Grad (Winkel)
Dat Grad is in de Geometrie en Eenheit för de Grött von en even Winkel. Dat Teken för Grad is de hoochstellte lütte Krink (°), de normalerwies ahn Twüschenruum rechts blang de Tall schreven warrt. 1 Grad is no de Definitschoon de 360. Deel von een Vullwinkel, oder annersrüm: 1 Fullwinkel hett 360°. Dorbi ist mit Vullwinkel en Krink meent, also eenmol ganz rüm.
Dat Angeven von een Winkelgrött in Grad warrt ok dat Gradmaat nöömt, üm dat von dat Bagenmaat aftogrenzen. Dat warrt ok bruukt, üm de Grött von en Winkel to beschrieven. Un denn gifft dat noch dat Gon to'n Winkelmeten. Dat wörrn fröher ok as Nieggrad betekend. To de Tiet hett dat Grad, wat wi hüüt kennt manchmol ok noch Ooltgrad heten.
Ünnerdelen
[ännern | Bornkood ännern]För de Angaav von Brookdelen von en Grad gifft dat verscheden Oorden:
- Dezimal warrt eenfach dat Grad mit Nakomma-Steden schreven, jüst as annere Tallen ok: G,gg°
- Sexagesimal warrt dat Grad in 60 Bagenminuten ünnerdeelt, un de Bagenminuut wieder in 60 Bagensekunnen: G° MM′ SS′′. Noch lütter gifft dat ok noch de Tertien TT′′′, de warrt hüüt aver kuum noch bruukt.
- beide in Kombinatschoon, wie dat jüst an besten passen deit: G° MM,M’ oder G° MM′ SS,S′′
Grad und SI-Eenheit
[ännern | Bornkood ännern]In Wetenschoppen un Technik is dat Grad meist över dat Bagenmaat defineert, un so hett dat ok dat Internatschoonaal Eenheitensysteem maakt. In dat Bagenmaat warrt dat Maat as Radiant angeven. De Tosamenhang to dat Grad is:
Hier schüllt Brookdelen aber an’n Besten dezimal angeven warrn, as t. B. 30,33°. De Vörsülven (Präfixe), as t. B. milli oder nano, sünd op dat Grad nich antowennen.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]Dat Opdelen von een Vullwinkel bi’n Kreis in 360° is in de Geometrie, Geographie, Geodäsie un Astronomie dör de Astronomen Hypsikles von Alexandria un Hipparch von Nikaia üm 150 v.Chr. inföhrt worrn.