Hawaiiaansche Spraak
| hawaiiaansch hawaiisch | ||
|---|---|---|
|
Snackt in |
Bundsstaat Hawaii in de USA | |
| Sprecher | 18.610 (üm 2010)[1] | |
| Klassifikatschoon |
| |
| Offitschell Status | ||
| Amtsspraak in | Bundsstaat Hawaii in de USA | |
| Spraakkoods | ||
| ISO 639-2 | (B) haw | (T) |
De hawaiiaansche Spraak odder hawaiische Spraak (hawaiiaansch: ‘Ōlelo Hawai'i) is de Spraak vun de polyneeschen Inwahners vun de Hawaii-Eilannen. De Spraak is blangen Engelsch de twete Amtsspraak op Hawaii. De Sprekertall is hüüt aver nich mehr groot. De mehrsten Lüüd hebbt ehr hawaiiaansche Moderspraak afleggt un dat Engelsche un dat Hawaiiaansche Kreol as Spraak annahmen. Mit blots dörteihn Phonemen is Hawaiiaansch en phonetisch recht eenfache Spraak. Dat gifft blots heel minnig annere Spraken, de weniger Phonemen hebbt. (Rotokas un Pirahã hebbt noch eenfachere Phoneemstrukturen.)
Historie
[ännern | Bornkood ännern]Hawaiiaansch is en Polyneesche Spraak. Se keem mit de eersten Siedlers na Hawaii, de üm un bi dat Johr 1000 dor ankemen. 700 oder 800 Johren hett sik de Spraak ganz ahn Kontakt to annere Spraken entwickelt. Denn kemen 1778 Englänner ünner James Cook na Hawaii. De Kuntakt to annere Minschen weer nu duerhaft. Bet 1820 wörr de Spraak blots af un an för Naams un annere korte Saken opschreven. Denn aver kemen protestantsche Missionare na Hawaii. Se wullen de Polynesiers to dat Christendom bekehren. Dorför möten se de Spraak lehren, dat de Lüüd ehr Predigten ok verstahn kunnen. Se hebbt 1826 en Alphabet för de Spraak utklamüstert un dormit denn ok de Bibel un annere Lehrböker översett. Dat geev denn ok Daagblääd un sogor en Verfaten för Hawaii op Hawaiiaansch. Aver dat änner doch nix dor an, dat Engelsch en grötter Prestiesch harr. Mit de Tiet hebbt jümmer mehr Lüüd de Spraak wesselt. 1900 geev dat noch 37.000 Lüüd, de Hawaiiaasch snacken deen. 1948 müss dat letzte Daagblatt op Hawaiiaasch opgeven un hüüt gifft dat man üm un bi 1000 Lüüd, de dat as Moderspraak snackt. De Spraak is vun dat Utstarven bedroht, wiel de meesten vun disse Moderspreker al över 70 sünd. De einzigst Gegend, wo dat Hawaiiansche snackt warrt, is dat aflegene Eiland Ni`ihau. Disse Eiland is in Privatbesitt un de Besoek is bannig reglementeert. För de meeste vun de 160 Inwahners is de Hawaiiaansche Spraak de Alldags- un Kommunikatschoonsspraak. Dorüm ward sik dat Hawaiiaansche hier noch en beten länger dörsetten.
Footnoten
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Statistical Report: Detailed Languages Spoken at Home in the State of Hawaii, März 2016, betütt sik op Tallen ut’n American Community Survey von 2009 bet 2013
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]- Wöörbook Hawaiiaansch-Engelsch (engelsch)