De Born vun Franzöösch-Guayana wiesen.

{{Bezirk vun Frankriek
|NAAM=Franzöösch-Guayana
|WAPEN=[[Bild:Coat of arms of French Guyana.svg|150px]]
|KOORT=[[Bild:Guyane map-de.svg|150px]]
|SEET=Cayenne
|REGION=Franzöösch-Guayana
|KREISSTÄDER=
|INWAHNER=185,000
|INWAHNERjeKM2=2.2/km²
|FLACH=83,534 km²
|ARRONDTALL=2
|KANTONTALL=19
|GEMENENTALL=22
|PRÄSIDENT=Antoine Karam
}}
[[Bild:Cayenne city (8525272038).jpg|duum|Luftbild von de Hööftstadt Cayenne (2012)]]
'''Franzöösch-Guayana''' (fr. ''Guyane'' [[IPA|[gɥi.ˈjɛn]]]) is en Bezirk un ene Region vun [[Frankriek]]. Franzöösch-Guayana liggt in [[Süüdamerika]] an’n [[Atlantik]]. Hööftstadt is [[Cayenne (Stadt)|Cayenne]].

== Geografie ==
{| class="Tabell" align="right"
! Grenz to || Lang
|-
| [[Grenz von Brasilien un Franzöösch-Guayana|Brasilien]] || 730&nbsp;km
|-
| [[Grenz von Franzöösch-Guayana un Surinam|Surinam]] || 510&nbsp;km
|-
| [[Atlantik]] (Küst) || 378&nbsp;km
|-
! tohoop || 1618&nbsp;km
|}
Franzöösch-Guayana is 83.534&nbsp;km² groot un dormit in de Grött mit [[Ööstriek]] to verglieken. Liekers leevt dor mit bi 270.000 Lüüd kuum Minschen. De Lüüd leevt to’n groten Deel in de Städer langs de Küst. Dat Binnenland is afsehn von enkelte lüttje Grupp Indigene meist leddig wat Minschen angeiht.

De Küst is von [[Savann]]en präägt, dat Binnenland wieldes is fuchten Regenwoold un bargig ([[Bargland von Guayana]]). De höögste Punkt is de [[Bellevue de l’Inini]] mit {{Hööchd|831}}.

Dat Land is dör de Strööm gledert, de ut dat Bargland kaamt un all na Noordoosten na’n Atlantik fleten doot. Dat sünd von West na Oost de [[Maroni (Stroom)|Maroni]] (billt de Grenz na Surinam), de [[Sinnamary]], de [[Approuague]] un de [[Oyapock]] (billt de Grenz na Brasilien).

== Klima ==

[[Bild:Visualize historical hurricane tracks.tiff|duum|Verloop von Hurrikan-Routen in’n Noordatlantik, Franzöösch-Guayana warrt nie drapen]]
Franzöösch-Guayana liggt in de [[Tropen]]. De Temperatur is över dat Johr relativ kunstant un liggt de meiste Tied bi üm 28&nbsp;°C. Von August bet Dezember (mit Regenminimum in’n September) is [[Dröögtied]] un in de annere Tied [[Regentied]] (mit Regenmaximum in’n Mai). De [[Luftfuchtigkeit]] liggt bi üm un bi 80 bet 90&nbsp;%. Dat Land is von [[Passaat]]winnen präägt, de von Noordoost von’n Atlantik her weiht. Dör de Laag relativ dicht an’n [[Äquater]] kaamt [[Hurrikan]]s nich vör. Wenn sik en Störm över’n Atlantik billt, dreiht he na Noordwesten af na de [[Karibik]].

== Lüüd ==

To’n 1. Januar 2017 harr Franzöösch-Guayana 268.700 Inwahners. De Inwahnertall wasst mit 3,3&nbsp;% in’t Johr gau un dat Dörsniddsöller is mit 28,6 Johr ring.

=== Inwahnertall ===
{| class="Tabell col-2-right"
! Johr
! Inwahners
|-
| 1950
| 25.472
|-
| 1960
| 32.032
|-
| 1970
| 47.930
|-
| 1980
| 66.977
|-
| 1990
| 115.784
|-
| 2000
| 163.165
|-
| 2010
| 234.169
|-
| 2017
| 282.731
|}
Born: UN<ref>{{Internetquelle|url=https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/|titel=World Population Prospects - Population Division - United Nations|zugriff=2017-07-28}}</ref>

=== Völker ===

De gröttste Volksgrupp sünd de [[Kreolen]] un de [[Afroguyaner]]s. Von Europäers stammt üm un bi 12&nbsp;% von de Inwahners af. De Grupp von de Indigenen is so 5–10&nbsp;% groot. Von Belang sünd ok de Süüdoostasiaten, to de ünner annern [[Laoten]] un Lüüd ut dat fröhere franzöösche [[Indochina]] tellt. De [[Marrons]] sünd kene Indigenen, man Nafohren von utknepen [[Slaveree|Slaven]], aver se leevt meist jüstso as de Indigenen in’n Oorwoold von Franzöösch-Guayana.

=== Religionen ===

Na’n Zensus von 2007 sünd 84,4&nbsp;% von de Inwahners [[Christen]] un dorvon 90&nbsp;% [[Röömsch-kathoolsche Kark|Katholiken]]. To’n [[Dree Lehren|chineeschen Universismus]] bekennt sik 3,6&nbsp;%. 3,3&nbsp;% rekent sik den [[Spiritismus]] to un 2,9&nbsp;% sünd [[Agnostiker]]s. So en Veerdel bet to’n Halvdeel von de Indigenen ut Granzöösch-Guayana höllt to de traditschonellen Religionen. De Zensus gifft för düsse Grupp 2,2&nbsp;% an.<ref>Michel Dylong: ''Religion in Französisch-Guyana,'' rutkamen in: Markus Porsche-Ludwig, Jürgen Bellers (Hrsg.): ''Handbuch der Religionen der Welt.'' Bänn 1 un 2, Traugott Bautz, Nordhausen 2012, ISBN 978-3-88309-727-5. Sieden 554–555</ref>

== Delen ==

Dat [[Överseedepartément]] Franzöösch-Guayana is in twee [[Arrondissement]]s un 22 [[Gemeen (Frankriek)|Gemenen]] indeelt.

{| class="Tabell sortable col-1-center col-2-center col-4-right col-5-right col-6-right"
! Code<br />INSEE
! PLZ
! style="text-align:left; width:13em" | Gemeen
! style="width:10em" | Inwahners<br /><small>(Stand {{EWD|FR|01001}})</small>
! Rebeed<br /><small>in km²</small>
! Inwahners<br /><small>op’n km²</small>
! style="text-align:left; width:13em" | Kanton bet<br />31. Dezember 2015
! style="text-align:left; width:13em" | Arrondissement
! style="text-align:left; width:13em" | Gemeenverband
|-
| 97360 || 97317 || [[Apatou]] || {{EWZ|FR|973360}} || 2020,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973360}}/2020 round 0}} || [[Kanton Maripasoula|Maripasoula]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97361 || 97319 || [[Awala-Yalimapo]] || {{EWZ|FR|973361}} || 187,40 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973361}}/187.4 round 0}} || [[Kanton Mana|Mana]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97356 || 97330 || [[Camopi]] || {{EWZ|FR|973356}} || 10030,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973356}}/10030 round 0}} || [[Kanton Saint-Georges-Oyapoc|Saint-Georges-Oyapoc]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes de l’Est guyanais|Est guyanais]]
|-----
| 97302 || 97300 || [[Cayenne (Stadt)|Cayenne]] || {{EWZ|FR|973302}} || 23,60 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973302}}/23.6 round 0}} || [[Kanton Cayenne-1 Nord-Ouest|Cayenne-1 Nord-Ouest]]<br />[[Kanton Cayenne-2 Nord-Est|Cayenne-2 Nord-Est]]<br />[[Kanton Cayenne-3 Sud-Ouest|Cayenne-3 Sud-Ouest]]<br />[[Kanton Cayenne-4 Centre|Cayenne-4 Centre]]<br />[[Kanton Cayenne-5 Sud|Cayenne-5 Sud]]<br />[[Kanton Cayenne-6 Sud-Est|Cayenne-6 Sud-Est]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté d’agglomération du Centre Littoral|Centre Littoral]]
|-----
| 97357 || 97340 || [[Grand-Santi]] || {{EWZ|FR|973357}} || 2123,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973357}}/2123 round 0}} || [[Kanton Maripasoula|Maripasoula]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97303 || 97350 || [[Iracoubo]] || {{EWZ|FR|973303}} || 2762,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973303}}/2762 round 0}} || [[Kanton Iracoubo|Iracoubo]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes des Savanes|Savanes]]
|-----
| 97304 || 97310 || [[Kourou]] || {{EWZ|FR|973304}} || 2160,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973304}}/2160 round 0}} || [[Kanton Kourou|Kourou]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes des Savanes|Savanes]]
|-----
| 97305 || 97355 || [[Macouria]] || {{EWZ|FR|973305}} || 377,50 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973305}}/377.5 round 0}} || [[Kanton Macouria|Macouria]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté d’agglomération du Centre Littoral|Centre Littoral]]
|-----
| 97306 || 97360 || [[Mana (Franzöösch-Guayana)|Mana]] || {{EWZ|FR|973306}} || 6332,60 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973306}}/6332.6 round 0}} || [[Kanton Mana|Mana]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97353 || 97370 || [[Maripasoula]] || {{EWZ|FR|973353}} || 18360,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973353}}/18360 round 0}} || [[Kanton Maripasoula|Maripasoula]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97307 || 97351 || [[Matoury]] || {{EWZ|FR|973307}} || 137,20 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973307}}/137.2 round 0}} || [[Kanton Matoury|Matoury]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté d’agglomération du Centre Littoral|Centre Littoral]]
|-----
| 97313 || 97356 || [[Montsinéry-Tonnegrande]] || {{EWZ|FR|973313}} || 600,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973313}}/600 round 0}} || [[Kanton Montsinéry-Tonnegrande|Montsinéry-Tonnegrande]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté d’agglomération du Centre Littoral|Centre Littoral]]
|-----
| 97314 || 97380 || [[Ouanary]] || {{EWZ|FR|973314}} || 1080,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973314}}/1080 round 0}} || [[Kanton Saint-Georges-Oyapoc|Saint-Georges-Oyapoc]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes de l’Est guyanais|Est guyanais]]
|-----
| 97362 || 97316 || [[Papaichton]] || {{EWZ|FR|973362}} || 2628,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973362}}/2628 round 0}} || [[Kanton Maripasoula|Maripasoula]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97301 || 97390 || [[Régina]] || {{EWZ|FR|973301}} || 12130,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973301}}/12130 round 0}} || [[Kanton Approuague-Kaw|Approuague-Kaw]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes de l’Est guyanais|Est guyanais]]
|-----
| 97309 || 97354 || [[Remire-Montjoly]] || {{EWZ|FR|973309}} || 46,11 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973309}}/46.11 round 0}} || [[Kanton Remire-Montjoly|Remire-Montjoly]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté d’agglomération du Centre Littoral|Centre Littoral]]
|-----
| 97310 || 97311 || [[Roura]] || {{EWZ|FR|973310}} || 3902,50 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973310}}/3902.5 round 0}} || [[Kanton Roura|Roura]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté d’agglomération du Centre Littoral|Centre Littoral]]
|-----
| 97358 || 97312 || [[Saint-Élie]] || {{EWZ|FR|973358}} || 5680,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973358}}/5680 round 0}} || [[Kanton Sinnamary|Sinnamary]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes des Savanes|Savanes]]
|-----
| 97308 || 97313 || [[Saint-Georges (Franzöösch-Guayana)|Saint-Georges]] || {{EWZ|FR|973308}} || 2320,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973308}}/2320 round 0}} || [[Kanton Saint-Georges-Oyapoc|Saint-Georges-Oyapoc]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes de l’Est guyanais|Est guyanais]]
|-----
| 97311 || 97320 || [[Saint-Laurent-du-Maroni]] || {{EWZ|FR|973311}} || 4830,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973311}}/4830 round 0}} || [[Kanton Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97352 || 97314 || [[Saül]] || {{EWZ|FR|973352}} || 4475,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973352}}/4475 round 0}} || [[Kanton Maripasoula|Maripasoula]] || [[Arrondissement Saint-Laurent-du-Maroni|Saint-Laurent-du-Maroni]] || [[Communauté de communes de l’Ouest guyanais|Ouest guyanais]]
|-----
| 97312 || 97315 || [[Sinnamary]] || {{EWZ|FR|973312}} || 1340,00 || {{#expr:{{Metadaten Einwohnerzahl FR|973312}}/1340 round 0}} || [[Kanton Sinnamary|Sinnamary]] || [[Arrondissement Cayenne|Cayenne]] || [[Communauté de communes des Savanes|Savanes]]
|}

== Historie ==

In de [[Präkolumbik|präkolumbische]] Tied weer Guayana al vele dusend Johr von indigene Völker bewahnt, de aver keen Schrift un ok keen stenern Gebüüd harrn, so dat von jemehr Kultur nich veel nableven is, wat wi vondaag noch ünnersöken köönt.

De eersten Europäers, de an de Küst von Guayana kemen, weren in dat Johr 1498 de Maten von [[Christoph Kolumbus]] sien drüdde Expeditschoon. Na Kolumbus hett dat aver noch över hunnert Johr duurt, bet de Europäers versöcht hebbt, sik in dat Rebeed op Duur daltolaten. De eerste Versöök weer de [[Thornton-Expeditschoon]] 1608, as de engelsche Koptein Robert Thornton in’n Opdrag von [[Ferdinando I. de’ Medici|Ferdinando I.]], [[Groothartogdom Toskana|Groothartog von de Toskana]], na Guayana seilt is. Thornton sien Expeditschoon hett slumpt un he keem 1609 mit gode Narichten na de Toskana trügg un wull geern en twete Reis maken, üm en Kolonie antoleggen. Ferdinando I. weer wieldes aver doodbleven un sien Söhn [[Cosimo II. de’ Medici|Cosimo II.]] harr keen Intress mehr an en Kolonie in Süüdamerika. Ok en nedderlandschen Versöök, in de Region Foot to faten, harr 1615 keen Glück.

In de Johren 1624, 1630 un 1643 hebbt de Franzosen versöcht, in dat Rebeed en Kolonie antoleggen. Dör Wedderstänn von Portugesen un Inheemsche müssen de Franzosen düsse Siedlungen aver wedder opgeven. 1658 kunnen de Nedderlänners (de ok al in [[Surinam]] aktiv weren) de [[Kolonie Cayenne]] opboon, de sik denn ok hollen dee. Aver al 1664 hebbt de Franzosen de nedderlandsche Kolonie innahmen. Afsehn von korte Episoden 1667, as de Briten de Region innahmen hebbt, un 1676, as de Nedderlänners nochmaal kort wedderkemen, is dat Rebeed sietdem franzöösch bleven.

De Weertschop von de Kolonie weer von Plantaaschen för’n Export präägt, op de [[Slaveree|Slaven]] arbeiden deen. En Enn von de Slaveree in Franzöösch-Guayana keem na de [[Franzöösche Revolutschoon]] 1794. Later hebbt de Slavenhöllers aver wedder de Böverhand kregen un kunnen de Slaveree wedder etableren. Eerst 1848 keem denn würklich dat Enn von de Slaveree. Dorüm hett de Kolonie anfungen, in [[Asien]] [[Indentur]]arbeiders antowarven un later sünd denn vör allen Straaffungene ut Frankriek na Franzöösch-Guayana bröcht worrn.

Von 1030 bet 1946 weer dat Binnenland von de Küst aftrennt un weer as [[Inini]] en egen Rebeed. In Inini sünd Straaffungene ut [[Annam]] insett worrn, de dor gegen de Franzosen revolteert harrn. De Fungenen hebbt in Lagers leevt un schullen helpen, Infrastruktur optoboon, üm dat Rebeed weertschoplich vörantobringen. Dor is aver nich veel von worrn. 1946 is Inini wedder Deel von Franzöösch-Guayana worrn un de Franzosen hebbt dat Rebeed den Status von en [[Överseedepartément]] geven.

De letzten Straaflagers hebbt 1951 dichtmaakt.

En wichtigen Schridd weer denn, as 1964 beslaten worrn is, dat in [[Kourou]] en Ruumfohrtzentrum anleggt warrt. De Vördeel von Franzöösch-Guayana weer de Laag dicht an’n Äquater, wat Drievstoff för de Raketen spoort. Dat [[Ruumfohrtzentrum Guayana]] is 1968 in Bedriev gahn.

Dör de weertschopliche Afhängigkeit von Frankriek hett sik in dat Rebeed anners as in annere fröhere Kolonien keen starke Unafhängigkeitsbewegung rutbillt. Liekers hett dat jümmer wedder Protesten un lüttjere Revolten geven. 2010 hett dat en [[Referendum in Franzöösch-Guayana 2010|Unafhängigkeitsreferendum]] geven, bi dat 70&nbsp;% von de Lüüd gegen de Unafhängigkeit weren.

== Weertschop un Infrastruktur ==

För de Weertschop in Franzöösch-Guayana speelt dat [[Ruumfohrtzentrum Guayana]] in [[Kourou]] en grote Rull. In dat Binnenland warrt [[Holt (Bostoff)|Holt]] afboot un langs de Küst warrt [[Bueree]] bedreven. In de Fischeree speelt de Fang von Krabben de gröttste Rull.

=== Verkehr ===

De Stratenverkehr löppt meist kumplett över de Route nationale 1 un 2, de de Küst langs von Surinam bet Brasilien dör dat ganze Land loopt. Dorbi billt de Route nationale 1 den Westtelg von Surinam bet na de Hööftstadt Cayenne un de Route nationale 2 den Oosttelg von Cayenne na Brasilien. An de Grenz to Surinam is de Straat in [[Saint-Laurent-du-Maroni]] över en Fähr an’n Oort [[Albina (Surinam)|Albina]] anslaten. An de Grenz to Brasilien besteiht en Brügg twüschen [[Saint-Georges (Franzöösch-Guayana)|Saint-Georges]] un [[Oiapoque]].

De Flegerverkehr löppt över’n [[Flegerhaven Cayenne]] un de Schippsverkehr över’n Haven [[Dégrad des Cannes]] in de Neegd von Remire-Montjoly un de Hööftstadt. Dat gifft keen Bahnverkehr in dat Land (afsehn von en poor korte Frachtgleise).

== Footnoten ==

<references/>

== Weblenken ==

{{Commons}}
* [http://www.guyane.gouv.fr/ Websteed von de Präfektur] (franzöösch)

{{Navigatschoonsliest Bezirke vun Frankriek}}

[[Kategorie:Franzöösch-Guayana]]