Kölsch Heck
Dat Kölsche Heck is en oold Landwehr ganz in’n Süden vun Westfalen an de Grenz vun dat Suerland na dat Segerland.
Dat weer fröher de Grenz vun Kurköln na dat Bisdom Mainz. Dat Suerland höör to Kurköln un weer kathoolsch un dat Segerland weer evangeelsch. Vundaag is dat de Grenz vun’n Kreis Olpe na’n Kreis Siegen-Wittgenstein. Disse Grenz is toglieks ok de Spraakgrenz twischen dat westfäälsche Plattdüütsch (Suerlänner Platt) un dat Segerlandsche, wat en moselfränkschen Dialekt is. Blot in de Gemeen Menden warrt ok noorden vun dat kölsche Heck Segerlandsch snackt.
Dat Landwehr bestünn ut Graven un Wall. So bi 15 bet 100 Meter wieder geev dat denn noch en tweten Graven un Wall. Op de Wäll harrn se Knicks, bi de de Telgen dalnahmen un verfluchten warrt, dat se orrig dicht sünd un dor keen so licht dörkummt. Dat schull bi de Afwehr vun Angrepen vun de je annere Sied helpen.
Dat Kölsch Heck fangt an bi Rothemühle/Heid, löppt över den Bigger Berg bi Döingen, vörbi an Römershagen na’n Löffelberg. Dor drippt dat Landwehr op de moderne A 45 un geiht an’n Flooghaven vun Hünsborn lang na’n Holzklauer Schlag na de ole Straat vun Siegen na Olpe. Vun dor geiht dat över Rindhagen, Kuckucksfichte twischen Altenhof un Osthelden langs, vörbi an Altenwenden na’n Krombacher Schlag bi Altenkleusheim. Disse Slagboom sperrt den Weg vun Krombach över Altenkleusheim na Olpe af. Vun hier geiht dat Wehr över de Högen na’n Grevenstein un Littfelder Schlag bi Kruberg un Burgholdinghausen langs bet na de Rahrbacher Höhe. Mit den Rahrbacher Schlag hebbt se de Straat vun Littfeld över Burgholdinghausen na Rahrbach kuntrolleert. Denn güng dat Wehr wieder bet na’n Welschenennester Schlag un Wolfshorn baven vun Silberg un knickt denn af na Süden üm dat Dollenbruchsiepen rüm bet na de Vorspanneiche bi Brachthausen. An’n Schartenberg un de Albaumer Höhen langs na’n Oberndorfer Schlag, de an’n Weg vun Helberhausen na Heinsberg leeg. Denn güng dat över den Dreiherrenstein (dor grenzt dat Siegen-Nassausche Gericht an dat Berleburger Gericht) över de Högen bet in de Rüspe. Vun’n Burgberg bi de ole Borg Rüspe na’n Heiligenholz, vörbi an Kasimirstal, an de Hohe Hessel, Hummerwald, Margarethenstein un Blutstein am Härtler langs, na’n Sattel bi Jagdhaus. Hier weer op de Kölsche Sied dat Gericht Bilstein toenn un dat Gericht Oberkirchen füng an.
De Grenz leep över de Högen vun de Rothaar-Bargen över den Großen Kopf na Brandwald bi Kühhude. Dor dreep dat Landwehr op de Straat vun Berleburg na Smalmereg. Vun Obrig Schanze güng dat denn wieder na’n Heidenstock, Albrechtsberg un Albrechtsplatz un weer bi de Stadt Winterberg toenn.