Peter Grünberg

Vun Wikipedia
Peter Grünberg (2008)

Peter Andreas Grünberg (* 18. Mai 1939 in Pilsen; † April 2018) weer en düütsch Physiker. De Swoorpunkt vun sien Forschungen liggt up dat Rebeet vun de Fastkörperforschung. Sien bekanntst Opdecken is de GMR-Effekt. 2007 wurr hüm dorför de Nobelpries för Physik tospraken.

Leben[ännern | Bornkood ännern]

Grünberg wurr in Pilsen boren, he leev mit sien 1937 boren Süster tonächst in Dýšina[1][2], denn in dat Öllernhuus vun Moder Anna borene Petermann in Untersekerschan in’ Landkreis Mies. Sien Vader, de siet 1928 för Škoda arbeiten Diplomingenieur Theodor Grünberg, is an’ 27. November 1945 as Pilsner Düütscher in tschechoslowaaksch Haft storven un wurr in en Massengraff bisett.[3]

Grünberg leev mit sien Moder nah hör Verdrieven ut de Tschechoslowakei 1946 in dat hessisch Frischborn bi Lauterbach. Dor hett he 1959 dat Abitur afleggt. Af 1962 studeer he an de Johann Wolfgang Goethe-Universität in Frankfort an’n Main un an de Technische Universität Darmstadt. Van 1966 bit 1969 weer he dor Doktorand un kreeg 1969 bi Perfesser Stefan Hüfner mit de Arbeit „Spektroskopische Untersuchungen an einigen Selten-Erd-Granaten“ sien Doktertitel (Dr. rer. nat.). Dree Johr hett he an dornah an de Carleton University in Ottawa, Kanada verbrocht.

Siet 1972 weer he Mitarbeiter vun dat Forschungszentrum Jülich un hett sien Habilitatschoon in Köln maakt. Parallel dorto weer he af 1984 as Privatdozent un af 1992 as außerplanmäßiger Perfesser an de Universität Köln tätig.

Siet sien Pensionierung 2004 arbeit Grünberg as Gast in dat Forschungszentrum Jülich in dat Institut für Festkörperforschung (IFF), da siet en Restrukturieeren 2011 Peter-Grünberg-Institut (PGI) heet.

Siet 2008 is Grünberg ordentlich Liddmaat vun de Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften und der Künste.[4]

Wirken[ännern | Bornkood ännern]

Replikat vun den eersten GMR-Sensor von Peter Grünberg

Grünberg hett as een vun de eersten Wetenschapler de magneetsch Eegenschapen vun „dünner Schichten“ utforscht. Disse as Spintronik betekent Forschenstwieg bruukt de Spin-Eegenschapen vun dat Elektron. So söllt in Tokunft neeoordig, lüttgere Schaltkreise mögelk maakt wurrn.

1986 hett Grünberg de Anti-Ferromagnetische Kopplung in Fe/Cr-Schichten opdeckt.

Um de Johreswennen 1987/1988 hett Grünberg – as meest to glieker Tiet ok Albert Fert – den GMR-Effekt opdeckt, de dat Enn’ vun de 1990er Johren mögelk maaken dee, de Spiekekapazität vun Fastplatten to stiegern. Hüüd foot de Leesfunktschoon vun den Schriev-Lees-Kopp bi meest jeder Fastplaat up den GMR-Effekt. De Lizenzgebühren ut de up de Opdecken anmeld Patente (anfangend mit[5]) sünd in tweestellig Millionenhööcht an dat Institut in Jülich gahn.

Ehrungen un Utteknungen[ännern | Bornkood ännern]

För sien Leistungen wurr he neben den Nobelpries mehrfack uttekent. So kreeg he 2007 de hooch ansehn Japan-Pries, dat Bundsverdeenstkrüüz un is Ehrenbörger vun Jülich und Lauterbach. Dorto keemen noch Ehrendoktertitel.

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

Peter Grünberg. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Literatur[ännern | Bornkood ännern]

  • Christoph Buchal, Daniel Bürgler: Peter Grünberg. Nobelpreis für Physik 2007. Herutgeven vun dat Forschungszentrum Jülich, MIC GmbH, 2008
  • Eberhard Wassermann, Burkhard Hillebrands: Rieseneffekt in dünnen Schichten: Physiknobelpreis für Peter Grünberg und Albert Fert. In: Physik Journal. 6, Nr. 12, Wiley-VCH, Weinheim Dezember 2007, ISSN 1617-9439, S. 23–25 (http://www.pro-physik.de/details/articlePdf/1104513/issue.html

Patente[ännern | Bornkood ännern]

  • [3] Magnetfeldsensor mit ferromagnetischer, dünner Schicht. Bekanntmaakt an’ 21. Dezember 1989.

Enkeld Nahwiesen[ännern | Bornkood ännern]

  1. Heimatkreis Mies-Pilsen e. V
  2. Sudetendeutsche Landsmannschaft, „Kreisgruppe Hochtaunus“, 20. November 2007 (online)
  3. Grünberg Theodor † 27.11.1945, westboehmen.de
  4. [1] Peter Grünberg bei der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften und der Künste, afropen an’ 28. Januar 2013
  5. [2] Magnetfeldsensor mit ferromagnetischer, dünner Schicht|V-Datum=1989-12-21

Kateorie:Storven 2018