Gemeennaam

En Gemeennaam oder ok Trivialnaam is en Beteken för en Saak, de för den allgemenen Bruuk in’n Alldag begäng is, sik aver nich na de offizielle Systematik richt, de vun dat tohören wetenschoppliche Fackrebeet dorför vörsehn is. Disse Fackrebeden künnt to’n Bispeel de Biologie, Chemie, Medizin oder de Pharmazie wesen, aver ok in Deelrebeden dorvun oder in technische Twiegen. Tomeist sünd de Trivialnaams de bekannteren Begrepen un dorüm eenfacker to verstahn, vunwegen dat se ut’n Alldag ut fackfrömme Lüüd bekannt sünd.

Chemie

In’n Fall vun de Chemie gifft dat Trivialnaams för cheemsche Stoffen, de sik nich an de IUPAC-Regeln för de systemaatsche Nomenklatur orienteert. Disse Trivialnaams geevt nich de Mööglichkeit alleen an de Naam al wat över de Struktur oder de Tosamensetten vun den Stoff ruttofinnen.

Tomeist sünd Trivialnaams vun Naturwetenschopplers vörslahn worrn, de en cheemsch Verbinnen as eerste opdeckt, isoleert oder herstellt hebbt. Faken wiest de Naam op de Afkumst hen un nich op de cheemschen Egenschoppen. To’n Bispeel is Vanillin na sien Vörkamen in de Vanille nöömt, so as Miegeemsüür (systemaatsch: Methansüür) na ehr Winnen ut destilleerte Miegeems afleidt is.

Bruukt warrt Trivialnaams vör allen in’n Alldag, aver ok in annere Wetenschoppen un in de Technik. In de Chemie sülvst warrt Trivialnaams denn bruukt, wenn de systemaatsche Naam in den enkelten Fall to ümständlich is. Dat kummt veel bi Biomolkekülen vör, de faken bannig kumplex opboet sünd, as dat Hämoglobin oder dat Chlorophyll. Man dat gifft ok eenfacke Verbinnen, för de jümmer noch de Tivialnaam begäng is, vun wegen dat de al lang bekannt is. Bispelen dorför sünd Aceton oder Acetylen. In eenige Fäll warrt de Bruuk sogor vun de IUPAC verlöövt.

In’n Alldag bit hen to wetenschoppliche Publikatschonen warrt jümmers wedder ne’e Kortnaams oder traditschonelle Begrepen bruukt. De IUPAC ünnerscheedt dorbi twüschen Trivialnaams, de keen Tosamenhang hebbt mit de systemaatschen Nomenklatur (as t. B. Harnstoff, Water oder Glaubersolt), halfsystemaatsche oder ok Semitrivialnaams, bi de tomindst en Deel vun en systemaatschen Naam bruukt warrt (t. B. Kohlendioxid ansteed vun Kohlenstoffdioxid oder Trityl för de Triphenylmethyl-Grupp), un toletzt de systemaatschen Naams. Aver ok för’t Utfinnen vun ne’e Trivialnaams, to’n Bispeel bi nee opdeckte Naturstoffen gifft dat Regeln na de IUPAC.

Biologie

In de bioloogschen Nomenklatur warrt as Trivialnaam (ok Vernakularnaam oder Nomen triviale) de regionalen oder landsspraaklichen Beteken för en Leevwesen betekent, d. h. en Taxon ansteed vun en wetenschopplichen Naam. In’t Plattdüütsche warrt to’n Bispeel „Lööv“ bruukt ansteed vun den tweedeeligen Oortnaam (Binomen) Panthera leo, so as in’t Hoochdüütsche „Löwe“ un in’t Engelsche „lion“ bruukt warrt. Trivialnaams beschrievt faken rein na dat, wat en gau sehn kann un versmeert dormit faken de systemaatschen Tosamenhäng. Op de annern Siet künnt se ok en Verwandschop twüschen Orden andüden, de dat in Wohrheit gor nich gifft. Vele Trivialnaams sünd ok nich eendüdig. To’n Bispeel steiht de Begreep „Botterbloom“ för en teemnliche Reeg vun Orden un Ordengruppen vun verschedene Verwandschopsgruppen, de en gele Blööt opwiest.