners an de Universitäten.
För de Wetenschop hett sik – as dat Karl Popper formuleert hett – inbörgert, dat
- toerst en Hypothees formuleert warrt. Dat is en Idee, woans wat sien kann.
- denn mutt wieterforscht warrn, dat dor Inholt bi de Hypothees kümmt.
- denn kann ut de Hypothees en Theorie warrn.
- de Theorie mutt so formuleert warrn, dat se vun anner Lü pröövt warrn kann. Dat heet, dat se verifizeert oder falsifizeert warrn kann.
Wetenschoplich Arbeet mutt sik an sünnere Kriterien hollen:
- Objektivität: twüschen Person un Saak ünnerscheden
- Reliabilität: Toverlatig in Forschung un Darstellen sien.
- Validität: Wat rutkregen warrt, authentisch beleggen (Bewies föhren)
Wetenschop geiht faaken na düsse Schritt för sick:
- Wunnerwarken över wat, wat een sick noch nich klor moken kann
- Nakieken, woans sick dat mit een Phänomen verhollt un dat nipp un nau opschreewen.
- Sammeln un Ordnen vun Material
- systematisch Experimenteern as Fraag an de Natur. Dorbi mööt de Experimente so dokumenteert warrn, dat jedereen se (tominns in't Prinzip) namoken kann un dorbi to dat sülvige Ergebnis kümmt. Dat güldet besünners för de Natuurwetenschoppen
- Opstellen vun Hypothesen un Theorien
- Bewies oder vun de Theorien oder Nawies, dat se falsch sünd
- de niegen Erkenntniss opschreewen un in Tiedschriften un Beukers openbar moken.
De modernen wetenschoplich Methoden gaht trüch op Francis Bacon.
Indelen vun de Wetenschoppen
[ännern | Bornkood ännern]In de olle Tiet weer de Indelen na de söven Künst (lat. Artes). Dor weer ok de Astronomie bi, de fröher ok de Astrologie as Deel harr. De annern Künsten weren Gramatik, Rhetorik, Dialektik, Arithmetik, Geometrie un Musik.
Ok in de anfangen Niege Tied weer Wetenschop noch nich so opdeelt as hüüt. De Wetenschopler harrn sick üm verscheden Rebeden kümmert, so as Leonardo da Vinci un Gottfried Wilhelm Leibniz.
Hüüt warrn de Wetenschoppen faaken so indeelt:
- Natuurwetenschoppen, t.B.
- Ingenieurswetenschoppen, t.B.
- Geisteswetenschoppen, t.B.
- Sellschopswetenschoppen, t.B.
Kiek ook bi
[ännern | Bornkood ännern]
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]
- Grundsätze zur Sicherung guter wissenschaftlicher Praxis (PDF; 708 kB), Deutsche Forschungsgemeinschaft, Januar 1998. (hoogdüütsch)
- Wissenschaftsbarometer 2022 ruutgeven vun Wissenschaft im Dialog (hoogdüütsch
- The National Academies Press, nap.edu: Exposure Science in the 21st Century: A Vision and a Strategy (PDF, „Wissenschaft im 21. Jhdt.: Vision und Strategie“, hoogdüütsch)