Waterlaten
Waterlaten oder Miegen (in de Fackspraak as Mikschoon, in de Ümgangsspraak t. B. ok as Pissen betekent) meent dat normalerwies vullstännige Leddigmaken vun de Miegblaas. Disse Vörgang warrt dör kumplexe Regelkreisen vun’t autonome un willkürliche Nervensystem stüert. Dat kontrolleerte Waterlaten is dorüm nich anboren, man stellt sik in’n Verloop vun’t kindliche Riepen (oder wiel de Rennlichkeitsoptucht) eerst na de Kontroll över’n Stohlgang in. In’t föffte Levensjohr sünd eerst ruchweg 80 Prozent vun de Kinner dags un nachts dröög. In jeed Öller gifft dat en Reeg vun Oorsaken, de en Blasendysfunkschoon (as Sammelbegreep för Stören bi de Spieker- un Waterlaatfunkschoon bi de Blaas) utlösen künnt. In’t Kinneröller sünd dorbi dat Nattmaken in de Nacht, in’t högere Öller dat nich vullstännige Waterlaten mit Billn vun Restmieg un sünners dat nich wullte Afgahn vun Mieg (Blaseninkontinenz) vun Bedüden.
Physiologie
[ännern | Bornkood ännern]De Miegblaas deent as’n Twüschenspieker för den Urin, de jümmerweg vun de Neren afscheedt warrt. Wenn een normal drinken deit, warrt se an’n Dag veer bit söss mol över de Miegröhr leddig maakt. De Urinmengde, de dorbi utscheedt warrt, liggt jeedmol twüschen 300 un 400 Milliliter.
As höchste Blasenkapazität warrt dorbi dat Füllvolumen betekent, dat to’n so nöömten imperativen Miegdrang oder to’t unwillkürliche Waterlaten föhrt. För Fronslüüd warrt en Normweert vun 300 bit 400 Milliliter angeven, bi Mannslüüd sünd dat 400 bit 600 ml. De Blasenkapazität warrt utrekent as de Summ vun de funkschonellen Blasenkapazität un den Restmieg, de na’t Waterlaten nochin de Blaas torüchblieven deit. De funkschonelle Blasenkapazität is dat middlere Volumen vun’n utscheedten Mieg, wovun noch de Restmieg aftogen warrt.
De Spiekerfunkschoon vun de Blaas warrt to’n een dör twee Sluutmuskels sekerstellt: en buteren, dweerstriepten un en binneren ut gladde Muskelzellen. Bito mutt sik bi tonehmen Blasenfüllstand de „Blasenleddigmaker“ (Musculus detrusor vesicae, kort as Detrusor betekent) an de ännerten Druckproportschonen anpassen un sik dorto entspannen. Dat warrt as Akkomodatschoon oder Blasencompliance betekent. Is dit Tosamenspeel stört, folgt en so nöömte Detrusor-Sphinkter-Dyssynergie.
Warrt dat Vermögen to en wietere Akkomodatschoon vun’n Detrusor överschreden, stiggt de Druck binnen de Blaas gau an un löst över Dehnrezepters in de Blasenwand den Mikschoonsreflex ut. De föhrt to’n Tosamentrecken vun’n Detrusor, to en passiv Dehnen vun’n binneren Sluutmuskel un to’n willkürlich stüerten Afslappen vun’n buteren Sluutmuskel.
De Vörgang vun’t Waterlaten warrt vun’n Parasympathikus inleidt. De reizt de Blasenmuskulatur, dat de sik anspannt, un helpt bi’t Leddigmaken vun de Blaas. De Sympathikus op de annern Siet sorgt dorför, dat de Blaas sülvst slapp warrt, dat se sik wedder füllen kann, un för’t Anspannen vun de Sluutmuskels. Dormit hinnert de Sympathikus, dat stännig Mieg afgeven warrt.
En gesunnen Minschen produzeert in 24 Stünnen ruchweg 1000 bit 1500 ml Mieg, wat afhangt vun de Fletigkeitsmengde, de he toföhrt. De Urinprodukschoon is aver nich jümmer gliek. De meiste Urin warrt bi’n Minschen morgens üm Klock söss produzeert.
Kulturhistorie
[ännern | Bornkood ännern]
Mannslüüd un Fronslüüd hebbt in uns Kulturkreis normalerwies ünnerscheedliche Ansichten to’n Waterlaten: So pisst de Mannslüüd veel in’t Stahn. Ut dat antike Ägypten dorgegen hett Herodot bericht, dat „...de Wiever jemehrn Wieg in’t Stahn laat un de Kerls in’t Sitten.“[1]
Bit in’t 19. Johrhunnert weer dat ok in westliche Sellschoppen begäng, dat man buten in de Natur Water laten de. In hüütige Tiet warrt dat nich mehr geern sehn. In vele Lännern is dat sogor verboden un dat warrt verlangt, dat een to’n Waterlaten en Urinal oder en Toilett opsöcht, wenn een in de Neeg is.
Waterlaten bi Deerten
[ännern | Bornkood ännern]
Dat Waterlaten is en Vörgang, de bi all Söögdeerten vörkummt un in eerster Lien den sülven Sinn hett as bi de Minschen. Blangen de Funkschoon vun’t Utscheden hett de Urin bi tallrieke Deerten, de territorial leven doot, tosätzlich de Funkschoon, dat Revier to markeeren. De utscheedte Mengde is afhangig vun de Liefgrött: utwossen Elefanten künnt to’n Bispeel üm un bi 30 Liter Urin op eenmol aflaten. Wiel den Winterslaap (ruchweg veer Maanden) laat Iesboren gor keen Mieg af.
Borns
[ännern | Bornkood ännern]Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Klinke, Silbernagel: Lehrbuch der Physiologie 4. Oplaag, Georg Thieme Verlag, Stuttgart 2004, ISBN 3-13-796004-5, S. 300f
