De Born vun Mars (Planet) wiesen.

{{Stubben}}
{{Infobox Planet
| Naam = Mars&nbsp;&nbsp;[[Datei:Mars symbol (bold).svg|24px|alt=♂|Astronoomsch Symbol]]
| Bild = [[Datei:OSIRIS Mars true color.jpg|280px|Mars in natüürlichen Klören (Upnaam vun Rosetta)]]
| Bildtext = Mars in natüürlichen Klören (Upnaam vun Rosetta)
| Typ = 
| SSD = 
| Klöör = SandyBrown
| Grote_Halfass = 1.524
| Perihel = 
| Aphel = 
| Exzentrizität = 0.0934
| Bahnnegen = 1,8506
| Ümlooptied = 686,980 [[Dag|d]]
| Oppositschoonsintervall = 779,94 d
| Bahnsnelligkeid = 24,07
| Kleinster_Abstand = 
| Größter_Abstand = 
| Äquater = 6792,4
| Pool = 6752,4
| Masse = ≈0,107 [[Erdmasse]]n<br/>6,417&nbsp;·&nbsp;10<sup>23</sup>
| GM = 
| Dichte = 3,933
| Bestanddelen = 
| Fallsnelligkeid = 3,73
| Kosmische_Snelligkeid = 5,03
| Rotatschoonstied = 24&nbsp;h 37&nbsp;min 22&nbsp;s
| Assinklinatschoon = 25,19
| Albedo = 0,170
| MaxSchienbareHelligkeid = −2,94
| Druck = 6&nbsp;·&nbsp;10<sup>−3</sup>
| Temperatur = 120 [[Kelvin|K]]&nbsp;(−153&nbsp;[[Celsius|°C]])<br />210&nbsp;K&nbsp;(−63&nbsp;°C)<br />293&nbsp;K&nbsp;(+20&nbsp;°C)
| AtmosphärenBestanddelen = * [[Kohlenstoffdioxid]]: 95,32 %
* [[Stickstoff]]: 2,7 %
* [[Argon]]: 1,6 %
* [[Suerstoff]]: 0,13 %
* [[Kohlenstoffmonoxid]]: 0,08 %
* [[Water]]: 0,021 %
| Maanden = 2
| Mond1 = Phobos
| Mond2 = Deimos
| Verglieksbild = [[Datei:Mars Earth Comparison 2.jpg|280px]]
| Vergliekstext = Vergliek Mars un [[Eer]]
| Opdecker = 
| Opdeckdatum = 
| ref-o = <ref name="daten_nasa">{{Internetquelle|werk=NASA.gov |autor=David R. Williams |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/marsfact.html |titel=Mars Fact Sheet |datum=2018-09-27 |sprache=en |abruf=2020-05-10}}</ref>
| ref-p = <ref name="daten_nasa" /><ref name="daten_nasa2">{{Internetquelle |url=https://solarsystem.nasa.gov/planet-compare/ |titel=Solar System Exploration: Planet Compare |werk=NASA.gov |sprache=en |abruf=2020-05-10}}</ref>
}}

[[Bild:Mars_Hubble.jpg|thumb|right|De Planet Mars opnohm von dat Weltruum-Teleskop [[Hubble-Teleskop|Hubble]].]]

De '''Mars''' (Symbol: [[File:Mars symbol (fixed width).svg|16px|♂]]) is de veerte [[Planet]] vun dat [[Sünnsystem]]. He liggt twüschen [[Eer]] un [[Jupiter (Planet)|Jupiter]]. Sien Naam is de latiensch Naam vun den olen greekschen Gott [[Ares]], wat de Kreegsgott weer, vun wegen de roote Farv. 

== Daten ==
* Dörmeter (Äquater): 6794 km
* Mass 6,4185 × 10<sup>23</sup> kg
* Sworversnellen: 3,71 m/s² (0,379 mol de vun de Eer, dat is rund de drütte Deel)
* Dagläng: 24 St. 37 Min. 22 Sek.
* Johrläng: 686,98 Dag
* Temperatur: ca. 180 K bet 260 K (-90 bet -10&nbsp;°C)
* Druck vun de Atmosphäre: 6,36 mbar
* Maanden: De Mars hett twee lütje Maanden, [[Phobos (Maand)|Phobos]] un [[Deimos (Maand)|Deimos]]

== Opbo ==
De Mars hett an sien Böverflach nich so veel Water, dat dat Meere oder Seen gifft. An de Böverflach vun’n Mars is dat ok to koolt un de Druck is to leeg, dat Water fletig weern kunn. Hüüt besteiht de Böverflach tomeist ut Wüsten. Unner de Sand is viellicht doch noch Water in Form van [[Ies]]. Deeper unner de Böverflach, wo’t warmer is un ok en högeren Druck is, is dat Water vellicht ok fletig. De Nörnen van’t Mars is meest flach un in’t Süden sünd Bargen.
An den Noordpool un den Süüdpool gifft dat witte Polkappens, de ut froren [[Water]] un [[Kohlenstoffdioxid]]-Ies bestahn un hör Grött in de Johrstieden verännern. De Asse vun den Mars is schraag to de Ebene vun de [[Ekliptik]]. Düttwegen hett de Mars ook Johrstieden as de [[Eer]]. In't Vörjohr gifft dat grote [[Orkan]]en mit Stööv. Vulkane gifft dat ook, de gröttste is de [[Olympus Mons]], de 26,4 km hoog is un een Dörmeter vun 600 km hett. De Olympus Mons is de hoogste Barg van’t [[Sünnsystem]]. Anner hoog Bargen sünd de dree [[Tharsis Montes]] [[Arsia Mons]], [[Ascraeus Mons]] un [[Pavonis Mons]], de hoger as tein Kilometers sünd.
Ook deepe Gravens gifft dat, de Canyons. De gröttste is dat Valles Marineris, wat 4000 km lang un 4 km deep is.

== Utforschen ==
De Mars weer al in de [[Antike]] bekannt. [[Tycho Brahe]] (1546-1601) hett denn de Positonen vun den Mars nipp un nau utmeten un [[Johannes Kepler]] (1577-1630) kunn denn de Bahn bereken un hett dormit siene Planetengesetze rutfunnen. [[Christiaan Huygens]] (1629-1695) harr denn dat düstere Gebeet [[Syrtis Major]] opfunnen un dormit de Dagläng op 24,5 Stünnen berekent. [[Wilhelm Herschel]] (1738-1822) harr denn 1784 dat Ies an de Pole beschreven un [[Wilhelm Beer]] harr 1830 de erste Koort vun den Mars tekent. 

Vun 1960 an hebbt de Minschen denn mit [[Rakeet|Raketen]] Sondens na de hen Mars schaten. Dat hett faken nich henhaut vun wegen dat de Reis bannig lang is. Man de, de dörkemen, harrn denn dat Weten över den Mars bannig vergröttert.
De erst spoodrieke Landung up de Mars hett an’t 21. Juli 1976 (söben Johr na de eerst bemannt Mondlandung) mit de Sond [[Viking-1]] van’t [[NASA]] klappt. 
Siet Wiehnachten 2003 warrt de Mars van de europäisch Sond [[Mars-Express]] beobachtet, de all een heelen Bült Billers to’t Eer schickt hett.

== Maanden ==
De Mars hett twee lütte Maanden, de [[Phobos (Maand)|Phobos]] un [[Deimos (Maand)|Deimos]] ([[Greeksche Spraak|greeksch]]: Furcht un Schrecken) nöömt warrt. De beiden sünd 1877 vun den US-amerikaanschen Astronom [[Asaph Hall]] opdeckt worrn. De Naams kommt ut de [[Ilias]], wo [[Phobos (Mythologie)|Phobos]] und [[Deimos (Mythologie)|Deimos]] den Wogen von jümmern Vadder, den Gott von den Krieg, [[Ares]] trecken doot.

Beide sünd man Felsbrockens, vun de man glöövt, dat se mol [[Asteroid]]en wesen sünd, de vun’n Mars infungen weern.

Över Phobos un Deimos hett man al vör dat Opdecken mehrmols schreven, so t.&nbsp;B. hett [[Voltaire]] 1750 in sien Geschicht ''Micromégas'' von twee Marsmaanden vertellt, wie vörher all [[Jonathan Swift]], wovun Voltaire dat villicht övernommen hett. Swift schreev neemlich al 1721 in [[Gullivers Reisen]] von sowat. Dat warrt vermoot, dat Swift höört harr, dat [[Johannes Kepler]] en [[Anagramm]] von [[Galileo Galilei]] in’n verkierten Hals kregen har. Dormit wull Galilei em von de [[Venusphaasen]] vertellen, aver Kepler harr dat toeerst verkehrt opfaat.

== Weblenken ==
{{Commons|Mars}}

* {{Internetquelle |url=https://solarsystem.nasa.gov/planets/mars/overview/ |titel=Solar System Exploration: Mars |werk=nasa.org |abruf=2020-05-10 |abruf-verborgen=1 |sprache=en}}
* [https://mars.jpl.nasa.gov/ NASA Mars Exploration] (engelsch)
* Matthias Böhm: {{Webarchiv|url=http://www.uni-bonn.de/~uzsrcj/index/Geologie/Arbeiten/Mars/Mars-Referat.htm|text=''Die Geologie des Mars.''|wayback=20030817005210}} (Referaat). In: ''uni-bonn.de,'' 30. Januar 2002 (hoogdüütsch)
* Gottfried Gerstbach: {{Webarchiv|url=http://www.g.gerstbach.at/papers/MarsChannel-AstroYu73.pdf|text=''Mars Channel Observations 1877–90, Compared with Modern Orbiter Data.''|wayback=20070928092937}} (PDF; 222&nbsp;kB) TU Wien, 1. Dezember 2003 (engelsch)
* [https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Mars_Express Offitschelle Websteed  vun de ESA-Misschoon] (engelsch)
* [https://www.dlr.de/de/aktuelles/nachrichten/2018/1/20180301_neue-mars-express-aufnahmen-der-marsmonde-phobos-und-deimos_26249 DLR Mars Express: Biller] (hoogdüütsch)
* FU Berlin: [https://www.geo.fu-berlin.de/geol/fachrichtungen/planet/ Projektsieden vun de HRSC-Kamera up Mars Express] (Biller, hoogdüütsch)
* ''Mars Society Deutschland e. V.'': [https://www.marssociety.de/de/ Offitschelle Websteed] (hoogdüütsch)

'''Kaarten'''

* [https://murray-lab.caltech.edu/CTX/V01/SceneView/MurrayLabCTXmosaic.html Interaktive Kaart vun’n Mars uut 110.000 Upnamen vun’n Mars Reconnaissance Orbiters] (hoogdüütsch)
* {{Webarchiv|url=http://ralphaeschliman.com/id30.htm|text=Mars-Online-Atlas (Karten als PDF-Dateien)|wayback=20120203114934}} (engelsch)
* [https://www.msss.com/mars_images/moc/moc_atlas/ Mars Atlas Revisited: Mars Global Surveyor Mars Orbiter Camera] (engelsch)
* [https://marsoweb.nas.nasa.gov/globalData/datamaps.html Themaatsche Kaarten (Wärmse, Hööögd, Geologie)] (engelsch)
* [https://www.google.com/mars/ Google Mars] (engelsch)
* [worldwind://goto/world=Mars Mars-Globus mit World Wind] ([[NASA World Wind|NASA-World-Wind]]-Software is nödig , hoogdüütsch)
* [https://www.issdc.gov.in/docs/mr1/Mars-atlas-MOM.pdf ''Mars-Atlas''] uut Daten vun de Mars Orbiter Mission (hoogdüütsch)


{{Navigatschoonsliest Sünnsystem}}{{Normdaten|TYP=g|GND=4037687-4|VIAF=316741886}}
[[Kategorie:Planet]]
[[Kategorie:Mars|!]]