Keemdrüüs
En Keemdrüüs oder Kiemdrüüs (ok Gonade vun’t greeksche gone „Geslecht, Saat, Tügen“ un aden „Drüüs“) is dat Geslechtsorgan, dat Sexualhormonen un de Keemzellen billt. Bi’t Heken warrt de Keemdrüüs as Klööt (Testis) betekent, bi’t Seken as Eierstock (Ovar).
Entwickeln
[ännern | Bornkood ännern]De Keemdrüsen sünd poorig anleggt. Bi’n Embryo entwickelt sik de Keemdrüsen toeerst bi beide Geslechter gliek. Bi de Söögdeerten bestimmt eerst de sex-determining region of Y (SRY-Gen), de op dat Y-Chromosom lokaliseert is, över den Klöten-detemermineren Fakter (TDF), de de Entwickeln to’n Klööt stüert. Fehlt de Fakter, entwickelt sik de Keemdrüüs to’n Eierstock. En Deel vun de Keemdrüsenanlagen entwickelt sik to de Keemdrüsenbänner. Wegen dat fröhe Differenzeren warrt de Keemdrüsen ok to de primären Geslechtsmarkmolen tellt. Se bestimmt över dat gonadale Geslecht. En Fehlentwickeln kann to’tn Utbilln vun en Ovotestis föhren.
Bi de Seken vun de Vagels billt sik de rechte Eierstock tomeist noch wiel de Entwickeln as Embryo wedder vullstännig torüch. De Geslechtsorganen vun’t Seken billt sik blots op de linken Siet ut.
Funkschoon
[ännern | Bornkood ännern]De Funkschoon vun de Keemdrüsen lett sik in en exokrine un en endokrine Kumponent indelen:
Exokrine Funkschoon
[ännern | Bornkood ännern]De exokrine Opgaav besteiht dorin, de Keemzell bi’t geslechtsriepe Individuum to tügen, also de Eizell bi de Fro (oder bi’t Seken) un de Saatzell bi’n Mann (oder bi’t Heken). Mannslüüd künnt över de Spermatogenees vun de Pubertät an bit in’t hoge Öller Saatzellen produzeren, de to’n Befruchten döögt. Bi de Fro is de Oogenees dorgegen al in’n föfften Maand vun’t Entwickeln vun’n Embryo afslaten un hett ehr Maximum bi ruchweg 7 Millionen Eizellen, de denn bit to’n Riepen in dat Diktyotänstadium verblieft. To Anfang vun de Pubertät sünd noch ruchweg 400.000 Eizellen över. Wiel de reproduktiven Phaas vun en Fro bit to de Menopause warrt dorvun weniger as 500 vullstännig riep bit hen to’n Eisprung.
Endokrine Funkschoon
[ännern | Bornkood ännern]De endokrine Opgaav besteiht bi beide Geslechter in de Produkschoon vun Sexualhormonen. Bi de Fronslüüd sünd dat de Östrogenen un de Gestagenen, bi de Mannslüüd de Androgenen – vör allen dat Testosteron.
Dat Afstellen vun de Gonadenfunkschoon oder dat Wegmaken vun de helen Keemdrüüs warrt bi beide Geslechter as Kastratschoon betekent.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- The gonad, In: Stephen Nussey, Saffron Whitehead, Whitehead Whitehead: Endocrinology, Informa Healthcare, 2001, ISBN 1-85996-252-1