Gröönlandgoos
| Gröönlandgoos | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||||||||
| Branta leucopsis | ||||||||||||||||
| Linnaeus 1758 |
De Gröönlandgoos (Branta leucopsis) is en Goos ut dat Geslecht vun de Seegöse. Dor höört se mit to de Echten Göse in de grote Familie vun de Aantenvagels. Se warrt nich in Unneraarden updeelt, man in dree Populaschonen, de vun’anner scheedt sünd. Fröher hett de Gröönlandgoos man bloß in de Arktis brott. Man vun de 1970er Johre af an hett se sik ok in de Oostsee ansiedelt. Midderwielen warrt se to de Vagels torekent, de in Middeleuropa bröden doot.[1] Man ok hüdigendags is se mehrsttieds en Wintergast. As enkelten Vagel oder in lüttje Trupps lett se sik sehn tohopen mit Reit- un Blessgöse. Wenn dat los geiht mit den Vageltreck, sammelt se sik to unbannig grote Swarms vun bit hen to 50.000 Göse. Düsse Aart höllt sik, sunnerlich in’n Winter, an de Waterkant un brott in gröttere oder lüttjere Kolonien up Felsen an de Küst oder an Ströme.
Wie se utsehn deit
[ännern | Bornkood ännern]Mit 58 bit 69 cm Längde is de Gröönlandgoos en middelgrote Goos. Se weggt 1,5 bit 2 kg. Typische Kenneken sünd dat witte Gesicht un de witte Steern; Snavel un Hals sünd swatt. Unner dat Lief sünd se sülverwitt. Up de Flunken sitt dwars swattwitte Striepen. Upfallen deit de korte Hals, de wat rund lett, un de korte Snavel. Goos un Ganner verscheelt sik in de Farv nich.
Stimm
[ännern | Bornkood ännern]Gröönlandgöse roopt geern un veel. Se gillt dor bi un dat klingt as „rrak“, „Kak“, „guak“ oder „gock“. Vun wat wieter weg, konn een denken, en Hund blafft.
Wie se leven deit
[ännern | Bornkood ännern]
De Gröönlandgoos is en Treckvagel un treckt normolerwiese in’n Harvst vun siene Brödelplätze in de Arktis na Süden to. Bi us in Middeleuropa steiht se denn in’n Winter. De Törns, de se maken doot, sünd nich in de Gene inschreven, man mütt lehrt weern vun de Olen.
Gröönlandgöse sünd gesellig. Buten de Tied, wo se sik paaren doot un wo se bröödt, leevt se in mehr oder minner grote Swarms tohopen. Dor sünd se faken bi mit annere Göseaarden tohopen. Wenn se fleegt, wiest grote Swarms keene sunnerliche Formaschoon, man lüttjere Swarms vun 20 bit 40 Deerter billt de V-Formatschoon, de for Göse typisch is. Bi dat Flegen roopt se in eenßen weg, um Kontakt to holen. Düt Ropen klingt en beten as dat Blaffen vun Hunne.
Wat se freten doot
[ännern | Bornkood ännern]
Gröönlandgöse leevt in’n Winter sunnerlich vun kort Gras. Man se freet ok annere Planten, just, as se de unner annern up Soltwischen finnen könnt. In’t Vörjohr gaht se ok an Knubben un Blöten vun de Wilgen . Se freet ok Kreefte, Waterinsekten un unner Umstänn ok Weekdeerter. [2] In’n Sommer freet se meist Moose un Flechten, de se in de Polarregionen finnen könnt. De könnt se mit en scharpen Gnubbel an’n Snavel vun de Steen afkrabben.
Wo se tohuse sünd
[ännern | Bornkood ännern]Dat gifft dree Populatschonen: a. Gröönland (dor hefft se ok den Naam vun weg); b. Spitzbargen un c. in Russland un dat Baltikum twuschen Nowaja Semlja un de Kanin-Halfinsel. Düsse Populatschoon hett sik vun de 1970er Johre af an up Gotland un Öland ansiedelt un brott vun dat Enn vun de 1990er Johre af an ok in Sleswig-Holsteen, Neddersassen un in de Nedderlannen. Middeleuropa is dor de veerte Region mit, wo dat en Populatschoon gifft, de dor bröden deit (2.200-2.800 Paare). Dor is Middeleuropa ok de eenzigst Gegend mit, wo de Gröönlandgoos ehre Jungen in de middelsten Breeden uptehn deit.[3]
Wie se sik vermehren doot
[ännern | Bornkood ännern]Goos un Ganner blievt en Leven lang tosamen, man wenn se een Partner verlaren hefft, söökt sik de Göse en Ne’en. Meist bröödt en Reeg vun Paare tosamen up Felsen un Klippen, wo een man swaar rankamen kann. De Göse könnt bloß mit Flegen na ehre Nester rankamen. Mit dat Bröden geiht dat in’n laten Mai bit fröhen Junimaand los. Gröönlandgöse leggt bloß eenmol in’t Johr Eier. De Afstand twuschen de Nester is normolerwiese tominnst 2 m.[4] Dat Nest is en flache Kuhlen in’n Unnergrund. Dat warrt bloß man mit wenig Planten utstaffeert, man mit’e grote Masse Dunen un annere Feddern. De Goos leggt meist dree bit fiev Eier. Se sünd vun cremewitte Farv, de Pell is en beten ruug un ohn Glimmer. Wenn dat leste Ei leggt is, fangt de Goos dat Bröden an. De Ganner hollt sik unnerdes nich wiet af vun’t Nest up. Na 24 bi 25 Dage kruupt de Jungen ut. Se büxt glieks dat Nest ut un beide Olen passt jem up. Na um un bi seven Weken könnt se flegen, man se hoolt sik eerst Mol dune bi de Olen up.[5]
Bestand
[ännern | Bornkood ännern]Bit in de 1950er Johre is de Tahl vun Gröönlandgöse achterut lopen, man denn hett sik dat unbannig dreiht. 1970 geev dat al wedder 50.000 Göse. Hüdigendags warrt de Tahl vun den IUCN up 440.000 taxeert. De Goos steiht up de Rode List unner den Status „gor keen Sorgen“.
Belege
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Sächsisches Landesamt für Umwelt und Geologie (Rutg.): Wildlebende Gänse und Schwäne in Sachsen – Vorkommen, Verhalten und Management, Dresden 2006, Veröffentlichung im Rahmen der Öffentlichkeitsarbeit des Sächsischen Landesamtes für Umwelt und Geologie, S. 6
- ↑ Uspenski, S. 33
- ↑ Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel und Wolfgang Fiedler (Rutg.): Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Band 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel, Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, ISBN 3-89104-647-2, S. 55
- ↑ Uspenski, S. 31
- ↑ Collin Harrison und Peter Castell: Field Guide Bird Nests, Eggs and Nestlings, HarperCollins Publisher, überarbeitete Auflage von 2002, ISBN 0007130392, S. 67 und 68
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Jeffrey M Black, Jouke Prop, Kjell Larsson: Wild goose dilemmas : population consequences of individual decisions in barnacle geese. Branta Press, Groningen 2007, ISBN 978-90-811501-1-8
- Hans-Heiner Bergmann, Helmut Kruckenberg, Volkhard Wille: Wilde Gänse : Reisende zwischen Wildnis und Weideland. G. Braun, Karlsruhe 2006, ISBN 978-3-7650-8321-1
- J. Madsen, G. Cracknell, Tony Fox: Goose Populations of the Western Palearctic. A Review of Status and Distribution. In: Journal of Applied Ecology. Jg. 36, Nr. 5, 1999, S. 842–846.
- Erich Rutschke: Wildgänse : Lebensweise, Schutz, Nutzung. Parey, Berlin 1997, ISBN 978-3-8263-8478-3
- S. M. Uspenski: Die Wildgänse Nordeurasiens, Westarp Wissenschaften-Verlagsgesellschaft, Hohenwarsleben 2003, Nahdruck vun de 1. Uplage vun 1965, ISBN 3-89432-7561
