Johann Heinrich Pestalozzi
.jpg)
Johann Heinrich Pestalozzi (* 12. Januar 1746 in Zürich; † 17. Februar 1827 in Brugg) weer de Begrünner van de moderne Pädagogik. Dat Levensteel van den allgemeen achten groten Swiezer Pädagogen weer de Upgaav, de Kinner ut de armen Volksschichten, de domaals veel missen mussen un in unvörstellbare Armoot upwussen, to ene gode Uptucht un Schoolbildung to verhölpen.
Al as jungen Keerl keem he mit de Ideen van de Upklarers tosamen un mit de Gedanken van de natüürliche Gööd van de Minschen. Siene Ansicht, dat dat möglich is, den Minschen so uptotehn, dat he en natüürlich un sittenreinet Leven föhren kann, hett sien Leven bestimmt.
Na sien Theologie- un Jurastudium greep he den Gedanken van Rousseau up: "trügg na de Natuur" un wenn sik de Landweertschap to. He richt sik en Landgoot in, aver ganz in siene Ideale verspunnen, verstund he nix van Weertschaften un muss dat Goot wedder upgeven. Ok de Uptehanstalt, de he 1775 grünnen de, sloog fehl, wiel he nich richtig organiseren kunn.
In de folgen Jahren fung Pestalozzi an, siene pädagogischen Gedanken uptoschrieven. Mit siene Böker „Avendstunnen van enen Eensiedler“, „Lienhard un Gertrud“ un „Christoph un Else“ harr he groten Spood. Ene Reis na Düütschland maak em mit de domaals al beröhmten Mannslüüd Klopstock, Wieland, Herder, Goethe un Fichte bekannt. Van de franzöösche Republiek wuur he to’n Ehrenbörger nöömt.
1798 wurr Pestalozzi Direktor van dat Weesenhuus in Stans. He sammel an de 80 verweeste Bedelkinner un maak dat to sien Upgaav, ehr mit Duld un Düer ut ehren vewahrloosten Tostand un ehre Groffheit ruttohölpen. He unnerricht ehr in Lesen, Schrieven un Reken un geev ehr ok Anwiesen för praktische Arbeiden. Mit de Handarbeit wurr en Deel van den Unnerholt van dat Weesenhuus upbrocht.
In Burgdorf in den Kanton Bern stund Pestalozzi in de folgen Jahren en Uptehanstalt vör, de mit en Lehrerseminar verbunnen weer. In disse Tiet schreev he sien Book „Wo Gertrud ehre Kinner lehrt“. Pestalozzi sien Bemöhen wurrn in wiete Kreisen bekannt un wunnen em besunners in Düütschland vele Frünnen.
In Ifferten övernehm Pestalozzi ene Uptehanstalt för Kinner ut alle Stännen un togliek ene Anstalt för dat Utbillen van Schoollehrers. Nu keem de Periode, in de he beröhmt wurr. De van em utbillten Lehrers unnerrichten in Madrid, Neapel un Sankt Petersborg. Siene Gedanken kemen in de Philosophie an un wurrn dar fründlich diskuteert. Liekers har siene School dat mit grote finanzielle Probleme to doon. 1825 muss he de Anstalt sluten. He gung trügg na Neuhof un schreev dar siene lesten Warken.