Lewis-Schachfiguren
Böver Rieg: König, Daam, Löper; untere Reihe: Peerd, Toorn, Buer; dorünner een gröttere Darstellung van de Daam
De Lewis-Schachfiguren (engl. Lewis Chessmen) sünd en Satz van tosommen 78 Schachfiguren, de 1831 up de scottsch Eiland Isle of Lewis, de gröttste Eiland van de Buter Hebriden, opdeckt wurrn. Se sünd wohrschienlich in Norwegen herstellt wurrn un gellt as de Speelsteenen ut dat Middeloller, de am besten erhollen sünd.
Woher se kaamt
[ännern | Bornkood ännern]De Schachfiguren sünd wohrschienlich in de tweede Hälft van dat 12. Johrhunnert in Norwegen, wor in Trondheim ähnlich Figuren opdeckt wurrn, entstahn.[1] To disse Tiet harr sück dat Schachspeel ut de arabisch Ruum över Sizilien un Spanien nah Europa utbreet. Wikinger, de vööl Hannel mit de Arabers in Middelmeerruum dreben hebbt, hebbt das Schachspeel all fröh nah Skandinavien brocht. So hett man ok in de Vogesen Schachfiguren vun skandinaavsch Afkunft ut de 10. Jahrhunnert funnen, de sehn aber noch so ähnlich ut, as de arabsche Figuren.[2] Bi de Lewis-Schachfiguren aber wurr de Alfil, de Vorlöper-Figur van de Löpers, all as Bischop dorstellt (ganz fröher weer dat een beritten Elefant). Somit tellen disse Schachfiguren to de eersten Schachfiguren van abendländisch Typ.[3]
De Lewis-Schachfiguren sünd in romanisch Stil ut Walrosselfenbeen un Waltähnen maakt wurrn. Bit vandaag sünd 78 Figuren erhollen bleven, de to veer Figurensatzen höörn deen, van de twee noch vullständig sünd. Insgesamt wurrn 8 Könige, 8 Daams, 16 Bischööp (Alfil/Löper), 15 Peerr, 12 Toorns und 19 Buern funnen. Mit Utnahm van de Buern, de as Graftsteen utseen, hebbt de anner Speelfiguren minschlich Utsehn. De Könige un Daams sitten up jeweils ein Thron, de Peerd up Rietpeerden. Kleer un Waffen sünd genau dorstellt, de Bischöp sünd mit een Bischopstock un een Bibel utstatt. Een paar van de Toorns sünd as Berserker dorstellt, de mit een wild Utkieken in ehr Schild bieten. De meest Speelfiguren kiekt aber doch eher bedröppelt up dat, wat up Schachbrett passeert. De gröttste Speelsteen sünd de Löpers, de bit to 10,2 cm groot sünd. Dornah harr dat Schachbrett een Dörmeter van 82 cm. Eenige van de Figuren weern mal rood anmalt, dornah schient dat Schachbrett witt und rood Felder harrt to hemm. De Ünnerscheed, sowohl bi de Figuren as ok up dat Brett in swaart un witt geevt dat domols woll noch nich.
Opdecken un Utstellen van de Schachfiguren
[ännern | Bornkood ännern]
De Opdeckerhistorie is nich upklärt; mit ehr sünd een Slag of Wat an Legenden und Snackeree in Ümloop. Ok de Umständ, ünner de de Figuren up de Isle of Lewis kommen sünd, sünd nich bekannt. In’ 12. un 13. Johrhunnert tellen de Buter Hebriden, an deren nöördlich Ennen de Lewis-Eiland liggt, to dat norweegsch Riek. Man nimmt an, dat de Schachfiguren to disse Tiet up dat Eiland van een norweegschen Hannelsmann verstaken wurrn is.
Eerstmalig präsentiert wurrn de Lewis-Schachfiguren an 11. April 1831, as se bi een Treffen van den Society of Antiquaries of Scotland utstellt wurrn sünd. Dat gifft aber kien Upteeken över de genaue Tiet van dat Opdecken. De Figuren söllt in en lütten, müürten Kammer in een Sandbank in de Bucht van Uig an de Westküst van Lewis funnen wurrn ween. Tosommen mit de Schachfiguren hebbt se ok noch 14 Tabula-Speelsteen un een Görtelschnalle funnen.
De Sammlung ban de Schachfiguren is kört nah de eerste Utstellung opdeelt wurrn. 10 Figuren sünd van de Maler Charles Kirkpatrick Sharpe köfft wurrn, 67 Figuren sünd van dat Britisch Museum, wor se hüdtodag noch utstellt wurrd, för 84 Britisch Pund erwurben wurrn. Sharpe hett later henn noch een Figur funnen und hett all 11 Stück an de Sammler Lord Londesborough verköfft. 1888 sünd disse van de Society of Antiquaries of Scotland erwurben wurrn, de se de Royal Museum in Edinburgh överlaaten hebbt.
Ut archäologisch Sicht gellt de Lewis-Schachfiguren as best erhollen Tüchnisse van noordisch Siedlungen in Schottland.[4] Vör allem aber de Sammlung van dat Britisch Museum hebbt de Figuren populär makt. Se gellden as de beröhmtesten middelollerich Speelfiguren. Schachspeler könnt verscheeden Nahbildungen koopen. In de Film Harry Potter und der Stein der Weisen is een van de Schachfiguren so ähnlich as de roode Daam ut de Lewis-Sammlung. Ok in de Fernsehfilm van 2002 Geliebte Diebin speelt en van de ut Lewis-Figuren nahbild Schachspeel een wichtigen Rull.
Enkeld Nahwies
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Ian Armit: The Archaeology of Skye and the Western Isles . Edinburgh University Press, Edinburgh 1996, Seite 204.
- ↑ Rolf Schneider: Alltag im Mittelalter. Das Leben in Deutschland vor 1000 Jahren. Bassermann, 2006, S. 12
- ↑ H. E. Bird:Chess History And Reminiscences. Kessinger Publishing Co, 2004. ISBN 1-4191-1280-5.
- ↑ Anna Ritchie: Viking Scotland. B.T. Batsford Ltd, 2001. ISBN 0-7134-7225-1.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- James Robinson: The Lewis Chessmen. British Museum Press, London 2004, ISBN 0-7141-5023-1. (engl.)
- Neil Stratford: The Lewis Chessmen and the Enigma of the Hoard . British Museum Press, London 1997, ISBN
0-7141-0857-2. (engl.)
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]
- British Museum: The Lewis Chessmen (engelsch)