Nunatak
.jpg)
.jpg)
Een Nunatak (Inuktitut un Kalaallisut: Nunataq, wöördlich „wat uut Land maakt is“; Meertall: Nunatakker, Nunatak, Inuktitut Nunatait, Kalaallisut Nunatat) oder Gletschereiland[1] is in de Glaziologie een Fels oder Barg, de för sik steit un uut enen Iesschild in dat Binnenland ruutkiekt.
Översicht
[ännern | Bornkood ännern]Nunatak betekent allgemeen Bargtoppen, de döör een permanent Iesschild ruutkieken doot.[2] Nunatakker sünd op groten Iesschilden un Gletschers so Landmarken, de al wiedhen to seen sünd. De gröttste Deel Nunatakker sünd Bargtoppen, de för sik staat un uut dat Ies ruutstaat, se köönt man ook Gruppen billen, so as in dat Köningin-Louise-Land op Gröönland.[3]
Nunatakker sünd meist kantig un schörigt un wennt so af, dat ere Bargtoppen veriesen köönt.[4] Tomeist sünd Nunatakker ook een eenmaligen Levensruum för Planten mang dat Ies ümto.[5]
Nunatakker in de Iestied
[ännern | Bornkood ännern]Na de „Nunatakhypothees“ weren in den Iestieden de Nunatakker as ene Aard iesfree’e Eilannen een wichtig Refugium för vele Planten un Deerter. Na de Ansicht hüüdtodaag’ spelen de Nunatakker daar man kene so wichtige Rull bi un de Wetenschop vundaag’ is sik vermoden, dat de meisten Planten un Deerter in den Iestieden grotendeels annerwegens överleevt hebbt.[6][7] Planten un Deerter uut den iesfree’en Rebeden hebbt sik woll daarför weeder in de vergletschert Rebeden daalaten, nadem dat Ies daar anfungen weer to smölten (Tabula rasa-Hypothees).[8]
Man in den Alpen un Karpaten köönt Aarden so as de Himmelsherold (Eritrichium nanum), dat Dolomiten-Fingerkruud (Potentilla nitida), de Swiezer Mannsschild (Androsace helvetica) oder dat Alpen-Grasnegelken (Armeria alpina) villicht op Nunatakker överleevt hebben.
In Europa weren villicht ook de noorweegsche Westküst, besünner de Fjell üm de Sognefjord rund üm, un de Finnmark een iesfree Refugium. Dat schull verklaren, waarüm in Noorwegen Planten so as de Lappland-Alpenroos (Rhododendron lapponicum), de Gröönlandsegg (Carex scirpiodea), de beid ook in Gröönland un Noordamerika verbreidt sünd, un endemische Aarden Klapprosen vöörkaamt.[9] Man vundaag’ givt dat Twievel an de Hypothees, denn dat Ies weer villicht doch dicker as de Forscherlüüd’ sik dat eerdaags vermoden weren. De Methoden, de Forscherlüüd’ eerdem bruken de Dickte vun dat Ies to bestemmen, gellt vundaag’ as unseker. De iesfree’en Rebeden un Nunatakker an de noorweegsche Küst weren so villicht doch vullstännig mit Ies bedeckt.[6][10][11]
Weblenk
[ännern | Bornkood ännern]
Literatuur
[ännern | Bornkood ännern]- Eilif Dahl: The-Nunatak Theory Reconsidered. Research in Arctic Life and Earth Sciences. Present Knowledge and Future Perspectives: Proceedings of a Symposium Held 4–6 September, 1985, at Abisko, Sweden. In: Mats Sonesson, Naturvetenskapliga forskningsrådet, Forskningsrådsnämnden (Ruutgever): Ecological Bulletins. Nr. 38. Blackwell Publishing, Abisko 1987, ISBN 87-16-10034-4, S. 77–95.
Footnoten
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Physical Geography: Hydrosphere, 2006, ISBN 8183561675, S. 114
- ↑ J. J. Zeeberg, Climate and Glacial History of the Novaya Zemlya Archipelago, Russian Arctic. S. 82–84
- ↑ Dronning Louise Land. Mapcarta.
- ↑ Jean Tricart, André Cailleux (1968): Introduction à la Géomorphologie Climatique.
- ↑ ice cap – National Geographic Society
- ↑ a b Nunatak. In: Encyclopædia Britannica. Afropen an’n 21. April 2025 (engelsch).
- ↑ Rolf Holderegger, Conny Thiel-Egenter: A discussion of different types of glacial refugia used in mountain biogeography and phytogeography. In: Journal of Biogeography, 2009, 36, S. 476–480. ask-force.org (PDF; 0,1 MB)
- ↑ Dahl, S. 77.
- ↑ Klaus Dierßen: Vegetation Nordeuropas. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 1996, S. 59–63.
- ↑ Håvard Juliussen, Ole Humlum: Preservation of block fields beneath Pleistocene ice sheets on SØlen and Elgåhogna, central-eastern Norway. In: Zeitschrift für Geomorphologie. Band 51, Nr. 2. E. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, November 2002, ISSN 1864-1687, S. 113–138, doi:10.1127/0372-8854/2007/0051S2-0113 (Abstract [afropen an’n 18. November 2008]).
- ↑ George H. Denton, Terence J. Hughes: The Last Great Ice Sheets. John Wiley & Sons, New York 1981, ISBN 0-471-06006-2, S. 292–293.