Möösch
| Möösch | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Systematik | ||||||||||
| ||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||
| Galium odoratum | ||||||||||
| (Linnaeus) Scop. |
Dat Möösch (ok Meusch, Meesch, Meesk, Galium odoratum Scop., fröher ok Asperula odorata L.) höört to de Plantenfamilie vun de Rubiaceae, just so as de Färberkrapp un de Koffie.
Wat vun Plant dat is
[ännern | Bornkood ännern]Dat Möösch is en Kruutplant, de sik een Reeg vun Johren holen deit. Se hett en Wuddel, de unner de Eer langs krupen deit. Dor wasst de veerkanten Stängels rut. Dor staht denn unnen sess, boven acht slanke Blöör umto mit fiene Borsten an’n Rand. Toeerst sünd de Blöör hellgröön, later weert se dunkelgröön. De Plant bleiht in’n Maimaand. De Blöten staht in en lüttjen Struuss up dreemol dreihte Stengels. De Frücht sünd lüttje Klievenhaftige Nööt.
Wo dat düsse Plant gifft
[ännern | Bornkood ännern]Dat Möösch gifft dat in Middel-, Oost- un Süüdeuropa un ok in Noordafrika. Möösch wasst in schaddige Hölter, besunners in Bökenhölter un in Hölter mit verscheden, dör’nanner mischte Loofbööm, wo dat veel Kruut in gifft. In de Soziologie vun de Planten kümmt de Plant besunners in den Möösch-Bökenwoold vör. Utbreden deit se sik toeerst mol över de Wuddeln. Vunwegen dat so’n Utbreden lang duern deit, wiest grote Mööschrebeden jummers up oolt Holt hen.
Wat dor insitten deit
[ännern | Bornkood ännern]In de grönen Plantendelen kümmt Cumaringlycosid vör. Besunners wenn dat Blatt verdrögen deit, warrt dor Cumarin vun afspleten. Vun dat Cumarin kümmt de besunnere Duft vun dat Möösch vun her. In lüttjere Mengen sitt dor ok noch Rubichlorsüür un Garvstoffen in vör.
Wo de Möösch to bruukt warrt
[ännern | Bornkood ännern]In Maimaand un Juni warrt dat Möösch tohopensammelt. Besunners warrt dat as Kruut för de Maibowle bruukt. Fröher is dat ok bruukt wurrn to’n Bimaken bi Wackelpudding, Sprudel, Ies, Liköör, Beer un Parfüm.
För’n Höhnergloven hett Möösch ok en Rull speelt as en Middel gegen böse Geister un Dämonen. In Posen hefft de Keih Möösch mit’n beten Solt kregen, wenn se nix freten wullen. Hexen kunn en dor ok mit verdrieven.
Bruken
[ännern | Bornkood ännern]In Rheinsberg in Brannenborg is dat Plücken vun Möösch över Pingsten vun de Jugend mit dat „Möskefest“ fiert wurrn.
Gift
[ännern | Bornkood ännern]Wenn een Möösch to sik nahmen hett, kann he dor woll Koppien vun kriegen. Dat Cumarin, dat dor insitten deit, kann een beduselt maken, wenn een dor oorntlich wat vun innehmen deit. Denn kann en woll benusselt weern, sik speen oder in Koma fallen. Man so veel Cumarin sitt in de Planten nich in, dat dat bi Eten oder Drinken passeern kann. So giftig is dat Cumarin denn doch nich.
Kiek ok bi
[ännern | Bornkood ännern]Weblenks
[ännern | Bornkood ännern]
- Die Pflanze Waldmeister (hoochdüütsch)