Oostantarktika
Oostantarktika, engelsch East Antarctica oder Greater Antarctica, is een Deel van de Kuntinent Antarktika, den de Transantarktischen Bargen van Westantarktika scheedt. In Oostantarktika liggt ook de Süüdpool.
Geografie un Geologie
[ännern | Bornkood ännern]Geografie
[ännern | Bornkood ännern]Oostantarktika maakt den groten Deel vun dat antarktsche Fastland un is mit 10,4 Millionen km² grötter as Australien.[1] Oostantarktika is so vergleken mit Westantarktika, dat eer een groot Halveiland is, veel grötter.
De Süüdlike Iessee ümgivt dat Rebeed op allen Sieden. Dat oostantarktische Fastland streckt sik van’n Süüdpool uut grotendeels bet an den süüdliken Polaarkink ran, alleen de Küst bi Köningin-Maus-Land liggt meer na Süüd to, grov bi’n 70. süüdliken Breidengraad. Na Westantarktika to begrenzt de Küsten van de Weddell- un Rosssee un dat Schelfies Oostantartika. Ook de geograafsche Süüdpool liggt in’n Oostdeel van Antarktika.
De eersten ümfangrieken Ieskappen in de Oostantarktis kemen tiedens den Övergang vun Eozän na Oligozän vöör 33,9 bet 33,7 Millionen Jaren op.[2] Een wichtigen Bidrag för düssen Klimawannel weer de Drake-Straat, de sik twüschen Atlantik un Pazifik billt het. Bet in dat late Eozän verbunn ene Landbrügg Antarktika med Süüdamerika. Mit dat fröhe Ogliozän is der Drake-Straat beider un deper worrn un het de beiden Kuntinenten nu scheden.[3] So keem nu de Antarktsche Zirkumpolaarstroom op, de Antarktika so vun dat wärmere Seewater afsneed.
Klima
[ännern | Bornkood ännern]Dat Klima in Oostantarktika is noch harder as in den westlichen Deel. De Temperaturen sünd hier noch leger un Stellen, der iesfree sünd, so as to’n Bispeel an den Küsten vun dat Antarktsche Halveiland, givt dat hier nich. Langs enen Bargrügg twüschen den Hooglang vun Dome A un Dome F het de Satellit Landsat 8 2013 Temperaturen vun minus 93 Graad Celsius meten, so dat hier de küllste Punkt op de Eer liggt.[4] Ook de Untogänglikheidspool liggt in Oostantarktika. Dat is Punkt de op wiedste vun de antarktsche Waterkant weg liggt. Een anner Ünnerscheed is, dat vergleken mit Westantarktika dat antarktsche Iesschild to’n groten Deel op Fastland sitt, dat över den Seespegel liggt.
Folgen vun den Klimawannel
[ännern | Bornkood ännern]Anners as de Iesverlust in de Westantarktis, is dat unseker of dat Ies in de Oostantarktis afsmölten doo. Ene Studie uut’n Januar 2019 kümmt to’n Resultaat, dat ook dat oostantarktiksche Ies gauer afsmölt.[5] Ene Publikatschoon vun de European Geosciences Union slütt man, dat dat Oostantarktsche Iesscshild noch vergleken stabil is un nich groot Ies verlüst.[6]
Een internatschonaal Expertenteam, uut an de 80 Eerdsysteem- un Geowetenschoppers, broch Juni 2018 den betto ümfangsrieksten Ünnersöök to dat Thema ruut. Na de Ünnersöök wasst de Iespanzer in Oostantarktika anners as de globale Trend sogaar (ca. 5 Mrd. t dat Jaar). Düt Resultaat, dat eerstmaal gegen dat allgemene globale Eerdopwarmen gegen antolopen schient, verklöört d Wetenschoppers so: Mit högeren Temperaturen verdunst över den Ozeanen meer Water, so dat meer Snee över Oostantarktis daalfallt. Dat westantarktsche Ieschild verlüst man üm de 7 Mrd. t Ies dat Jaar, so dat allens tohoop rekent dat Ies in de Antarktis doch torügggeit.[7]
Paläoklimatoloogsche Analysen, also Ünnersöök to dat Klima in verleden Tieden, düüdt an, dat de hoge Karnregioon vun dat Oostantarktsche Iesschild tiedens dat Klimaoptimim in’n Miozän (vöör 17 bet 15 Millionen Jaren) vun de anstegen Temperaturen man relativ wenig bedrapen weer. Dat starke Afsmölten vun dat Iesschild, sett so wal eerst bi ene CO2-Konzentratschoon över 1000 ppm in.[8]
Wichtige Grootlandschoppen
[ännern | Bornkood ännern]In Oostantarktika liggt verscheden wichtige Grootregionen:
- Königin-Maud-Land
- Enderbyland
- Mac-Robertson-Land
- Amerikaansch Hoogland
- Wilkesland
- Adélieland
- Transantarktische Bargen
- Polaarplateau
Footnoten
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Wolf Tietze (Ruutgever): Westermann Lexikon der Geographie, Weinheim 1973, Band III, S. 693–694: Ostantarktis
- ↑ Mark Pagani, Matthew Huber, Zhonghui Liu, Steven M. Bohaty, Jorijntje Henderiks, Willem Sijp, Srinath Krishnan, Robert M. DeConto: The Role of Carbon Dioxide During the Onset of Antarctic Glaciation. (PDF) In: Science. 334, Nr. 6060, S. 1261–1264. doi:10.1126/science.1203909.
- ↑ Roy Livermore, Adrian Nankivell, Graeme Eagles, Peter Morris: Paleogene opening of Drake Passage. (PDF) In: Earth and Planetary Science Letters. 236, Nr. 1–2, S. 459–470. doi:10.1016/j.epsl.2005.03.027.
- ↑ Ted Scambos, Allen Pope, Garrett Campbell, Terry Haran, Matt Lazzara: The Coldest Place on Earth: -90°C and below from Landsat 8 and other satellite thermal sensors. (pdf) Afropen an’n 26. Juni 2018 (engelsch).
- ↑ Eric Rignot, Jérémie Mouginot, Bernd Scheuchl, Michiel van den Broeke, Melchior J. van Wessem, Mathieu Morlighem: Four decades of Antarctic Ice Sheet mass balance from 1979–2017. In: PNAS. 116, Nr. 2, S. 1095–1103. doi:10.1073/pnas.1812883116.
- ↑ Alex S. Gardner, Geir Moholdt, Ted Scambos, Mark Fahnstock, Stefan Ligtenberg, Michiel van den Broeke, Johan Nilsson: Increased West Antarctic and unchanged East Antarctic ice discharge over the last 7 years. In: The Cryosphere (European Geosciences Union). 12, Nr. 2, S. 521–547. doi:10.5194/tc-12-521-2018.
- ↑ Andrew Shepherd et al. (The IMBIE team): Mass balance of the Antarctic Ice Sheet from 1992 to 2017. (PDF) In: Nature. 556, S. 219–222. doi:10.1038/s41586-018-0179-y.
- ↑ Edward Gasson, Robert M. DeConto, David Pollard, Richard H. Levy: Dynamic Antarctic ice sheet during the early to mid-Miocene. In: PNAS. 113, Nr. 13, S. 3459–3464. doi:10.1073/pnas.1516130113.
Literatuur
[ännern | Bornkood ännern]- Norbert W. Roland: Antarktis – Forschung im ewigen Eis. Spektrum, Heidelberg 2009, ISBN 978-3-8274-1875-3.